Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động, Việt Nam đã đặt ra những mục tiêu tăng trưởng đầy tham vọng là tăng trưởng GDP đạt 8% trong năm 2025 và vượt mốc hai con số từ 10% trở lên trong giai đoạn 2026 - 2030. Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, đây là mục tiêu mang tính bước ngoặt, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và đồng bộ giữa Chính phủ, các bộ, ban, ngành, chính quyền địa phương và đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, khi các động lực tăng trưởng truyền thống như khai thác tài nguyên, đầu tư công mở rộng, lao động giá rẻ hay xuất khẩu gia công đang dần suy giảm về hiệu quả và tính bền vững, nền kinh tế Việt Nam đứng trước một yêu cầu tất yếu là phải tìm ra động lực mới mang tính đột phá. Làm thế nào để tạo được “cú hích” đủ mạnh, giúp chuyển đổi mô hình tăng trưởng, đưa đất nước bước sang một chương phát triển mới thịnh vượng, bền vững và tự chủ hơn, đã trở thành một trong những câu hỏi chiến lược mang tính sống còn.
Đây không chỉ đơn thuần là một thách thức về kinh tế, mà còn là bài toán lớn về tầm nhìn, thể chế và năng lực hành động. Tăng trưởng trong bối cảnh mới không thể chỉ dựa vào việc mở rộng quy mô sản xuất, mà phải dựa vào chất lượng tăng trưởng: năng suất lao động cao hơn, năng lực đổi mới sáng tạo mạnh mẽ hơn, sự bứt phá từ công nghệ cao, chuyển đổi số, kinh tế xanh và năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, việc xây dựng hệ sinh thái doanh nghiệp năng động, cạnh tranh và có khả năng dẫn dắt thị trường cũng là yếu tố then chốt.
Chia sẻ về vấn đề này, tại Diễn đàn Tăng trưởng Kinh tế Việt Nam 2025 (VEGF), Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Trần Lưu Quang cho rằng, để đạt các mục tiêu chiến lược, hướng đến mốc 100 năm thành lập Đảng (năm 2030) và 100 năm thành lập nước (năm 2045), tất cả phải đồng lòng, chung tay, góp sức, hỗ trợ, chia sẻ; kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế; cần có chiến lược, mô hình đúng; đánh giá tác động từ bên ngoài.
Phân tích về những cơ hội, thách thức để hiện thực hóa các mục tiêu phát triển, ông Trần Lưu Quang nhận định, cơ hội nhiều hơn thách thức khi niềm tin của người dân, doanh nghiệp vào sự cải cách, đặc biệt là sự thay đổi có tính chất cách mạng được nâng lên. Bên cạnh đó, tiềm lực của Việt Nam lớn hơn so với trước đây, vị thế của đất nước được khẳng định, nâng cao trên trường quốc tế.
Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương nhấn mạnh, để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao và bền vững trong bối cảnh mới, cần có tư duy, cách tiếp cận và cách làm mới; có thứ tự ưu tiên trong thực hiện công việc; các cơ quan, đơn vị, địa phương phải hết mình, chủ động, có sự liên kết, phối hợp tốt với nhau. Đặc biệt, chính quyền các địa phương cần chủ động hơn khi tới đây sẽ được phân cấp nhiều hơn; lãnh đạo các địa phương phải thực sự chia sẻ, lắng nghe người dân, doanh nghiệp.
Theo TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, để thực hiện những kế hoạch chiến lược, Việt Nam cần có nguồn lực tài chính tương xứng để thực thi. Bởi trên thực tế nền kinh tế Việt Nam vẫn đang phụ thuộc quá nhiều vào kênh tín dụng ngân hàng cho cả vốn ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Trong khi đó, thị trường vốn – bao gồm thị trường cổ phiếu và đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp – dù đã có bước phát triển nhưng vẫn còn non trẻ, chưa đủ sức trở thành kênh dẫn vốn chủ lực cho các dự án lớn, dài hơi. Sự thiếu cân đối này tiềm ẩn nhiều rủi ro cho cả hệ thống ngân hàng và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Vì vậy, giải pháp cốt lõi được chuyên gia đề xuất là phải “phát triển thị trường vốn trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn chủ yếu cho nền kinh tế.” Để làm được điều này, cần một loạt hành động quyết liệt như hoàn thiện khung pháp lý; phát triển hệ sinh thái thị trường với việc khuyến khích sự lớn mạnh của các định chế tài chính trung gian…
Một điểm nhấn đặc biệt trong chiến lược huy động vốn của tương lai là tài chính xanh. Bối cảnh biến đổi khí hậu và cam kết Net Zero vào năm 2050 của Việt Nam không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để phát triển một thị trường tài chính hoàn toàn mới.
TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh sự cần thiết phải có “chính sách đột phá để phát triển thị trường tài chính xanh, thị trường tín chỉ carbon”. Điều này bao gồm việc ban hành các tiêu chí, quy chuẩn về trái phiếu xanh, tín dụng xanh, tạo ra một cơ chế hấp dẫn để dòng vốn toàn cầu trị giá hàng nghìn tỷ USD đang tìm kiếm các cơ hội đầu tư bền vững có thể chảy vào Việt Nam…
Tuy vậy, thách thức lớn nhất, nằm ở khâu thực thi. Vì vậy, Việt Nam cần một quyết tâm chính trị mạnh mẽ, một bộ máy hành động hiệu quả và sự chung tay của toàn xã hội, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp.
Nếu những giải pháp đột phá về thể chế được thực hiện một cách quyết liệt và các kênh huy động vốn được khơi thông một cách sáng tạo, khát vọng về một giai đoạn tăng trưởng mới hoàn toàn có thể trở thành hiện thực, đưa Việt Nam vượt qua bẫy thu nhập trung bình và tiến vững chắc trên con đường trở thành một quốc gia phát triển, thịnh vượng.
