Việc Quốc hội thông qua Luật Thuế Thu nhập cá nhân và Luật Quản lý thuế sửa đổi tại kỳ họp thứ 10 ngày 10/12 đánh dấu bước điều chỉnh quan trọng trong chính sách thuế đối với hộ và cá nhân kinh doanh. Hai đạo luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026, với hàng loạt thay đổi được kỳ vọng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhóm kinh doanh nhỏ lẻ, đồng thời tiệm cận thông lệ quản lý thuế hiện đại.
Một trong những điểm đáng chú ý nhất là ngưỡng doanh thu chịu thuế được nâng lên 500 triệu đồng mỗi năm, thay cho mức 100 triệu đồng hiện hành. Theo quy định mới, hộ kinh doanh có doanh thu dưới mức này sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân lẫn thuế giá trị gia tăng. Khoản 500 triệu đồng cũng được trừ trước khi tính thuế trên doanh thu, giúp giảm đáng kể chi phí tuân thủ. Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết việc điều chỉnh xuất phát từ yêu cầu hỗ trợ các hộ kinh doanh nhỏ và vừa, đồng thời phù hợp với bối cảnh phát triển của nền kinh tế.
Tác động của chính sách được đánh giá là rất lớn khi khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh, tương đương 90% tổng số hộ kinh doanh trên cả nước, dự kiến được miễn nộp thuế. Tổng số thuế giảm, tính cả thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng, ước đạt 11.800 tỉ đồng mỗi năm. Đây được xem là bước đi nhằm giảm gánh nặng tài chính, giúp hộ kinh doanh duy trì hoạt động trong bối cảnh nhiều ngành nghề còn gặp khó khăn.
Không chỉ điều chỉnh ngưỡng doanh thu, luật mới còn bổ sung cách tính thuế dựa trên lợi nhuận đối với các hộ có khả năng xác định chi phí đầu vào. Hộ kinh doanh có doanh thu dưới 3 tỉ đồng một năm và chứng minh được chi phí sẽ áp dụng thuế suất 15% trên phần lãi; mức này tương đương ưu đãi dành cho doanh nghiệp siêu nhỏ. Các nhóm doanh thu cao hơn sẽ chịu mức thuế suất 17% (từ 3 đến 50 tỉ đồng) và 20% (trên 50 tỉ đồng), tạo ra hệ thống thuế suất phân tầng hợp lý hơn.
Đi kèm là những điều chỉnh trong Luật Quản lý thuế (sửa đổi), yêu cầu hộ và cá nhân kinh doanh tự xác định doanh thu hằng năm. Người có doanh thu dưới ngưỡng chịu thuế phải thông báo cho cơ quan thuế để được miễn nộp. Với các hộ sử dụng hóa đơn từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu, hệ thống sẽ tự động lập tờ khai và tính thuế. Đặc biệt, đối với hoạt động kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử, chủ sàn sẽ thực hiện khấu trừ và kê khai thay cho các hộ kinh doanh, giải pháp nhằm hạn chế thất thu và tăng tính minh bạch.
Một điểm mới khác gây chú ý là việc bổ sung thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng vào diện chịu thuế, với thuế suất 0,1%. Chính phủ sẽ quy định ngưỡng giá trị giao dịch và thời điểm áp dụng nhằm bảo đảm phù hợp với diễn biến của thị trường vàng. Theo Bộ Tài chính, chính sách này được cân nhắc nhằm tránh gây bất tiện cho người dân có nhu cầu giao dịch vàng không vì mục đích đầu cơ.
Ngoài vàng miếng, nhiều loại thu nhập mới cũng được đưa vào diện chịu thuế: chuyển nhượng tên miền ".vn", giao dịch tín chỉ carbon, chuyển nhượng biển số xe trúng đấu giá và tài sản số. Việc bổ sung nhằm đáp ứng thực tế phát sinh các loại tài sản mới và yêu cầu quản lý trong nền kinh tế số.
Song song đó, biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng cho người làm công ăn lương được điều chỉnh theo hướng giảm số bậc từ 7 xuống 5 và nới rộng khoảng cách giữa các bậc thu nhập. Thuế suất ở bậc 2 giảm từ 15% xuống 10%, bậc 3 giảm từ 25% xuống 20%, trong khi mức cao nhất 35% được giữ nguyên, tương đồng với nhiều quốc gia trong khu vực.
Luật cũng quy định lại mức giảm trừ gia cảnh: 15,5 triệu đồng mỗi tháng cho người nộp thuế và 6,2 triệu đồng cho mỗi người phụ thuộc. Các mức này có thể được điều chỉnh theo biến động kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ, dựa trên đề xuất của Chính phủ và quyết định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Những thay đổi đồng bộ này được kỳ vọng tạo ra hệ thống thuế rõ ràng, minh bạch và phù hợp hơn với thực tế, đồng thời giảm gánh nặng cho hàng triệu hộ kinh doanh, nhóm đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc kinh tế Việt Nam nhưng lâu nay còn chịu nhiều áp lực về thủ tục và mức thuế.
