Thế mạnh phát triển du lịch sinh thái cộng đồng
Thanh Hóa có đường biên giới dài 192 km giáp với tỉnh Hủa Phăn của nước CHDCND Lào, trải dài qua 16 xã, thị trấn thuộc 5 huyện Quan Sơn, Quan Hóa, Mường Lát, Thường Xuân, Lang Chánh tiếp giáp với các bản, cụm bản thuộc các huyện Viêng Xay, Sốp Bâu, Sầm Tớ tỉnh Hủa Phăn. Với 1 Cửa khẩu Quốc tế là Na Mèo tại huyện Quan Sơn và 2 cửa khẩu quốc gia là Tén Tằn ở huyện Mường Lát và Cửa khẩu Phụ Khẹo ở xã Bát Mọt, huyện Thường Xuân.
Đây là nơi sinh sống của các đồng bào dân tộc thiểu số như Mông, Thái, Mường... từ đó tạo nên sự đa dạng về văn hóa của cộng đồng dân cư, cùng với nhiều cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp ở các bản, làng được bao bọc bởi những dải núi non hùng vĩ với các địa danh lịch sử văn hóa tâm linh nổi tiếng là điều kiện thuận lợi để tỉnh Thanh Hóa khai thác và phát triển du lịch sinh thái cộng đồng.
Bên cạnh đó, trong những năm qua, hệ thống giao thông kết nối giữa trung tâm thành phố Thanh Hóa lên các xã biên giới đã được cải tạo nâng cấp. Một số tuyến đường kết nối các điểm du lịch, các xã vùng biên cũng được đầu tư xây dựng.
Đặc biệt, tại nơi đây còn lưu giữ nhiều nét văn hóa cổ của dân tộc Thái, Mường... với nhiều nét tương đồng với văn hóa, bản sắc của nước bạn Lào, là điều kiện để nhân dân 2 nước hợp tác, giao lưu văn hóa, giao thương kinh tế. Từ đó đời sống nhân dân từng bước ổn định, tình hình an ninh được giữ vững.
Để góp phần phát triển kinh tế xã hội các xã miền núi, trong những năm qua, tỉnh Thanh Hóa đã tận dụng những thế mạnh của vùng, đưa vào khai thác một số điểm du lịch nổi tiếng như du lịch cộng đồng bản Vịn, xã Bát Mọt (Thường Xuân); bản Ngàm, xã Sơn Điện (Quan Sơn); du lịch cửa khẩu quốc tế Na Mèo (Quan Sơn), cửa khẩu quốc gia Tén Tằn (Mường Lát); du lịch khám phá động Bo Cúng, xã Sơn Thủy (Quan Sơn)...
Tại huyện Quan Sơn, ngoài lợi thế về cửa khẩu quốc tế Na Mèo, nơi đây còn sở hữu nhiều quan cảnh tươi đẹp trầm mặc của núi rừng cùng với nhiều hang động độc đáo. Trong chuyến khảo sát mới đây tại khu vực động Bo Cúng, xã Sơn Thủy, huyện Quan Sơn đã phát hiện thêm một ngách hang lớn, dài khoảng 400m, có rất nhiều nhũ đá lấp lánh với hình thù đẹp mắt.
Ở huyện vùng cao biên giới Mường Lát nơi tiếp giáp với hai huyện Viêng Xay và Sốp Bâu, tỉnh Hủa Phăn (Lào), có cửa khẩu quốc gia Tén Tằn. Tuy đời sống kinh tế còn gặp nhiều khó khăn nhưng nơi đây được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho những cảnh sắc nên thơ gắn liền với các địa danh lịch sử, tâm linh như bản Sài Khao, Bia tưởng niệm đoàn quân Tây Tiến, Cột mốc 281, đền thờ Tư Mã Hai Đào, thiền viện Đại Hóa... là điều kiện để nơi đây khai thác và phát triển du lịch sinh thái cộng đồng.
Cần có phương án khai thác hợp lý
Sở hữu trong nhiều điều kiện thuận lợi trong điều kiện để phát triển du lịch nhưng trên thực tế du lịch biên giới của Thanh Hóa phát triển chưa tương xứng với tiềm năng lợi thế sẵn có. Một trong những nguyên nhân khiến du lịch ở đây phát triển nhỏ lẻ là do chưa tập trung đầu tư đồng bộ, chưa có sản phẩm du lịch đặc trưng.
Ngoài ra, một số tuyến đường giao thông trọng điểm chưa được nâng cấp, khó khăn cho việc đi lại của người dân cũng như du khách khi tham gia du lịch cộng đồng. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, quảng bá thu hút khách quốc tế, khách trong nước đến các huyện vùng biên vẫn còn hạn chế; việc hợp tác phát triển du lịch với một số huyện giáp biên của nước bạn Lào còn gặp một số khó khăn, vướng mắc.
Trong năm 2019, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa phối hợp với huyện Quan Sơn công bố tour du lịch Quan Sơn - Viêng Xay thu hút sự quan tâm của đông đảo các đơn vị lữ hành trong và ngoài tỉnh tham gia. Tuy nhiên do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, hoạt động du lịch đã trầm lắng chưaphát huy hiệu quả.
Bên cạnh đó, các thủ tục đưa du khách qua tham quan khu vực biên giới còn nhiều khó khăn, bất cập, dẫn đến hiệu quả trong công tác triển khai du lịch vùng biên chưa cao.
Nhằm thúc đẩy hoạt động thương mại biên giới phát triển, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 112/KH-UBND về thực hiện Chương trình phát triển hạ tầng thương mại biên giới đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Trong đó, ưu tiên phát triển hạ tầng thương mại biên giới bám sát các chương trình, mục tiêu, định hướng phát triển kinh tế - xã hội vùng miền núi của tỉnh, góp phần xóa đói, giảm nghèo và thực hiện an sinh xã hội. Tăng cường quốc phòng - an ninh, trật tự xã hội trên địa bàn khu vực biên giới.
Đặc biệt, trong Quyết định số 1673/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án phát triển du lịch huyện Mường Lát đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Đề án góp phần để du lịch trở thành một trong những ngành kinh tế trọng điểm của huyện, có đóng góp quan trọng vào nền kinh tế địa phương, đưa huyện Mường Lát thoát nghèo nhanh và bền vững. Theo đó, Mường Lát sẽ tập trung thu hút thị trường khách nội tỉnh, kết nối khách du lịch từ các khu, điểm du lịch trên địa bàn tỉnh; phát triển thị trường khách du lịch nội địa từ thủ đô Hà Nội, các thành phố lớn, nhất là các tỉnh phía Bắc và khách du lịch đến vùng Tây Bắc; thị trường khách du lịch quốc tế (Lào) qua cửa khẩu Tén Tằn.
Ngoài ra, tại các tỉnh phía tây của Thanh Hóa, nơi tập trung chủ yếu của các khu rừng tự nhiên, nơi đây được xem là lá phổi xanh của tỉnh. để phát triển du lịch sinh thái cộng đồng, cần có sự chung tay vào cuộc của cộng đồng dân cư và hệ thống chính trị, phát triển du lịch nhưng không tác động đến môi trường theo quan điểm nhất quán của Đảng Nhà nước ta “không đánh đổi kinh tế lấy môi trường”.
