Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) với nhiều điểm mới đáng chú ý, trong đó nổi bật là đề xuất mở rộng diện giảm trừ thuế, bao gồm cả học phí, chi phí khám chữa bệnh và lãi vay mua nhà - những khoản chi thiết yếu của người dân. Mục tiêu của chính sách này là phản ánh sát thực tế đời sống và giảm gánh nặng cho người nộp thuế, đồng thời khuyến khích việc sử dụng các nguồn tài chính hợp pháp.
Theo dự thảo, người nộp thuế có thể khấu trừ thêm các khoản chi cho con đi học, chi phí điều trị bệnh cho bản thân và người phụ thuộc, cũng như trả nợ gốc và lãi vay mua nhà ở xã hội. Các khoản chi này phải được chứng minh bằng hóa đơn, chứng từ hợp pháp và không trùng lắp với nguồn chi khác.
Văn phòng Chính phủ nhận định việc mở rộng gói giảm trừ hướng tới các chi phí cơ bản như chỗ ở, y tế, giáo dục, cũng như trả tín dụng cho học sinh, sinh viên. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia đề nghị cần khoanh vùng rõ ràng: chi phí giáo dục chỉ áp dụng cho người nộp thuế và con họ; chi phí y tế áp dụng cho bản thân và người phụ thuộc theo luật định, nhằm tránh phát sinh trục lợi.
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) cũng đề xuất bổ sung chi phí lãi vay tại các tổ chức tín dụng phục vụ nhu cầu y tế, giáo dục và mua nhà vào danh mục giảm trừ. Theo Vietcombank, điều này không chỉ giảm áp lực tài chính cho người dân mà còn khuyến khích vay vốn chính thức, hạn chế tín dụng đen và thúc đẩy thị trường bất động sản hợp pháp.
Luật sư Lê Thị Nhung, Giám đốc L&A Legal Experts, đánh giá đề xuất này vừa thể hiện tính nhân văn vừa phù hợp xu hướng quốc tế, song nhấn mạnh việc thiết kế quy định cần cân bằng: hỗ trợ người dân vừa đủ, nhưng đủ chặt để tránh lợi dụng.
Theo bà Nhung, việc đưa học phí, chi phí y tế, lãi vay mua nhà vào diện giảm trừ sẽ tạo công bằng hơn giữa các nhóm thu nhập, nhưng cần quy định rõ loại chi phí được chấp nhận, phạm vi người phụ thuộc, thời hạn vay và chứng từ xác thực. Việc kết nối dữ liệu giữa cơ quan thuế, ngân hàng, trường học và bệnh viện là giải pháp then chốt để kiểm tra tự động, hạn chế gian lận.
Bên cạnh đó, luật sư Nhung đề xuất quy định mức trần hoặc giới hạn phù hợp cho từng khoản giảm trừ nhằm tránh tình trạng “vượt khung”. Việc khai giảm trừ có thể linh hoạt theo quý hoặc năm, giảm áp lực chứng từ cuối năm cho cả người nộp thuế và cơ quan thuế. Một chính sách minh bạch, thủ tục đơn giản, kết nối dữ liệu chung sẽ giúp người dân dễ khai báo, cơ quan quản lý dễ giám sát và nâng cao sự tuân thủ tự nguyện.
Nhiều chuyên gia cũng lưu ý, cùng với việc mở rộng diện giảm trừ, cơ quan quản lý cần quan tâm tới khâu thực thi và giám sát. Hệ thống quản lý thuế điện tử hiện đại, kết nối dữ liệu giữa cơ quan thuế - ngân hàng - trường học - bệnh viện sẽ giúp xác thực thông tin nhanh chóng, giảm gian lận, tiết kiệm thời gian cho người dân. Truyền thông chính sách cũng đóng vai trò quan trọng: khi người dân hiểu quyền lợi và nghĩa vụ, họ sẽ khai báo trung thực, hưởng lợi đúng quy định.
Ngoài ra, cơ quan quản lý có thể nghiên cứu mức trần, chuẩn hóa chứng từ cho từng khoản chi, áp dụng cơ chế kiểm tra sau để giảm áp lực hành chính. Khi các yếu tố này được thực hiện tốt, chính sách không chỉ giảm gánh nặng thuế trước mắt mà còn tăng niềm tin của người nộp thuế, thúc đẩy sự tuân thủ dài hạn và nâng cao hiệu quả quản lý thuế.
