Thực trang dai dẳng và phức tạp
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, năm 2024 vừa Đắk Lắk ghi nhận hơn 301ha rừng bị phá trái pháp luật. Đáng chú ý đó là diện tích đất lâm nghiệp bị lấn chiếm trái phép lên tới hơn 21.840 ha, tích lũy từ những năm trước đó. Con số này cũng phản ánh mức độ nghiêm trọng, dai dẳng của tình trạng xâm hại tài nguyên rừng tại địa phương hiện nay.
Huyện M'Drắk là một trong những điểm “nóng” về phá rừng, lấn chiếm đất lâm nghiệp. Thống kê hiện cho thấy gần 7.000ha rừng, đất lâm nghiệp ở đây đã bị người dân lấn chiếm. Phần lớn diện tích bị chiếm dụng từ lâu nhưng chưa được phát hiện, xử lý kịp thời. Nguyên nhân là công tác theo dõi, cập nhật diễn biến rừng tại các xã, thị trấn còn lỏng lẻo.
Ông Nguyễn Đức Thảo - Phó Chủ tịch UBND huyện M’Drắk, cho biết huyện M’Drắk có khoảng 95.000ha rừng và đất lâm nghiệp, chiếm 71% diện tích tự nhiên. Mặc dù đã có những nỗ lực đáng kể trong việc quản lý - bảo vệ rừng (QLBVR), địa phương vẫn đối mặt áp lực rất lớn. Trước nhất vẫn là dòng người di cư tự do từ các tỉnh phía Bắc đổ về địa phương tham gia khai thác lâm sản, phá rừng, lấn chiếm đất.
Đáng lo ngại hơn, hành vi xâm lấn ngày càng tinh vi, phức tạp, gây khó khăn trong kiểm soát. Ngoài việc chặt, cưa cây, nhiều đối tượng còn dùng thuốc độc đầu độc cây rừng để chiếm đất một cách rất tinh vi và rất khó kiểm soát. Thực trạng này tạo áp lực nặng nề cho chính quyền và các đơn vị chủ rừng. Điều này đặt ra thách thức lớn trong việc giải quyết nhu cầu đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số.
Ông Bùi Quốc Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Krông Bông cho biết tình hình xâm hại rừng tại huyện Krông Bông cũng rất phức tạp và khó lường. Hiện có khoảng 20.000 nhân khẩu là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống trong và ven rừng. Nhu cầu gỗ, củi, đất để phục vụ cho sản xuất là rất lớn và liên tục gia tăng theo nhu cầu cuộc sống của đồng bào.
Theo tập quán, nhiều người H’Mông phá rừng, lấn đất dành cho con cháu, bình quân 0,5 ha/khẩu. Họ thường phá rừng ban đêm, dùng cưa điện, dao rựa, ken gốc, bỏ thuốc độc, đốt rẫy. Việc xâm chiếm rừng diễn ra âm thầm, theo kiểu “vết dầu loang”, rất khó phát hiện, xử lý. Ngoài ra, việc thu hồi 650 ha đất cho 3 dự án lớn càng làm tăng áp lực lên rừng. Dù đã được đền bù, bố trí nơi ở mới, nhiều người dân vẫn quay lại phá rừng, lấn chiếm đất.
Ngoài tình trạng xâm hại của người dân, nhiều dự án nông lâm nghiệp cũng vi phạm nghiêm trọng. Các vi phạm chủ yếu liên quan đến quản lý đất đai, xây dựng và bảo vệ rừng. Hệ quả là nhiều diện tích rừng bị mất trắng, đất rừng bị xâm lấn tràn lan. Công tác xử lý vi phạm và thu hồi đất rừng gặp rất nhiều khó khăn. Đến nay, vẫn chưa có giải pháp căn cơ để giải quyết triệt để thực trạng này.
Sẽ kiên quyết và mạnh tay hơn nữa
Đến nay, trong số hơn 21.840ha đất lâm nghiệp bị lấn chiếm, chỉ xử lý được 199 vụ, hơn 1.033ha. Còn lại 1.292 vụ, hơn 990ha chưa được xử lý; hơn 19.816ha chưa có hồ sơ xử lý. Năm 2024 và quý 1/2025, lực lượng kiểm lâm đã phát hiện và lập hồ sơ 1.324 vụ vi phạm về lâm nghiệp. Trong đó, 1.026 vụ phá rừng trái phép, thiệt hại 286 ha rừng và tịch thu 318m3 gỗ, tuy nhiên hầu hết lại không phát hiện đối tượng vi phạm. Ngoài ra, công an tỉnh cũng phát hiện 87 vụ vi phạm khai thác, bảo vệ rừng, nhưng vẫn còn nhiều vụ chưa tìm ra đối tượng vi phạm.
Ông Nguyễn Đức Thảo - Phó Chủ tịch UBND huyện M’Drắk cho rằng tỉnh cần đầu tư, hỗ trợ thiết bị công nghệ hiện đại như flycam, phần mềm theo dõi rừng và ảnh vệ tinh chất lượng cao. Điều này sẽ giúp lực lượng kiểm lâm tăng cường hiệu quả trong công tác QLBVR cũng như đủ sức đối phó với những hành vi phá rừng tinh vi như hiện nay.
UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương và đơn vị liên quan tập trung nguồn lực, hoàn tất thủ tục pháp lý để xử lý, thu hồi đất lâm nghiệp bị lấn chiếm. Các khu vực cần xử lý bao gồm Tiểu khu 267, Tiểu khu 268, xã Ea Bung, Tiểu khu 293, xã Cư M’lan (huyện Ea Súp) và diện tích đất rừng bị lấn chiếm tại xã Ea H’leo (huyện Ea H’leo). Mục tiêu chính là quản lý đất đai chặt chẽ, sử dụng hiệu quả và đúng quy định pháp luật.
Ông Nguyễn Thiên Văn - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk nhấn mạnh, bảo vệ và phát triển rừng, đặc biệt là rừng tự nhiên là nhiệm vụ cấp bách trước mắt cũng như lâu dài. “Cần triển khai quyết liệt, đồng bộ các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và chỉ đạo của Tỉnh ủy. Đồng thời, quản lý chặt chẽ việc chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên, chống chặt phá rừng, khai thác và vận chuyển lâm sản trái pháp luật một cách hiệu quả” - ông Văn nêu rõ./.
