Ngay từ khi còn hoạt động cách mạng ở nước ngoài, Nguyễn Ái Quốc (tên gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh thời trẻ) đã sử dụng báo chí làm vũ khí sắc bén để tuyên truyền, giác ngộ cách mạng. Người viết báo, làm thơ, vẽ tranh biếm họa, dịch sách báo, thành lập các tờ báo như "Le Paria" (Người cùng khổ), "Thanh niên", "Quốc tế cộng sản"... để vạch trần tội ác của thực dân, đế quốc, kêu gọi nhân dân các nước thuộc địa đoàn kết đấu tranh.
Khi trở về nước lãnh đạo cách mạng, Người tiếp tục phát huy vai trò của báo chí. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Người sáng lập và chỉ đạo nhiều tờ báo cách mạng như "Cứu quốc", "Sự thật"... để tuyên truyền đường lối kháng chiến, động viên tinh thần chiến đấu của quân và dân ta. Tư tưởng Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng được thể hiện qua những lời dạy, bài viết, bài nói của Người, tập trung vào những nội dung chính sau:
Người coi báo chí là công cụ tuyên truyền, giáo dục, tổ chức quần chúng, là vũ khí sắc bén để đấu tranh chống lại kẻ thù, bảo vệ lợi ích của nhân dân. Người nhấn mạnh rằng báo chí phải gắn liền với thực tiễn cách mạng, phản ánh chân thực cuộc sống của nhân dân, phục vụ lợi ích của nhân dân. : Người yêu cầu báo chí phải đấu tranh không khoan nhượng với những cái xấu, cái ác, bảo vệ cái đúng, cái tốt.
Người dạy rằng báo chí phải phản ánh sự thật khách quan, trung thực, không được xuyên tạc, bóp méo sự thật. Người yêu cầu nhà báo phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức trong sáng, có tinh thần trách nhiệm cao, có trình độ chuyên môn nghiệp vụ tốt. Người luôn nhắc nhở báo chí phải gần gũi với quần chúng nhân dân, phải nói tiếng nói của quần chúng nhân dân.
Dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh, báo chí cách mạng Việt Nam đã không ngừng phát triển, trưởng thành, góp phần quan trọng vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, báo chí đã trở thành một mặt trận quan trọng, động viên tinh thần chiến đấu của quân và dân ta, góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến. Trong thời kỳ đổi mới, báo chí tiếp tục phát huy vai trò là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và nhân dân, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Báo chí đã phản ánh kịp thời, trung thực những thành tựu của công cuộc đổi mới, đồng thời đấu tranh chống lại những tiêu cực, tham nhũng, góp phần xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, báo chí cách mạng Việt Nam cũng còn nhiều hạn chế, yếu kém. Một số tờ báo, nhà báo chạy theo lợi nhuận, thông tin sai lệch, thiếu trung thực, gây ảnh hưởng xấu đến dư luận xã hội. Để báo chí cách mạng Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn nữa, cần phải tiếp tục quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà báo, tăng cường đầu tư cho báo chí, đồng thời có cơ chế kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo tính trung thực, khách quan của thông tin.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng là một di sản vô giá, là kim chỉ nam cho hoạt động báo chí cách mạng Việt Nam. Việc học tập và làm theo tư tưởng của Người là trách nhiệm của mỗi nhà báo, mỗi cơ quan báo chí, góp phần xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam ngày càng vững mạnh, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc./.
