TP. HCM đang đẩy mạnh phát triển hệ thống đường sắt đô thị, với mục tiêu hoàn thành 6 tuyến quan trọng vào năm 2030, trong bối cảnh thành phố vừa đối mặt với nhiều thách thức vừa mở ra những cơ hội lớn cho phát triển hạ tầng.
Cuối tuần qua, Bí thư Thành ủy TP. HCM Trần Lưu Quang - Trưởng Ban Chỉ đạo phát triển mạng lưới đường sắt đô thị đã chủ trì cuộc họp với Ban Quản lý Đường sắt đô thị để thảo luận về chiến lược phát triển mạng lưới đường sắt trên địa bàn. Tại đây, ông Quang nhấn mạnh vai trò then chốt của hệ thống đường sắt đô thị trong việc giảm tải áp lực giao thông đường bộ, đồng thời nâng cao chất lượng sống cho người dân. Theo quy hoạch, thành phố sẽ xây dựng khoảng 232 km đường sắt đô thị với tổng mức đầu tư sơ bộ lên tới 19,67 tỷ USD.
Giám đốc Sở Xây dựng Trần Quang Lâm cho biết, tổng thể mạng lưới đường sắt khu vực TP. HCM bao gồm 7 tuyến đường sắt quốc gia dài 547 km và 27 tuyến đường sắt đô thị với tổng chiều dài 1.024 km. Trong giai đoạn 2025 - 2030, thành phố tập trung hoàn thiện 6 tuyến trọng điểm: Metro số 2 đoạn Bến Thành - Tham Lương và Bến Thành - Thủ Thiêm; tuyến Thủ Thiêm - Long Thành; tuyến Thành phố mới Bình Dương - Suối Tiên; tuyến Thủ Dầu Một - TP. HCM giai đoạn 1; tuyến Metro số 6 (Tân Sơn Nhất - Phú Hữu) và tuyến Bến Thành - Cần Giờ.
Một trong những thách thức lớn nhất là nguồn vốn. Hiện ngân sách trung ương và ngân sách thành phố chỉ đáp ứng khoảng 66% tổng nhu cầu đầu tư. Để khắc phục, thành phố đang khẩn trương xây dựng đề án huy động thêm nguồn lực, bao gồm khai thác quỹ đất theo mô hình TOD (phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng) và hợp tác công - tư (PPP). Bên cạnh đó, việc thành lập Tổng Công ty Đường sắt đô thị do Nhà nước nắm 100% vốn được đề xuất nhằm đảm bảo quản lý, vận hành và đồng bộ hệ thống Metro.
Công tác lựa chọn nhà đầu tư và rà soát tổng thể quy hoạch cũng được ưu tiên. Mạng lưới đường sắt đô thị cần được cập nhật, điều chỉnh phù hợp với không gian mới của thành phố và tầm nhìn đến năm 2050. Sự phối hợp giữa các sở, ngành và đơn vị liên quan là yếu tố quyết định để bảo đảm tiến độ, hiệu quả của các dự án.
Một điểm sáng trong kế hoạch là dự án tuyến Metro Bến Thành - Cần Giờ, dự kiến khởi công ngày 19/12 với tổng vốn đầu tư hơn 86.650 tỉ đồng. Tuyến Metro này không chỉ rút ngắn thời gian di chuyển, mở ra cơ hội phát triển cho khu vực phía Nam, đặc biệt là Cần Giờ, mà còn thúc đẩy kinh tế, du lịch và giảm tải giao thông.
Tuy nhiên, triển khai các dự án Metro vẫn gặp nhiều khó khăn, từ công tác tái định cư đến di dời hạ tầng kỹ thuật. Bí thư Trần Lưu Quang nhấn mạnh việc ưu tiên bố trí tái định cư, hỗ trợ tiền thuê nhà và chuẩn bị quỹ nhà xây sẵn tại các vị trí thuận lợi nhằm đảm bảo đời sống người dân ổn định.
Để đẩy nhanh tiến độ, TP. HCM phát động phong trào thi đua 60 ngày đêm với chủ đề “Quyết tâm tăng tốc, năng suất gấp đôi” nhằm hoàn thiện điều chỉnh dự án và khởi công tuyến Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) trong năm 2025. Đây được xem là dấu mốc quan trọng trong chiến lược phát triển đường sắt đô thị của thành phố.
Việc hoàn thành các tuyến Metro không chỉ giải quyết ách tắc giao thông mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, kết nối các khu vực trong thành phố, mở ra các khu đô thị mới, giảm ô nhiễm môi trường và nâng cao chất lượng sống. Với quyết tâm và nỗ lực đồng bộ, TP. HCM đang tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành đô thị hiện đại, văn minh và bền vững, nơi hệ thống đường sắt đô thị trở thành động lực phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời khẳng định hình ảnh thành phố năng động trong khu vực.
