Với quy mô 500 ha đến năm 2030, mô hình này đang từng bước chuyển mình thành hình mẫu nông nghiệp tuần hoàn kết hợp bảo tồn văn hóa và du lịch cộng đồng – đóng góp thiết thực cho chương trình xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.
Từ “vùng dâu” địa phương đến mô hình “kinh tế xanh” Tây Nguyên
Tại vùng đất Krông Nô (Lâm Đồng), mô hình trồng dâu – nuôi tằm đang chuyển mình từ hoạt động sản xuất truyền thống sang mô hình kinh tế xanh gắn với du lịch bền vững, mở ra hướng phát triển toàn diện cho khu vực Tây Nguyên.
Theo đại diện của E&CVN cho biết, hiệu quả kinh tế từ nghề dâu – tằm tại Krông Nô đã được chứng minh rõ nét: mỗi hộ dân đạt trung bình 45kg kén/lứa, với giá bán ổn định từ 160.000–200.000 đồng/kg, và được E&CVN cam kết bao tiêu với giá sàn thấp nhất 180.000 đồng/kg, mang lại thu nhập từ 6 đến 20 triệu đồng/lứa. Với hơn 100 ha vùng nguyên liệu đã được hình thành, nơi đây trở thành làng nghề trồng dâu – nuôi tằm quy mô lớn, góp phần giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho hàng trăm hộ dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số.
Không chỉ có lợi thế sản xuất, Krông Nô còn nằm trong vùng lõi Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO Đắk Nông, sở hữu giá trị địa chất – văn hóa đặc biệt, là điểm đến lý tưởng để phát triển du lịch sinh thái, canh nông và du lịch cộng đồng. Việc kết hợp giữa nông nghiệp xanh – trải nghiệm văn hóa bản địa – phát triển sản phẩm OCOP đặc trưng đang từng bước định hình Krông Nô như một hình mẫu mới cho phát triển nông thôn mới, gắn kinh tế tuần hoàn và bảo tồn di sản vùng Tây Nguyên.
Cơ sở pháp lý đầy đủ - Chính sách hỗ trợ mạnh mẽ
Theo Tờ trình số: 15/TT-E&CVN của Liên hiệp HTX Dâu Tằm Tơ & Du lịch sinh thái Việt Nam (E&CVN) ngày 4 tháng 9 năm 2025, dự án “Phát triển chuỗi Dâu – Tằm – Tơ gắn Du lịch Sinh thái tại Krông Nô” không chỉ nổi bật về nội dung liên kết sản xuất và du lịch, mà còn được triển khai trên nền tảng pháp lý vững chắc cùng chính sách hỗ trợ mạnh mẽ từ Trung ương đến địa phương.
Cụ thể, dự án bám sát Quyết định 900/QĐ-BNN-TT ngày 25/2/2025 của Bộ NN&PTNT về phát triển ngành dâu tằm, cùng với hệ thống luật pháp mới như Luật Hợp tác xã 2023, Luật Đất đai 2024, Luật Thuế GTGT 2024, Luật Thuế TNDN 2025, tạo hành lang pháp lý minh bạch, khuyến khích liên kết chuỗi, thúc đẩy đầu tư vào nông nghiệp bền vững. Đồng thời, Nghị định 156/2024 về hỗ trợ sản xuất nông nghiệp và liên kết giá trị tiếp tục mở rộng điều kiện để HTX tiếp cận tín dụng, hạ tầng và đào tạo.
Ngoài ra, dự án còn nằm trong định hướng của Chương trình Mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới giai đoạn 2026–2030, chương trình OCOP, giảm nghèo bền vững và các nguồn quỹ hỗ trợ HTX hiện hành. Với hồ sơ pháp lý đầy đủ từ Liên hiệp HTX Dâu Tằm Tơ & Du lịch Sinh thái Việt Nam (E&CVN), dự án hoàn toàn đủ điều kiện triển khai thực địa, hưởng các ưu đãi chính sách, tiếp cận nguồn vốn và huy động các bên tham gia trong mô hình liên kết “5 nhà”.
Hướng tới kinh tế tuần hoàn, gắn OCOP với du lịch sinh thái
Theo bà Nguyễn Thị Mới – Chủ tịch E&CVN, chia sẻ: Dự án đang được định hình như một mô hình liên kết chuỗi giá trị khép kín, hướng tới phát triển kinh tế xanh, xuất khẩu bền vững và xây dựng thương hiệu địa phương đạt chuẩn OCOP, kết hợp du lịch nông nghiệp trải nghiệm tại vùng lõi Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO Đắk Nông.
“Theo kế hoạch đến năm 2030, dự án sẽ xây dựng 500 ha vùng nguyên liệu dâu, đạt sản lượng 2.000 tấn kén/năm, đón khoảng 20.000–25.000 lượt khách/năm, tạo việc làm ổn định cho trên 500 hộ, trong đó ≥70% là đồng bào dân tộc thiểu số. Lợi nhuận ròng kỳ vọng đạt từ 220–260 tỷ đồng mỗi năm”, bà Mới cho biết.
Trên nền tảng đó, dự án chú trọng phát triển hạ tầng hiện đại với nhà tằm CNC, trung tâm ươm tơ, hệ thống sơ chế, kết hợp khu du lịch trải nghiệm canh nông, ứng dụng chuyển đổi số, đào tạo nghề cho nông dân và xây dựng thương hiệu tập thể “Kén tằm Krông Nô – Lâm Đồng” đạt chuẩn OCOP, hướng tới xuất khẩu.
Triển khai chuỗi dự án theo lộ trình rõ ràng, vận hành trên mô hình “5 Nhà”
Cũng theo bà Mới, dự án được triển khai theo lộ trình ba giai đoạn bài bản, khoa học và bền vững, nhằm xây dựng chuỗi giá trị nông nghiệp tuần hoàn, kết hợp bảo tồn văn hóa truyền thống và phát triển du lịch sinh thái đặc trưng vùng Tây Nguyên.
Ở giai đoạn 1 (2025–2026), dự án thí điểm trên diện tích 62 ha với sự tham gia của 30 hộ dân, đồng thời hỗ trợ thiết bị nuôi tằm trị giá 50 triệu đồng/hộ theo hình thức trả chậm và vận hành nhà tằm CNC đầu tiên. Cùng thời điểm, mô hình du lịch canh nông trải nghiệm “Một ngày làm nông dân trồng dâu – nuôi tằm” cũng được chính thức khởi động, tạo điểm nhấn du lịch sinh thái hấp dẫn.
Giai đoạn 2 (2027–2028) mở rộng vùng nguyên liệu lên 250 ha, hoàn thiện trung tâm ươm tơ và hệ thống bao bì, thương hiệu với mục tiêu đạt sản lượng 1.000 tấn kén tằm mỗi năm. Đến giai đoạn 3 (2029–2030), dự án dự kiến hoàn thiện 500 ha vùng nguyên liệu, xây dựng khu sản xuất – du lịch tơ lụa quy mô vùng, đồng thời nâng cao giá trị chuỗi sản phẩm và mở rộng thị trường cho thương hiệu “Kén tằm Krông Nô – Lâm Đồng” trong nước và quốc tế.
Lợi ích đa chiều về kinh tế, xã hội và môi trường
Theo ông Trần Ngọc Toàn – chuyên gia Khoa Nông Lâm Ngư, Đại học Nghệ An, được biệt phái về hỗ trợ E&CVN và giữ chức Tổng Giám đốc E&CVN để trực tiếp vận hành dự án, cho biết: Dự án phát triển chuỗi giá trị dâu – tằm – tơ tại Tây Nguyên không chỉ tạo cú huých mạnh mẽ cho nền kinh tế địa phương mà còn mang lại những tác động tích cực toàn diện trên ba trụ cột kinh tế, xã hội và môi trường.
Về kinh tế, với năng suất đạt 4 tấn kén/ha và giá kén ổn định từ 180.000 đồng/kg trở lên, chuỗi sản xuất – tiêu thụ dự kiến mang lại lợi nhuận ròng từ 220 đến 260 tỷ đồng mỗi năm, tạo nguồn thu ổn định cho khoảng 500 hộ dân và giải quyết việc làm cho hơn 2.000 lao động địa phương.
Thực tế tính toán cho thấy, với 1 ha dâu và 50 hộp tằm con tuổi 3, mỗi thành viên HTX DLST Mê Linh có thể đạt thu nhập từ 450 đến 500 triệu đồng/năm. Với điều kiện trồng dâu nuôi tằm đúng theo kỹ thuật và hướng dẫn của BQLDA DTT E&CVN. Đây là minh chứng rõ rệt cho hiệu quả kinh tế của mô hình liên kết.
Về mặt xã hội, dự án góp phần phát triển sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số, khôi phục và bảo tồn nghề truyền thống dâu – tằm – tơ, đồng thời mở rộng cơ hội đào tạo nghề cho thế hệ trẻ ở vùng nông thôn, góp phần giảm nghèo và nâng cao chất lượng cuộc sống cộng đồng.
Về môi trường, mô hình ứng dụng các giải pháp nông nghiệp sạch như tưới nhỏ giọt, không sử dụng hóa chất độc hại, cải tạo đất tự nhiên và tái sử dụng phụ phẩm theo hướng kinh tế tuần hoàn, góp phần giảm thiểu phát thải và ô nhiễm.
Đặc biệt, việc tích hợp du lịch sinh thái, du lịch canh nông cùng phát triển sản phẩm OCOP xanh đã gia tăng giá trị cộng thêm và nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường. Đây là minh chứng sinh động cho định hướng phát triển nông nghiệp xanh, nông thôn bền vững và xã hội hài hòa tại vùng Tây Nguyên giàu tiềm năng.
Đề xuất kiến nghị và cam kết đồng hành
Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững vùng Tây Nguyên, dự án cần sớm được UBND tỉnh Lâm Đồng và chính quyền địa phương phê duyệt chủ trương, đồng thời đưa vào danh mục dự án ưu tiên liên kết chuỗi giá trị. Việc hỗ trợ hạ tầng thiết yếu, cơ chế tín dụng ưu đãi và mô hình phối hợp “5 nhà” sẽ tạo nền tảng vững chắc để phát huy hiệu quả kinh tế – xã hội toàn diện.
Cùng với đó, Liên hiệp HTX Dâu Tằm Tơ & Du lịch Sinh thái Việt Nam (E&CVN) và Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng cam kết đồng hành xây dựng thương hiệu tập thể “Kén tằm Krông Nô – Lâm Đồng”, thúc đẩy liên kết tiêu thụ, mở rộng thị trường trong và ngoài nước.
Chiến lược của HTX Du lịch sinh thái Mê Linh là kết nạp 500 hộ dân tham gia làm thành viên HTX, qua đó cùng đồng hành với Liên hiệp E&CVN tổ chức sản xuất theo mô hình kinh tế hợp tác, vận hành đúng Luật HTX và được hưởng đầy đủ chính sách ưu đãi từ Nhà nước dành cho kinh tế tập thể.
Không chỉ là mô hình kinh tế kỹ thuật đơn thuần, dự án còn là biểu tượng chuyển đổi mô hình phát triển nông nghiệp xanh gắn du lịch sinh thái và bảo tồn văn hóa – hướng đi chiến lược trong phát triển nông thôn mới tại Tây Nguyên.
