Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa công bố Dự thảo Thông tư hướng dẫn thi hành Nghị định 24/2012/NĐ-CP, đã được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 232/2025/NĐ-CP, liên quan đến quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Văn bản dự kiến có hiệu lực từ ngày 10/10/2025, được đánh giá là bước đi quan trọng nhằm siết chặt quản lý, tăng cường minh bạch trên thị trường vàng vốn nhiều biến động.
Một trong những điểm đáng chú ý nhất là cơ chế cấp hạn mức xuất - nhập khẩu vàng hằng năm. Theo quy định tại Điều 20, NHNN giữ vai trò xác định tổng hạn mức dựa trên hàng loạt yếu tố vĩ mô như định hướng chính sách tiền tệ, cung - cầu trong nước, quy mô dự trữ ngoại hối quốc gia và diễn biến thực tế hoạt động xuất - nhập khẩu vàng.
Trên cơ sở tổng hạn mức này, NHNN sẽ phân bổ cụ thể cho từng doanh nghiệp, ngân hàng thương mại, căn cứ vào vốn điều lệ, kết quả hoạt động xuất - nhập khẩu trong những năm trước và nhu cầu thực tế của đơn vị.
Để triển khai cơ chế này, dự thảo Thông tư cũng quy định thành lập Hội đồng xây dựng và điều chỉnh hạn mức xuất - nhập khẩu vàng. Hội đồng do một Phó Thống đốc phụ trách lĩnh vực kinh doanh vàng làm Chủ tịch, cùng các thành viên đến từ Cục Quản lý ngoại hối, Vụ Chính sách tiền tệ, Vụ Dự báo - Thống kê - Ổn định tiền tệ và Cục Quản lý, giám sát tổ chức tín dụng. Hội đồng này hoạt động theo quy chế riêng và có nhiệm vụ tham mưu cho Thống đốc trong việc đưa ra quyết định cuối cùng.
Đáng lưu ý, toàn bộ quy trình xác lập và phân bổ hạn mức phải hoàn tất trước ngày 15/12 hằng năm để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị cho kế hoạch kinh doanh năm sau.
Song song với đó, dự thảo còn đưa ra những yêu cầu mới về kết nối dữ liệu nhằm phục vụ công tác giám sát. Điều 26 nêu rõ, các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp được phép kinh doanh vàng miếng phải kết nối thông tin giao dịch trực tiếp với NHNN. Dữ liệu phải bao gồm thông tin định danh khách hàng (căn cước công dân hoặc giấy tờ tương đương), mã số thuế của tổ chức thực hiện giao dịch, khối lượng cũng như giá trị từng lần mua - bán vàng miếng.
Không chỉ dừng ở vàng miếng, các đơn vị được cấp phép sản xuất, xuất khẩu hay nhập khẩu vàng cũng phải cung cấp thông tin chi tiết về nguyên liệu đầu vào, quá trình sản xuất, hoạt động xuất - nhập khẩu cũng như các giao dịch bán vàng nguyên liệu. Những dữ liệu này phải thể hiện rõ đối tác, khối lượng, hàm lượng và giá trị của từng giao dịch.
Điều 27 của dự thảo nhấn mạnh, toàn bộ dữ liệu kết nối nói trên phải được lưu giữ ít nhất 10 năm kể từ thời điểm phát sinh, phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra và thống kê theo yêu cầu của cơ quan quản lý. Quy định này được kỳ vọng sẽ tạo nên một hệ thống giám sát minh bạch, giúp hạn chế tình trạng đầu cơ, thao túng và bảo đảm sự ổn định cho thị trường vàng.
Với những quy định mới, NHNN không chỉ hướng tới việc quản lý chặt chẽ hơn hoạt động kinh doanh vàng mà còn muốn xây dựng cơ chế giám sát toàn diện, gắn liền với định danh khách hàng và dữ liệu giao dịch. Đây được xem là nền tảng để thị trường vàng vận hành minh bạch, đồng bộ với mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô và an toàn hệ thống tài chính quốc gia.
