Xã Yên Lạc (huyện Như Thanh (Thanh Hóa) vốn nổi tiếng với nghề trồng dong riềng và làm miến dong thủ công từ nhiều đời nay. Người dân nơi đây gắn bó với cây dong như một phần máu thịt của mảnh đất quê hương. Trước năm 2004, sản phẩm miến dong chủ yếu được làm theo hình thức tự cung tự cấp, quy mô nhỏ lẻ, thiếu tính chuyên nghiệp và chưa có sức cạnh tranh thị trường.
Nhận thấy tiềm năng lớn từ chính đặc sản truyền thống, Hợp tác xã Dịch vụ Nông nghiệp Yên Lạc được thành lập dưới sự dẫn dắt của ông Phạm Công Bảo – người con của quê hương quyết tâm "nâng tầm" sợi miến truyền thống. Ông cùng các thành viên HTX đã đầu tư máy móc hiện đại, áp dụng quy trình sản xuất đạt chuẩn an toàn thực phẩm, xây dựng nhãn hiệu, bao bì, mã QR truy xuất nguồn gốc, từng bước chuyên nghiệp hóa quy trình chế biến.
Năm 2021, sản phẩm miến dong Yên Lạc được công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao cấp tỉnh. Đây là mốc son đánh dấu sự khẳng định chất lượng và uy tín của sản phẩm trên thị trường. Sợi miến Yên Lạc được làm từ 100% bột dong riềng nguyên chất, không sử dụng hóa chất tẩy trắng hay bảo quản. Khi nấu lên, miến có độ dai đặc trưng, thơm mùi dong, màu trong suốt tự nhiên.
Mỗi năm, HTX thu mua trên 1.500 tấn củ dong tươi từ người dân địa phương, chế biến thành hơn 30 tấn tinh bột, tương ứng gần 10 tấn miến thành phẩm. Sản phẩm không chỉ tiêu thụ mạnh tại Thanh Hóa mà còn có mặt tại Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Bình, Đồng Nai, TP.HCM... góp phần quảng bá hình ảnh quê hương và tăng thu nhập cho bà con.
Thành công của miến dong Yên Lạc không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là kết quả của quá trình gìn giữ và làm mới truyền thống. Các hộ dân được tập huấn kỹ thuật trồng dong riềng an toàn theo hướng VietGAP, đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định và chất lượng. Đồng thời, HTX xây dựng chuỗi liên kết từ trồng trọt đến chế biến và tiêu thụ, giúp người nông dân yên tâm sản xuất.
Bà Nguyễn Thị Lan, người có hơn 20 năm gắn bó với nghề chia sẻ: “Ngày trước làm thủ công, cực lắm mà thu nhập chẳng là bao. Từ khi có HTX, chúng tôi được hỗ trợ kỹ thuật, đầu tư máy móc, có đầu ra ổn định, cuộc sống cũng khá giả hơn”.
Trong định hướng tới, xã Yên Lạc đang quy hoạch vùng nguyên liệu dong riềng bền vững, mở rộng diện tích canh tác, đồng thời nâng tầm thương hiệu miến dong Yên Lạc lên OCOP 4 sao. Sản phẩm cũng đang được xúc tiến đưa vào hệ thống siêu thị, sàn thương mại điện tử và xuất khẩu sang thị trường châu Á.
Ông Phạm Công Bảo khẳng định: “Chúng tôi không chỉ sản xuất miến, mà còn đang gìn giữ bản sắc, niềm tự hào quê hương. Hành trình của sợi miến Yên Lạc sẽ còn đi xa hơn nữa nếu chúng ta giữ được tâm huyết và chất lượng”.
Miến dong Yên Lạc hôm nay không chỉ là một món ăn truyền thống mà còn là biểu tượng cho sự sáng tạo, đổi mới và phát triển bền vững của một làng quê miền núi. Trong từng sợi miến, là tinh hoa của đất trời, của bàn tay cần cù và niềm tin vào tương lai./.
