Từ ngày 1/6/2025, theo Nghị định 70/2025, các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên và doanh nghiệp bán hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng (như nhà hàng, khách sạn, siêu thị, bán lẻ...) bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, đồng bộ dữ liệu với cơ quan thuế.
Quy định mới đang trở thành tâm điểm tranh luận trên nhiều diễn đàn, mạng xã hội, thu hút sự chú ý của cả giới kinh doanh và người tiêu dùng.
Tuy nhiên, bên cạnh những ý kiến tìm hiểu chính đáng, không ít “mẹo né thuế” lại đang được chia sẻ công khai, gây lo ngại cho cơ quan chức năng. Trên các hội nhóm bán hàng online và thương mại điện tử, nhiều người rỉ tai nhau cách “làm đẹp” doanh thu như yêu cầu khách chuyển khoản với nội dung mơ hồ, sai lệch bản chất giao dịch - điển hình là ghi “trả nợ”, “cho vay”, “chúc mừng sinh nhật” thay vì đúng nội dung mua bán.
Ngoài ra, nhiều cửa hàng hiện khuyến khích khách thanh toán bằng tiền mặt thay vì chuyển khoản như trước.
Ông Lê Văn Tuấn – Giám đốc Công ty TNHH Kế toán thuế Keytas – cho biết, hiện nay nhiều người nộp thuế cho rằng chỉ cần hạn chế giao dịch chuyển khoản, chỉ nhận tiền mặt là có thể qua mặt cơ quan chức năng. Tuy nhiên, theo ông Tuấn, đây là nhận định chủ quan và đơn giản hóa vấn đề, bởi với các nghiệp vụ hiện có, cơ quan thuế hoàn toàn có thể xác định được doanh thu thực tế của người kinh doanh.
Ông lý giải, dòng tiền vào tài khoản, số lượng và giá trị giao dịch, cùng với dữ liệu từ các nhà cung cấp có phát hành hóa đơn… đều là những căn cứ quan trọng để cơ quan thuế đối chiếu, kiểm tra. Ngay cả các cửa hàng treo biển “chỉ nhận tiền mặt” cũng không nằm ngoài tầm kiểm soát.
Ông Tuấn nhấn mạnh, việc cố tình giấu doanh thu hiện nay là rất khó, bởi ngành thuế đã phát hiện nhiều trường hợp gian lận và không ít vụ đã bị xử lý hình sự.
Cũng theo ông Lê Văn Tuấn, việc sử dụng nhiều tài khoản ngân hàng để nhận tiền bán hàng hiện không còn là “lỗ hổng” giúp né thuế. Nhờ áp dụng định danh điện tử và hệ thống dữ liệu thuế ngày càng hoàn thiện, cơ quan chức năng hoàn toàn có khả năng truy vết toàn bộ dòng tiền.
Từ ngày 1/7, mã số định danh cá nhân sẽ được sử dụng thay thế mã số thuế cho cả cá nhân, hộ kinh doanh và doanh nghiệp. Thông tin người nộp thuế đã được đồng bộ trên ứng dụng VNeID, kết nối với tài khoản ngân hàng và nền tảng eTax Mobile.
“Dù là thông tin cá nhân, nhưng với cơ quan chức năng, mọi dữ liệu đều có thể được khai thác để đánh giá chính xác nghĩa vụ thuế”, ông Tuấn khẳng định.
Trường hợp cố tình không xuất hóa đơn khi bán hàng, người vi phạm có thể bị phạt hành chính 6 triệu đồng mỗi lần. Ngoài việc truy thu phần doanh thu bị giấu, người nộp thuế còn phải chịu lãi chậm nộp 0,03%/ngày và phạt 20% trên số thuế khai sai. Đặc biệt, nếu số thuế trốn vượt 100 triệu đồng, hoặc tái phạm nhiều lần dù dưới ngưỡng, hành vi có thể bị xử lý hình sự.
Cũng theo ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, tình trạng một số hộ kinh doanh rỉ tai nhau cách tránh nhận chuyển khoản để che giấu doanh thu chỉ xảy ra ở một số trường hợp cá biệt, không phải phổ biến. Hiện ngành thuế đang quản lý gần 4 triệu hộ kinh doanh và phần lớn vẫn thực hiện nghĩa vụ thuế đầy đủ, kể cả với các khoản thanh toán bằng tiền mặt hay chuyển khoản.
Theo cơ quan thuế, việc thanh toán bằng tiền mặt chưa cấu thành hành vi vi phạm pháp luật, nhưng nếu có dấu hiệu nghi vấn trốn thuế, đối tượng sẽ được đưa vào diện kiểm tra. Trường hợp phát hiện bán hàng không xuất hóa đơn, người vi phạm có thể bị phạt từ 10 đến 20 triệu đồng. Nếu có hành vi trốn thuế, sẽ bị truy thu từ 1 đến 3 lần số thuế đã trốn; nếu số tiền trốn thuế từ 100 triệu đồng trở lên, vụ việc có thể bị chuyển sang cơ quan công an để khởi tố hình sự.
Đối với các hành vi trốn thuế trong kinh doanh online, như sử dụng tài khoản ngân hàng không chính chủ hoặc cố tình không ghi rõ nội dung giao dịch chuyển khoản, cơ quan thuế sẽ phối hợp với ngân hàng, Bộ Công an, Bộ Công Thương, các sàn thương mại điện tử và đơn vị vận chuyển để rà soát, đối chiếu dữ liệu. Trường hợp thu tiền mặt qua dịch vụ giao hàng (COD), thông tin từ đơn vị vận chuyển cũng sẽ được khai thác thường xuyên và kịp thời. Kể cả khi sử dụng tài khoản của người khác, ngành thuế vẫn có biện pháp giám sát chặt chẽ.
Lãnh đạo Cục Thuế khẳng định, mục tiêu của ngành là đảm bảo sự công bằng trong chính sách thuế giữa các hộ kinh doanh có cùng loại hình, cùng quy mô. Việc triển khai hóa đơn điện tử không làm tăng thuế, mà nhằm nâng cao tính minh bạch, siết chặt quản lý, và xử lý nghiêm hành vi trốn thuế. Trong tháng 6 này, cơ quan thuế sẽ trực tiếp đến từng hộ kinh doanh để hỗ trợ việc chuyển đổi sang sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, bảo đảm thuận lợi nhất cho người nộp thuế.
