Sau hơn một thập niên duy trì cơ chế độc quyền, thị trường vàng trong nước vừa bước sang một giai đoạn mới khi Chính phủ ban hành Nghị định 232, chính thức cho phép nhiều doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đủ điều kiện được sản xuất vàng miếng, thay vì chỉ giao độc quyền cho Công ty SJC như trước.
Quyết định này được đánh giá là bước ngoặt lớn, đáp ứng kỳ vọng kéo dài nhiều năm qua của giới chuyên gia và người dân về việc tạo dựng một thị trường cạnh tranh lành mạnh, đa dạng nguồn cung và ổn định giá cả.
Trước khi Nghị định 24 có hiệu lực vào năm 2012, thị trường vàng Việt Nam từng khá sôi động với nhiều thương hiệu song hành như vàng Phượng Hoàng (PNJ), vàng SBJ của Sacombank, vàng ACB hay vàng AAA của Agribank. Tuy nhiên, trong số đó, vàng SJC vẫn chiếm ưu thế và được người dân tin dùng nhất.
Ngay cả những công ty sở hữu thương hiệu riêng cũng phải chờ gia công tại SJC, nhất là vào thời điểm thị trường biến động mạnh. Song chính sự đa dạng này cũng khiến thị trường rơi vào nhiều đợt sốt giá, đi kèm tình trạng ngân hàng huy động vàng rồi sử dụng nguồn vốn để đầu cơ, tạo ra những cơn “sóng” bất thường.
Để ổn định, Ngân hàng Nhà nước khi đó đã chọn phương án tập trung, đưa SJC trở thành thương hiệu vàng miếng quốc gia duy nhất, đồng thời loại bỏ các thương hiệu khác. Cách làm này ban đầu góp phần bình ổn, nhưng theo thời gian đã bộc lộ nhiều hạn chế.
Hiện nay, chênh lệch giá vàng trong nước - thế giới ngày càng nới rộng, có lúc lên tới 18-20 triệu đồng/lượng, đặc biệt trong bối cảnh nguồn cung SJC không được bổ sung trong nhiều năm. Khi giá vàng thế giới liên tục leo thang, thị trường trong nước thậm chí chứng kiến cảnh người dân xếp hàng dài nhiều ngày để mua vàng, doanh nghiệp buộc phải áp dụng biện pháp bán giới hạn do khan hiếm hàng hóa.
Trước áp lực đó, Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam cùng các chuyên gia đã nhiều lần kiến nghị sửa đổi Nghị định 24 để “cởi trói” cho thị trường, đồng thời thu hẹp khoảng cách giá giữa trong nước và quốc tế. Yêu cầu này càng trở nên cấp bách khi vào cuối tháng 5 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh cần xóa bỏ thế độc quyền nhà nước trong sản xuất vàng miếng, mở cửa cho nhiều doanh nghiệp tham gia. Chỉ đạo mới đây của Thủ tướng về việc kéo mức chênh lệch giá vàng xuống còn 1-2% càng củng cố quyết tâm điều chỉnh chính sách.
Như vậy, với Nghị định 232 vừa ban hành ngày 26-8, thị trường vàng đã chính thức khép lại giai đoạn độc quyền kéo dài 13 năm và mở ra thời kỳ cạnh tranh với nhiều thương hiệu vàng miếng cùng tồn tại. Đây được xem là tín hiệu tích cực, hứa hẹn đưa thị trường trở lại quỹ đạo ổn định, đồng thời đáp ứng kỳ vọng lâu nay của cả nhà đầu tư lẫn người tiêu dùng.
