Khi tìm kiếm giải pháp cho bài toán an ninh lương thực toàn cầu, nuôi trồng thủy sản bền vững được xem là một trong những ưu tiên hàng đầu. Việc phát triển lĩnh vực này không chỉ giúp đảm bảo nguồn cung thực phẩm thiết yếu cho con người, mà còn góp phần bảo vệ hệ sinh thái biển đang chịu áp lực nặng nề từ khai thác quá mức và ô nhiễm môi trường.
Trong bối cảnh nguồn thuỷ sản đang cạn kiệt, nuôi trồng trở thành giải pháp thiết yếu để duy trì nguồn protein quan trọng cho con người. Nếu tiếp tục phụ thuộc vào đánh bắt tự nhiên, giá thuỷ sản sẽ tăng cao, buộc nhiều người phải chuyển sang các thực phẩm thay thế có giá trị dinh dưỡng thấp hơn, làm ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và gia tăng áp lực lên các nguồn tài nguyên khác.
Tại sự kiện French Tech Summit Vietnam 2025 vừa diễn ra tại TP. Hồ Chí Minh, Trung tâm Hợp tác quốc tế về Nghiên cứu nông nghiệp vì phát triển (CIRAD) đã giới hiệu mô hình nuôi tôm siêu thâm canh đa loài, tuần hoàn không xả thải IMTA-RAS. Đây là một trong những mô hình đang được triển khai hiệu quả tại tỉnh Cà Mau.
Được biết, RAS (Recirculating Aquaculture System) là mô hình nuôi trồng trong môi trường khép kín, trong đó 90 - 95% lượng nước được tái sử dụng liên tục thông qua các hệ thống lọc sinh học, cơ học và khử trùng bằng tia UV hoặc ozone.
Nhờ đó, các thông số môi trường như pH, nhiệt độ, nồng độ oxy hòa tan, amoniac hay nitrat luôn được giám sát chặt chẽ, giúp tiết kiệm nước, kiểm soát dịch bệnh hiệu quả và giảm thiểu chi phí xử lý môi trường.
Theo báo cáo Atlantic Sapphire Annual (2023), tại Mỹ, dự án nuôi cá hồi bằng RAS của Atlantic Sapphire ở Florida, với mức đầu tư vượt 500 triệu USD, được xem là một trong những mô hình RAS lớn nhất thế giới.
Trong khi đó, theo báo cáo của FAO (2022), tại Israel, nơi tài nguyên nước khan hiếm, RAS đã trở thành một phần không thể thiếu trong chiến lược nông nghiệp công nghệ cao từ những năm 1990.
Tại Việt Nam, trong 5 năm trở lại đây, công nghệ RAS bắt đầu được quan tâm hơn. Một số mô hình đã được áp dụng tại Lâm Đồng (nuôi cá tầm), Khánh Hòa (cá mú), miền Tây (lươn không bùn) và Bình Thuận (tôm thẻ chân trắng).
Theo thống kê từ Cục Thủy sản và Kiểm ngư, tính đến năm 2023, cả nước có khoảng 20 - 30 dự án RAS quy mô vừa, tập trung tại Đồng Nai, An Giang, Lâm Đồng và Bình Thuận.
Tuy vậy, rào cản lớn nhất vẫn là chi phí đầu tư ban đầu, dao động từ 5 đến 7 tỷ đồng cho 1.000m². Ngoài ra, còn là bài toán nhân lực kỹ thuật, quy trình vận hành chuẩn hóa và thị trường tiêu thụ chưa ổn định.
Ngoài ra, tại gian hàng của CIRAD trong khuôn khổ sự kiện, cùng với các đối tác như Seaweed Concept, VietAime, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản 2 (RIA 2) và Đại học Cần Thơ (CTU), nhiều kết quả nghiên cứu khoa học cùng các giải pháp công nghệ tiên tiến đã được trưng bày một cách sinh động, thu hút sự quan tâm của đông đảo khách tham quan và các đối tác trong ngành. Đáng chú ý, Seaweed Concept và VietAime – hai đơn vị tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ xanh và mô hình kinh tế tuần hoàn vào sản xuất thực tế – đã giới thiệu nhiều giải pháp sáng tạo và khả thi.
Trong chương trình hội nghị, các nhà khoa học đến từ CIRAD đã tích cực tham gia nhiều hoạt động nổi bật như: tọa đàm chuyên đề về công nghệ xanh, chương trình giới thiệu ý tưởng khởi nghiệp “Start-up Pitch” do Le Booster Accelerator tổ chức, và loạt phiên thảo luận trực tiếp tại gian hàng với sự góp mặt của các chuyên gia, doanh nhân và nhà sáng lập đến từ các công ty đối tác.
Thông qua sự kiện, CIRAD và các đối tác khẳng định mong muốn mở rộng hợp tác với các doanh nghiệp, tổ chức trong và ngoài nước, hướng đến việc thúc đẩy ứng dụng các giải pháp công nghệ thực tiễn. Mục tiêu là cùng nhau xây dựng một nền nông nghiệp xanh, thông minh và có khả năng thích ứng bền vững trước biến đổi khí hậu.
