Cụ thể, Bộ Công Thương đưa ra hai phương án chuyển đổi quản lý A0 từ EVN về Bộ Công Thương, trong đó phương án thứ nhất là A0 trở thành đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện trực thuộc Bộ Công Thương. Phương án thứ hai, Trung tâm trở thành Công ty TNHH Một thành viên vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện 100% vốn nhà nước trực thuộc Bộ Công Thương.
Theo Bộ Công Thương, cả 2 phương án trên đều đảm bảo các tiêu chí về tính độc lập, khách quan, khả năng phối hợp với các đơn vị liên quan và khả năng linh hoạt đổi mới, sáng tạo. Trong điều kiện hiện nay, để đáp ứng mục tiêu chuyển nguyên trạng A0 về trực thuộc Bộ Công Thương, mô hình đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện là phù hợp.
Trong giai đoạn tiếp theo, sau khi Luật giá và Luật điện luật sửa đổi được ban hành, có thể xem xét thêm phương án 2.
Về tính đặc thù, tính chất đặc thù của đơn vị mới thành lập trực thuộc Bộ Công Thương là công tác vận hành hệ thống điện và vận hành thị trường điện. Để đảm bảo hệ thống điện vận hành, an toàn, tin cậy, tại đơn vị này có những nhân sự chức danh tham gia vận hành hệ thống điện và thị trường điện với áp lực công việc nặng nề, phải điều khiển vận hành toàn bộ hệ thống điện với hàng trăm nhà máy điện, hàng trăm nghìn thiết bị điện cao áp khác nhau.
Trong quá trình làm việc phải ra các quyết định thật nhanh, chính xác, không được phép sai sót vì mỗi sai sót có thể trả giá bằng việc hư hỏng thiết bị giá trị cao hoặc gây mất điện diện rộng. thậm chí có thể gây nguy hiểm cho sức khoẻ, tính mạng nhân viên khác.
Bộ phận người lao động nói trên được tuyển dụng dựa trên yêu cầu cao (có bằng đại học ở mức khá, giỏi trở lên), được đào tạo chuyên sâu 12-18 tháng và được kiểm tra kỹ lưỡng, khi đại yêu cầu mới được phép bố trí công việc, gồm các vị trí: Điều độ viên hệ thống điện quốc gia, kỹ sư tính toán hệ thống điện quốc gia, kỹ sư điều hành giao dịch thị trường điện, điều độ viên hệ thống điện miền, kỹ sư tính toán hệ thống điện miền, kỹ sư SCADA...
Hơn nữa, do điện là hàng hóa đặc biệt phải luôn cân bằng giữa sản xuất (nguồn cung) và tiêu thụ (nhu cầu), nên các chức danh này có trách nhiệm đảm bảo vận hành hệ thống điện từng giây, từng phút suốt 24 giờ mỗi ngày, 7 ngày mỗi tuần.
Ảnh minh họa.
Thị trường điện cũng thực hiện khớp lệnh 30 phút/chu kỳ trong tất cả các ngày, kể cả ngày nghỉ, ngày lễ (chu kỳ này có thể xuống còn 15 phút hoặc 5 phút như các nước có thị trường điện phát triển khi cơ sở hạ tầng đáp ứng). Đây là lực lượng nhân viên kỹ thuật tối quan trọng đối với vận hành an toàn, kinh tế hệ thống điện, cần phải duy trì ổn định và không dễ dàng thay thế do phải mất thời gian xấp xỉ 2 năm (kể cả thời gian tuyển dụng, đào tạo và tập sự chức danh) mới có thể có nhân sự mới.
Do đó, hiện nay các nhân sự đáp ứng yêu cầu được bố trí công việc với lương theo chức danh ở mức cao, có tính cạnh tranh cao, bình quân khoảng 40 triệu đồng/người/tháng.
Vì vậy, Bộ cho rằng, trong trường hợp A0 chuyển thành đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ Công Thương, cần phải có cơ chế tài chính đặc thù đủ đảm bảo duy trì mức lương và phụ cấp tương đương với mức hiện hưởng. Mục đích để đảm bảo tránh xáo trộn về nhân lực của A0 dẫn đến những rủi ro về vận hành ổn định, an toàn và hiệu quả hệ thống điện, đặc biệt trong thời gian chuyển giao và hoàn thiện mô hình tổ chức.
Ngoài ra, Bộ Công Thương kiến nghị Thủ tướng ban hành quyết định chuyển nguyên trạng A0 về bộ. Tuy nhiên, bộ này cho rằng theo quy định hiện hành, bộ không có chức năng quản lý, điều hành trực tiếp A0. Vì vậy, trường hợp chuyển A0 về Bộ Công Thương, cần sửa đổi các quy định liên quan đến điều lệ tổ chức và hoạt động của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN); quy định về nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương, cùng các quy định khác có liên quan.
Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0) được thành lập từ 1994, thuộc Bộ Năng lượng, có nhiệm vụ chỉ huy điều hành hệ thống sản xuất, truyền tải, phân phối điện quốc gia.
A0 hiện có trung tâm điều độ trụ sở tại Hà Nội, các trung tâm điều độ khác được đặt ở A1 ở miền Bắc, A2 ở miền Nam và A3 ở miền Trung. Tổng nhân sự của A0 hiện là 454 người, trong đó 91% có trình độ đại học trở lên và lực lượng sản xuất trực tiếp (chiếm 62% tổng số lao động, tức khoảng hơn 280 người).
Hiện nay A0 là đơn vị hạch toán phụ thuộc EVN, nhưng theo quyết định 168/2017 của Thủ tướng phê duyệt đề án tái cơ cấu ngành điện đã quy địn A0 sẽ chuyển thành Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện quốc gia và thị trường điện, hạch toán độc lập trong EVN giai đoạn 2019 - 2020, sau đó chuyển thành đơn vị độc lập về nhân sự, pháp lý, tài chính, không chung lợi ích với bên bán điện, bên mua điện, do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ trong giai đoạn 2021 - 2025.
Từ khi thành lập Ủy ban Quản lý vốn nhà nước, việc tái cơ cấu A0 được giao cho cơ quan này nhưng đến nay vẫn chưa được phê duyệt, triển khai thực hiện.
