Chính phủ vừa phê duyệt Đề án nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam với kỳ vọng đưa thị trường từ nhóm cận biên lên “thị trường mới nổi thứ cấp” vào năm 2025. Quyết định này được Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc ký ngày 12/9, đánh dấu bước đi quan trọng nhằm khẳng định vai trò của chứng khoán như một kênh huy động vốn trung và dài hạn, đồng thời thúc đẩy tiến trình hội nhập sâu rộng với khu vực và thế giới.
Trong mục tiêu ngắn hạn, Đề án đặt trọng tâm vào việc đáp ứng các tiêu chí do FTSE Russell đưa ra để nâng hạng ngay trong năm tới. Xa hơn, đến năm 2030, Việt Nam hướng tới vị thế thị trường mới nổi theo chuẩn MSCI và vươn lên nhóm thị trường mới nổi bậc cao trong bảng xếp hạng của FTSE Russell.
Một trong những rào cản lớn hiện nay là yêu cầu ký quỹ trước khi giao dịch đối với nhà đầu tư nước ngoài, khi cơ chế Đối tác bù trừ trung tâm (CCP) chưa được áp dụng. Đề án vì vậy tập trung xử lý vướng mắc về ứng trước tiền mua chứng khoán, đồng thời tăng minh bạch trong công bố tỷ lệ sở hữu nước ngoài để tạo môi trường tiếp cận công bằng cho khối ngoại.
Không chỉ hướng đến việc nâng hạng, Đề án còn đề ra hàng loạt giải pháp duy trì và củng cố vị thế thị trường. Trong đó có việc đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản cho nhà đầu tư nước ngoài, áp dụng tài khoản giao dịch tổng (OTA), tăng cường kết nối giữa ngân hàng lưu ký và công ty chứng khoán, đồng thời ổn định thị trường ngoại hối. Hạ tầng giao dịch và thanh toán cũng sẽ được nâng cấp, đi kèm với tăng cường năng lực giám sát liên ngành để đảm bảo an ninh, an toàn thị trường.
Ở tầm nhìn dài hạn, Việt Nam dự kiến mở rộng “room” cho nhà đầu tư nước ngoài bằng cách rà soát và loại bỏ những ngành nghề không còn cần hạn chế sở hữu. Song song, cơ chế thanh toán tiên tiến được phát triển nhằm hướng tới các chuẩn mực quốc tế, trong đó có việc từng bước triển khai CCP và giảm yêu cầu ký quỹ 100%.
Cơ chế vay, cho vay chứng khoán và bán khống có kiểm soát cũng sẽ được nghiên cứu để áp dụng theo lộ trình. Bên cạnh đó, cơ quan quản lý sẽ đẩy mạnh phát triển thị trường ngoại hối, cung cấp thêm công cụ phòng ngừa rủi ro cho nhà đầu tư gián tiếp. Sự phối hợp giữa chính sách tài khóa và tiền tệ được nhấn mạnh như yếu tố quan trọng để duy trì ổn định vĩ mô.
Để nâng cao chất lượng và tính bền vững, hệ thống giao dịch - thanh toán sẽ được hiện đại hóa, đủ khả năng xử lý khối lượng lớn và ứng dụng công nghệ mới. Cơ chế quản lý và chính sách cũng được hoàn thiện nhằm thích ứng với sự vận động liên tục của thị trường.
Minh bạch và thanh khoản là hai trụ cột quan trọng khác. Đề án đặt mục tiêu tăng thanh khoản thông qua bổ sung loại lệnh và cơ chế giao dịch mới, đồng thời phát triển đội ngũ nhà tạo lập thị trường. Việc áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế (IFRS) và quản trị công ty theo hướng dẫn của OECD được xem là bước tiến nâng cao niềm tin nhà đầu tư.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng hướng đến đa dạng hóa cấu trúc nhà đầu tư. Nhà đầu tư cá nhân sẽ được khuyến khích tham gia qua các quỹ chuyên nghiệp, trong khi thị trường sẽ được bổ sung thêm nhiều sản phẩm như trái phiếu hạ tầng, trái phiếu xanh, chứng chỉ quỹ, sản phẩm phái sinh và công cụ tài chính xanh. Các chỉ số hiện hành được cải tiến và mở rộng, làm nền tảng phát triển thị trường chứng khoán phái sinh.
Theo Bộ Tài chính, thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nằm trong nhóm tăng trưởng mạnh nhất toàn cầu. Quy mô vốn hóa đạt hơn 103% GDP ước tính năm 2024, trong khi VN-Index tính đến tháng 8 năm nay đã tăng 33% so với cuối năm trước. Đây là nền tảng quan trọng để Việt Nam tự tin bước vào giai đoạn cải cách sâu rộng, tiến gần hơn tới các chuẩn mực quốc tế và khẳng định vị thế trên bản đồ tài chính toàn cầu.
