Rau dớn là loài thực vật thuộc họ dương xỉ, mọc hoang dại ven suối, dưới tán rừng rậm ở các tỉnh Tây Bắc. Với đặc trưng đầu ngọn uốn cong như vòi voi, lá non mọc thẳng thành khóm, rau dớn không chỉ là nguyên liệu ẩm thực quen thuộc của người dân vùng cao mà còn được xem như một loại “dược liệu quý” nhờ những giá trị đặc biệt đối với sức khỏe.
Theo y học cổ truyền, rau dớn có vị mát, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, nhuận tràng, hỗ trợ điều trị táo bón, giảm đau đại tràng và giúp cải thiện giấc ngủ. Thời điểm loại rau này trở nên khan hiếm, thương lái Trung Quốc từng sang tận nơi thu mua với giá lên tới 200.000 đồng/kg, xem đây như “rau trường sinh” để sấy khô làm thuốc hoặc chế biến món ăn bổ dưỡng.
Các nghiên cứu hiện đại cũng dần khẳng định giá trị y học của rau dớn. Cụ thể, rau dớn có khả năng ức chế enzym glucosidase - yếu tố liên quan đến kiểm soát đường huyết, mạnh hơn nhiều loài dương xỉ khác, dù vẫn cần thận trọng về liều lượng do có thể gây độc tế bào ở nồng độ cao.
Ngoài ra, chiết xuất từ rau dớn cho thấy hiệu quả trong việc bảo vệ gan trước tác động của chất độc CCl₄, đồng thời thể hiện khả năng kháng viêm khi ức chế các enzym như lipoxygenase và COX-2.
Về mặt kháng khuẩn, chiết xuất ethanol và nước từ rau dớn được ghi nhận có thể ức chế nhiều vi khuẩn gây bệnh ở cả người và thực vật như Salmonella, E. coli hay tụ cầu vàng. Không chỉ vậy, loại rau rừng này còn chứa hàm lượng flavonoid cao, có khả năng chống oxy hóa mạnh và góp phần trung hòa các gốc tự do gây tổn thương tế bào.
Đặc biệt, hoạt chất sterol và flavonoid trong rau dớn cũng được chứng minh có tác dụng giảm đau ngoại biên và kháng viêm tự nhiên, mở ra tiềm năng ứng dụng trong hỗ trợ điều trị các triệu chứng viêm đau mạn tính.
