Tại Hội nghị trực tuyến với các địa phương về tình hình giải ngân vốn đầu tư công nguồn ODA 9 tháng năm 2021 và thúc đẩy giải ngân năm 2021, diễn ra chiều 7/10, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà cho biết, tỷ lệ giải ngân của các địa phương đạt tương đối thấp.
Theo phê duyệt của Quốc hội và quyết định của Thủ tướng Chính phủ, tổng kế hoạch vốn đầu tư công nguồn ODA, vay ưu đãi nước ngoài được giao đầu năm 2021 của các địa phương là 63.709 tỷ đồng; trong đó vốn bổ sung có mục tiêu của ngân sách trung ương là 34.913 tỷ đồng và vốn cho các địa phương vay lại là 28.796 tỷ đồng.
Lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết, sau Hội nghị giải ngân vốn đầu tư công từ nguồn vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài tại Bộ Tài chính tháng 6/2021, tình hình giải ngân của các địa phương sau 9 tháng của năm 2021 đã có bước cải thiện rõ rệt so với 5 tháng đầu năm, vốn ngân sách trung ương bổ sung có mục tiêu 5 tháng đầu năm 2021 chỉ bằng 1,73% dự toán, thì nay đã đạt 11,51% dự toán; vốn cho địa phương vay lại đã đạt 7,78% dự toán.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà cho biết, tốc độ giải ngân rất chậm. Đây là mức giải ngân rất thấp, so với cùng kỳ năm 2020 thì giải ngân vốn bổ sung có mục tiêu của ngân sách trung ương đạt 29% dự toán, vốn vay lại đạt 32,97% dự toán.
Thứ trưởng Trần Xuân Hà bày tỏ lo lắng với tình hình này sẽ ảnh hưởng đến nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, bởi vốn đầu tư công là một trong những nhân tố quan trọng góp phần tăng trưởng kinh tế, chỉ tiêu chi đầu tư phát triển cũng ảnh hưởng việc thực hiện nhiệm vụ tài chính ngân sách năm 2021. Đặc biệt khi năm 2021 là năm đầu của nhiệm kỳ giai đoạn 2021-2025, tiến độ thực hiện 2021 thấp sẽ ảnh hưởng đến 2022 và các năm tiếp theo, tác động không nhỏ đến thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội.
Căn cứ vào tình hình triển khai các dự án sử dụng vốn vay ODA và vốn vay ưu đãi, Bộ Tài chính dự kiến giải ngân đầu tư công nguồn nước ngoài cả năm 2021 của các địa phương đạt chỉ đạt xấp xỉ 36,5% kế hoạch vốn cấp phát được giao.
Ông Trương Hùng Long, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại cho biết, nguyên nhân chậm giải ngân do, tác động của đại dịch COVID-19 đối với các dự án sử dụng vốn nước ngoài tiếp tục nặng nề do nhiều hoạt động sử dụng vốn vay ODA và vay ưu đãi đều gắn với yếu tố nước ngoài từ khâu nhập máy móc, thiết bị cho đến huy động chuyên gia, nhân công, nhà thầu nước ngoài, tư vấn giám sát, COVID-19 dẫn đến việc thời gian nhận được ý kiến không phản đối của các nhà tài trợ kéo dài.
Bên cạnh đó, nguyên nhân khác dẫn đến chậm giải ngân còn do chậm hoàn thành các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, điều chỉnh dự án, điều chỉnh hiệp định/thỏa thuận vay. Theo quy định hiện nay, chỉ khi hoàn thành việc điều chỉnh chủ trương đầu tư thì mới có thể điều chỉnh hiệp định vay (nếu có). Điều này dẫn đến việc một số dự án đã được bố trí vốn nhưng không thể rút vốn do chưa hoàn thành thủ tục điều chỉnh.
Hay nguyên nhân thuộc về giao, phân bổ chi tiết kế hoạch vốn, nhóm nguyên nhân này có việc giao chậm, giao thiếu kế hoạch đầu tư công trung hạn; giao vượt nhu cầu sử dụng đã đăng ký; địa phương chậm, thậm chí chưa phân bổ chi tiết kế hoạch vốn.
Ngoài ra, hồ sơ rút vốn không đủ điều kiện giải ngân phải trả lại, nguyên nhân này được phản ánh tại 42/302 dự án đang giải ngân. Trong 9 tháng của năm 2021, Bộ Tài chính phải trả lại 42/1.254 hồ sơ đề nghị rút vốn (bằng 3,35% tổng hồ sơ rút vốn nhận được) do không đủ điều kiện giải ngân.
Ông Hà Minh Hải, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cho biết, ngoài những nguyên nhân như vướng mắc về giải phóng mặt bằng, giá vật liệu xây dựng đầu năm tăng cao… thì ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 là rất lớn. Hiện các thiết bị của một số dự án, gói thầu nước ngoài phải nhập khẩu đều bị chậm tiến độ.
Ngoài ra, việc triển khai 1 số dự án còn vướng mắc như đối với dự án đường sắt đô thị số 3 vướng về điều chỉnh thời gian, tiến độ kéo dài, chậm giải phóng mặt bằng, nhiều khả năng sẽ dẫn đến tranh chấp hợp đồng với nhà đầu tư quốc tế.
Theo ông Hà Minh Hải, hiện thành phố đang rà soát triển khai các dự án và đã có văn bản dự kiến trả 3.377 tỷ đồng.
Để thúc đẩy giải ngân kế hoạch vốn năm 2021, Bộ Tài chính đã hoàn thành việc trình Chính phủ ban hành Nghị định số 79/2021/NĐ-CP ngày 16/8/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 97/2018/NĐ-CP về cho vay lại, trong đó đã có quy định tháo gỡ về trị giá tài sản thế chấp cho các đơn vị sự nghiệp công lập vay lại và giảm tỷ lệ vay lại của một số địa phương khó khăn về cân đối ngân sách địa phương và các tỉnh, thành thuộc Đồng bằng sông Cửu Long tham gia thực hiện các dự án chống biến đổi khí hậu.
Bộ Tài chính cũng cam kết kiểm soát chi trong vòng 3 ngày làm việc và xử lý đơn rút vốn (hình thức rút vốn trực tiếp) trong vòng 1 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.
Bộ Tài chính đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cần có cơ chế đơn giản hóa hoặc rút gọn quy trình điều chỉnh chủ trương đầu tư đối với trường hợp được gia hạn thời gian thực hiện dự án, có cơ chế bố trí kế hoạch phù hợp với đặc thù giải ngân vốn ODA và vay ưu đãi.
Đồng thời, có điều chỉnh mạnh mẽ trong việc báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong việc giao và điều chỉnh kế hoạch vốn. Theo hướng gắn chặt với nhu nhu cầu đăng ký thực tế của địa phương và cần gắn kế hoạch vốn bổ sung có mục tiêu cho ngân sách địa phương với dự toán cho vay lại từ nguồn vốn ODA, vay ưu đãi của các địa phương để đảm bảo giải ngân theo tỉ lệ, đúng quy định
Đối với các địa phương chưa có văn bản chính thức, Bộ Tài chính đề nghị điều chỉnh kế hoạch vốn năm 2021, tiếp tục rà soát việc phân bổ lại dự toán phù hợp với tiến độ triển khai các dự án. Trong thẩm quyền được giao, chủ động điều chỉnh dự toán và báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính trong trường hợp cần giảm dự toán được giao.
Bên cạnh đó, ưu tiên bố trí phần vốn còn lại phù hợp với cơ chế tài chính của các dự án đang triển khai, thực hiện trên địa bàn của các địa phương./.
