Tín dụng xanh giúp phát triển kinh tế xanh
Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào quá trình chuyển đổi xanh, hướng tới nền kinh tế phát triển bền vững, việc thúc đẩy thị trường tài chính xanh là điều tất yếu. Tín dụng xanh đóng vai trò quan trọng trong quá trình này, đặc biệt trong việc thúc đẩy các hoạt động phát triển bền vững và giảm thiểu tác động tiêu cực tới môi trường.
Với những cam kết mạnh mẽ của Việt Nam về ứng phó với biến đổi khí hậu tại COP 26, trong đó có mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050, tín dụng xanh trở thành nguồn lực cần thiết để phát triển các dự án xanh, từ đó giúp thúc đẩy nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.
Đối với các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp tư nhân, tín dụng xanh mang ý nghĩa quan trọng không chỉ trong việc hỗ trợ tài chính mà còn trong việc xây dựng hình ảnh, nâng cao trách nhiệm xã hội và hướng tới phát triển bền vững.
Trước xu thế chuyển đổi xanh trên toàn cầu, các doanh nghiệp không thể nằm ngoài cuộc mà phải liên tục thay đổi để phát triển bền vững. Các doanh nghiệp hướng tới phát triển bền vững thường thu hút được sự quan tâm của khách hàng và các nhà đầu tư, từ đó giúp doanh nghiệp tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường, mở rộng quy mô và nâng cao uy tín.
Ngoài ra, tín dụng xanh còn góp phần thúc đẩy doanh nghiệp thực hiện các trách nhiệm xã hội, nâng cao ý thức về bảo vệ môi trường. Là một trong những thành phần quan trọng của nền kinh tế Việt Nam, các doanh nghiệp giữ vai trò then chốt trong việc đồng hành cùng đất nước hướng tới mục tiêu Net Zero.
Hơn nữa, tín dụng xanh còn mang lại các lợi ích về mặt lâu dài cho doanh nghiệp. Các dự án xanh thường có khả năng sinh lời cao hơn trong dài hạn, giúp doanh nghiệp tránh được các rủi ro về pháp lý, giảm thiểu chi phí xử lý sự cố môi trường và duy trì hoạt động ổn định.
Thời gian qua, nguồn tín dụng xanh tại Việt Nam đang cho thấy những bước phát triển. Thống kê của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, tính đến cuối 2023, nước ta đã có 47 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh, đạt tổng cộng 620.984 tỷ đồng (tăng 24% so với cuối năm 2022), chiếm khoảng 4,5% tổng dư nợ toàn nền kinh tế.
Dư nợ được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội tại 34 tổ chức tín dụng đạt 2,9 triệu tỷ đồng, chiếm hơn 21% tổng dư nợ cho vay của nền kinh tế, tăng hơn 20% so với cuối năm 2022.
Dù đem lại nhiều lợi ích, song quá trình phát triển tài chính xanh của Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với không ít thách thức.
Nhằm tạo ra không gian để các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà hoạch định chiến lược có thể cùng trao đổi, thảo luận về những vấn đề liên quan tới vấn đề thúc đẩy tín dụng xanh tại Việt Nam, Học viện Ngân hàng phối hợp với Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh cùng Viện tăng trưởng toàn cầu (GGGI Việt Nam) đồng tổ chức Hội thảo Quốc gia với chủ đề “Thúc đẩy tài chính xanh hướng tới mục tiêu Net-Zero tại Việt Nam” vào ngày 27/5 vừa qua.
Doanh nghiệp loay hoay tìm cách tiếp cận tín dụng xanh
Chia sẻ về thực trạng thị trường tài chính xanh tại Việt Nam hiện nay, ông Tô Trần Hòa, Phó Vụ trưởng Vụ phát triển thị trường, Ủy ban chứng khoán Nhà nước cho biết, hiện thị trường Việt Nam chưa có tiêu chí tín dụng xanh, các hoạt động phát hành này đều sử dụng tiêu chuẩn quốc tế. Điều này đòi hỏi cần có những tiêu chí xanh để các tổ chức có căn cứ để phát hành tín dụng xanh.
Về khung pháp lý, thị trường tài chính Việt Nam đã đề cập đến phát triển tín dụng xanh. Tuy nhiên, những chính sách này mới mang tính nghị định và định hướng, cần phải hoàn thiện thêm.
Mới đây nhất, Nghị định số 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã đề cập tới việc đẩy mạnh phát triển tín dụng xanh. Cụ thể, Nhà nước sẽ có cơ chế hỗ trợ lãi suất và khuyến khích các tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho doanh nghiệp tư nhân vay để triển khai các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG).
Trước đó, vào năm 2022, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 08/2022/NĐ-CP quy định về các danh mục dự án được cấp tín dụng xanh và phát hành trái phiếu xanh.
Dù đã có những quy định, chính sách nhằm thúc đẩy nguồn tín dụng xanh thì thị trường vốn xanh vẫn gặp không ít khó khăn. Theo ông Hòa, hiện nay Việt Nam vẫn đang thiếu bộ tiêu chuẩn phân loại dự án xanh cho tín dụng và trái phiếu doanh nghiệp.
Điều này xuất phát từ việc thiếu dữ liệu chuẩn có tính so sánh để doanh nghiệp có định hướng xây dựng, phát triển tiêu chuẩn xanh. Ông lấy ví dụ, các báo cáo phát triển bền vững hiện nay thường mang tính định tính, chẳng hạn như việc xử lý nước thải hóa chất, xử lý công nghệ xanh,... chỉ thiên về mô tả hoạt động doanh nghiệp.
Ngoài ra, dù đã có những tổ chức đánh giá, xác nhận tiêu chuẩn xanh tại Việt Nam, nhưng hầu hết vẫn chỉ hoạt động nhỏ lẻ, chưa phát huy hết vai trò. Đồng thời, lợi ích cho doanh nghiệp trong việc chuyển đổi xanh cũng chưa được chứng minh một cách rõ ràng, khoa học.
Theo PGS. TS. Bùi Hữu Toàn, Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch Hội đồng Học viện Ngân hàng, vấn đề lớn nhất mà các doanh nghiệp đang gặp phải trong quá trình thu hút vốn tín dụng xanh nằm ở việc thiếu tiêu chí quy định cho các dự án xanh.
"Khi các doanh nghiệp đến ngân hàng vay vốn, khi được hỏi “xanh dựa vào đâu” thì lại không biết. Điều này rất khó cho ngân hàng. Bởi doanh nghiệp cần chứng minh “xanh” dựa vào bao nhiêu tiêu chí bởi Ngân hàng cho vay thì phải có tiêu chí", ông Toàn nói.
Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng đang gặp khó trong việc tiếp cận nguồn tín dụng xanh. Hiện nay, ngân sách tài chính xanh của quốc tế lên tới 130.000 tỉ USD. Nhưng làm thế nào để Việt Nam tiếp cận nguồn ngân sách này thì lại là một bài toán khó.
Tháo gỡ rào cản để tiếp cận tín dụng xanh
Cũng nằm trong nội dung được thảo luận tại Hội thảo, các chuyên gia đã có nhiều đề xuất, kiến nghị nhằm thúc đẩy thị trường tín dụng xanh.
Theo bà Phí Thị Minh Nguyệt, đại diện Climate Bond Innitiatives (CBI), để phát triển thị trường tài chính xanh nói chung cũng như tín dụng xanh nói riêng cần chú ý tới một số vấn đề chính.
Đầu tiên, cần xác định được đâu là dự án xanh, điều này liên quan đến khái niệm xanh và phân loại xanh. Hiện nay, CBI đang triển khai hoạt động tư vấn về phân loại xanh. Tùy thuộc vào trình độ phát triển của từng quốc gia và công nghệ, phân loại xanh cần được cập nhật thường xuyên để hài hòa với các tiêu chuẩn quốc tế.
Bên cạnh đó, trong quá trình nghiên cứu cho dự án xanh, sự hỗ trợ từ Chính phủ là rất cần thiết, giúp tiếp thêm động lực cho các doanh nghiệp. Trong quá trình tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh, Chính phủ sẽ là cầu nối quan trọng để các doanh nghiệp kết nối với các tổ chức tín dụng.
Nêu ra một số định hướng để phát triển tín dụng xanh, ông Tô Trần Hòa cho rằng cần nhanh chóng hoàn thiện các chính sách, sản phẩm gắn với thực hiện chiến lược Quốc gia về Tăng trưởng Xanh giai đoạn 2021-2030. Đồng thời, Chính phủ cần sớm ban hành danh mục phân loại xanh quốc gia, trong đó có các tiêu chí liên quan tới tín dụng xanh.
Đối với các doanh nghiệp, tổ chức, nhà đầu tư hoạt động trong thị trường tài chính xanh, cần phải nâng cao nhận thức, trách nhiệm cũng như đào tạo nguồn nhân lực để đảm bảo đáp ứng được với các tiêu chuẩn xanh.
Với những doanh nghiệp có dự án xanh, yêu cầu công bố thông tin một cách minh bạch, đầy đủ, chính xác về các dự án.
Hiện nay, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang xây dựng hạ tầng thị trường xanh để phát triển thị trường vốn xanh, với hai giai đoạn từ 2025-2027 và từ 2028 trở đi. Cùng với những nội dung mới trong Nghị định số 68, ông Hòa đánh giá thời gian tới khả năng tiếp cận tín dụng xanh của các doanh nghiệp sẽ dễ dàng hơn.
