Mở lối phát triển kinh tế xanh từ cây ổi lê Quý Hương

Từ những thay đổi trong tư duy sản xuất, nhiều mô hình trồng cây đặc sản vùng miền đã dần mang lại hiệu quả kinh tế cao, tạo thêm việc làm, nâng cao thu nhập cho nông dân, góp phần giảm nghèo bền vững cho người dân xứ Thanh.

Tại xã Hà Long (Thanh Hóa) có diện tích tự nhiên gần 5.000 ha, trong đó hơn 3.100 ha được sử dụng cho sản xuất nông nghiệp. Trước đây, bà con chủ yếu trồng các loại cây truyền thống như lúa, mía, dứa nhưng hiệu quả kinh tế thấp, sản xuất bấp bênh và dễ gặp rủi ro.

Kể từ năm 2020, một số hộ dân tiên phong đã thử nghiệm trồng giống ổi lê trên những vùng đất bạc màu. Kết quả, cây ổi phát triển mạnh mẽ, ít bị sâu bệnh, và sau chỉ 8 tháng đã cho quả với năng suất cao. Các thương lái đã tìm đến tận vườn để thu mua với giá tốt, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng diện tích trồng ổi trên toàn xã.

Để đáp ứng nhu cầu sản xuất hàng hóa, tháng 9/2021, Tổ hợp tác trồng ổi lê Quý Hương được thành lập. Đến tháng 4/2022, Hợp tác xã Dịch vụ – Thương mại Quý Hương Hà Long chính thức ra đời, quy tụ 265 hộ tham gia, canh tác gần 190 ha.

Hợp tác xã đã đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ bà con nông dân tiếp cận các kỹ thuật mới và áp dụng những tiến bộ khoa học vào sản xuất. Nhờ đó, họ đã được cấp mã số vùng trồng, đảm bảo khả năng truy xuất nguồn gốc và tạo ra đầu ra ổn định cho sản phẩm.

Năm 2021, sản phẩm ổi lê đã được chứng nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP. Đến cuối năm 2022, sản phẩm này được công nhận là OCOP 3 sao. Đây là một dấu mốc quan trọng, đánh dấu sự chuyển mình của sản phẩm, giúp đưa ổi lê vào chuỗi nông sản sạch và từng bước hiện diện tại các hệ thống siêu thị cũng như cửa hàng thực phẩm an toàn.

Bén duyên với cây ổi lê từ nhiều năm nay, gia đình anh Trịnh Xuân Hoà, thành viên của Hợp tác xã Dịch vụ - Thương mại Quý Hương, là một trong những hộ dân tiên phong phát triển mô hình trồng ổi lê theo tiêu chuẩn VietGAP tại xã Hà Long.

Đưa chúng tôi đi thăm mô hình, anh Hoà chia sẻ: “Gia đình có diện tích hơn 1ha với 2.000 cây ổi lê, đem lại thu nhập từ 60 -70 tấn/1 năm, trừ chi phí thì lợi nhuận khoảng gần 400 triệu/năm. Năng suất ổn định, cây ổi quanh năm thu hoạch, không ảnh hưởng bởi thời tiết, khí hậu. Đầu ra luôn ổn định, các thương lái tự chủ động đến tại vườn để mua, công chăm sóc không nhiều, đem lại kinh tế ổn định cho gia đình”.

Toàn xã Hà Long có khoảng 500 hộ trồng ổi lê, tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương. Với sản lượng hơn 6.000 tấn/năm, giá trị thu hoạch đạt khoảng 48 tỷ đồng, ổi lê đã trở thành cây trồng chủ lực, mang lại sinh kế ổn định, giúp nhiều gia đình thoát nghèo, vươn lên làm giàu.

Mô hình trồng ổi lê Quý Hương đã thể hiện rõ tư duy phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn. Hiện nay, hơn 70% hộ tham gia mô hình chuyển sang dùng phân hữu cơ, giảm 50 – 60% lượng thuốc bảo vệ thực vật so với trước. Rác thải hữu cơ trong vườn được tái chế thành phân bón, nước tưới, khép kín vòng tuần hoàn sản xuất. Sản phẩm ổi lê Qúy Hương được xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn, cấp mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc. Điều này không chỉ nâng cao tính cạnh tranh của sản phẩm mà còn góp phần xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, thân thiện với môi trường.

Làm giàu từ cây "vàng đỏ"

Xã Thăng Bình trước đây được xem là vựa mía của huyện Nông Cống (cũ). Bao đời nay, mía từng là nguồn sống chủ lực, là niềm tin để người dân bám đất, bám làng. Tuy nhiên, chi phí đầu tư cao, thời tiết thất thường, giá thu mua lại lên xuống thất thường khiến nhiều hộ trắng tay.

Ông Trần Thế Xanh, Trưởng thôn Mỹ Quang, xã Thăng Bình (Thanh Hóa) người đầu tiên đưa giống cây riềng về trồng theo hướng phát triển nông nghiệp tại địa phương cho biết: Hơn mười năm gắn bó với cây mía, ông thấm thía nỗi nhọc nhằn, một ha đất, biết bao công sức bỏ ra mà có năm thu chưa đầy 50 triệu đồng, thậm chí còn lỗ vốn. Trồng mía khó khăn, vất vả nhưng thu nhập lại không cao, ông Xanh đã quyết định đi tìm lối ra khác, chính những chuyến đi tìm hiểu, học hỏi từ các mô hình trồng rau gia vị ở miền Trung đã mở cho mình một hướng nghĩ mới. Ở đó, ông thấy người dân trồng riềng – một loại cây tưởng chỉ dùng để nấu giả cầy, kho cá nhưng lại mang đến hiệu quả kinh tế cao bất ngờ.

Nghĩ là làm, ông Xanh mạnh dạn phá bỏ toàn bộ diện tích mía để chuyển sang trồng riềng. Ban đầu, không ít người cho rằng ông “dở hơi”, “làm chuyện khác người”. Nhưng chỉ sau một năm, sự hoài nghi ấy đã hóa thành ngỡ ngàng: từ 1 ha đất, ông thu về gần 70 tấn riềng, doanh thu lên tới 400 – 500 triệu đồng. Sau khi trừ chi phí, lợi nhuận vẫn còn khoảng 300 triệu đồng, gấp nhiều lần so với trồng mía.

Từ những thành công của mình, ông Xanh bắt đầu vận động bà con trong thôn chuyển đổi cây trồng. Ông cũng sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm, cung cấp giống, thậm chí kết nối thương lái để bảo đảm đầu ra. Chỉ sau ít năm, từ chỗ lác đác vài hộ, phong trào trồng riềng đã lan rộng ra khắp Mỹ Quang và các thôn lân cận. Cây riềng không chỉ giúp gia đình ông đổi đời mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững cho cả vùng quê. Với người Thăng Bình, cây riềng chẳng khác nào “vàng đỏ”.

Anh Nguyễn Bá Quế, một trong những người đi theo mô hình sớm nhất, giờ đã có tới 2 ha riềng, sản lượng hơn 100 tấn/năm, thu lãi gần 700 triệu đồng. Anh Quế cho biết: “Không những gia đình khá lên, mà tôi còn thuê thêm 3 – 4 lao động địa phương, trả lương 6 – 7 triệu đồng mỗi tháng. Vừa có người làm, vừa giúp bà con có việc ổn định. Đến nay, cây riêng không chỉ được tiêu thụ trong nước mà còn mở rộng sang Nhật Bản, Hàn Quốc, châu Âu,…”.

Từ những mô hình trên cho thấy, người nông dân ở Thanh Hóa đang từng bước thay đổi tư duy chuyển đổi từ cây nông nghiệp truyền thống kém hiệu quả sang cây đặc sản mang lại thu nhập cao. Họ không còn “mạnh ai nấy làm”, mà bắt đầu nghĩ tới sản xuất theo chuỗi, theo vùng nguyên liệu, gắn với thị trường tiêu thụ. Đó chính là hướng đi mà nhiều địa phương đang tìm kiếm trên con đường xây dựng nông thôn mới nâng cao./.