Thời cơ “vàng” để bứt phá
Ngày 12/6/2025, tại Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết số 202/2025/QH15 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh; tỉnh Khánh Hòa mới được thành lập trên cơ sở sáp nhập tỉnh Khánh Hòa và tỉnh Ninh Thuận, có diện tích 8.5555,86 km2, quy mô dân số là 2.243.554 người, tổng quy mô nền kinh tế ước đạt 209.000 tỷ đồng, tăng gấp 2,5 lần so với năm 2016. Cơ cấu kinh tế tỉnh chuyển dịch sang khu vực dịch vụ và công nghiệp - xây dựng, giảm tỷ trọng nông - lâm - thủy sản, gắn với đổi mới hiệu quả mô hình tăng trưởng theo hướng cân bằng, đa dạng hóa và phát triển vững chắc các nguồn lực; tỷ trọng khu vực dịch vụ và công nghiệp - xây dựng năm 2016 chiếm 71,2%, đến năm 2025 chiếm 78,9%; tỷ trọng khu vực nông - lâm - thủy sản năm 2016 chiếm 18,6%, đến năm 2025 giảm còn 13,8%. Kinh tế số có sự phát triển, đóng góp tăng trưởng kinh tế của tỉnh từ 6,67% vào năm 2021 và tăng lên 7,79% trong năm 2024. Sau sáp nhập, tỉnh Khánh Hòa có không gian phát triển mở rộng, cộng hưởng rất nhiều tiềm năng, lợi thế từ 2 vùng đất có nét văn hóa tương đồng nhau.
Không những vậy, Khánh Hòa mới còn là địa phương đặc biệt, sở hữu nhiều cái “nhất” mà ít địa phương nào trong cả nước có được: đường bờ biển dài nhất nước với trên 490km; có nhiều cảng biển quốc tế nước sâu nhất với 03 cảng Vân Phong, Cam Ranh, Cà Ná; có nhiều vịnh biển đẹp nhất với 04 vịnh là Vân Phong, Nha Trang, Cam Ranh, Vĩnh Hy; trong tương lai rất có thể sẽ là tỉnh có nhiều Cảng hàng không nhất cả nước. Cùng với vị trí địa lý đặc biệt quan trọng, nguồn tài nguyên dồi dào, phong phú, giá trị cao là những lợi thế lớn để Khánh Hòa phát triển mạnh mẽ hơn, hiện thực hóa tầm nhìn thành phố trực thuộc Trung ương, trở thành một cực tăng trưởng cao của cả nước trong kỷ nguyên mới.
“Bộ tứ trụ cột” sẽ đưa Khánh Hòa bứt phá mạnh mẽ
Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Khánh Hòa lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 và Nghị quyết số 01-NQ/TU ngày 14/7/2025 của Tỉnh ủy Khánh Hòa đã xác định 04 lĩnh vực giữ vai trò then chốt trong tăng trưởng kinh tế tỉnh giai đoạn 2025 - 2030 và các giai đoạn tiếp theo, chính là: Công nghiệp, Năng lượng, Du lịch - dịch vụ và Đô thị - xây dựng; đây sẽ là những “trụ cột” bảo đảm cho sự phát triển nhanh, bền vững của tỉnh Khánh Hòa trong giai đoạn vươn mình cùng đất nước.
Công nghiệp là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững
Ngành công nghiệp giữ vai trò động lực chính cho tăng trưởng tỉnh, tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2016 - 2025 đạt 10%. Một số ngành công nghiệp có sự phát triển và chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu công nghiệp, như: sản xuất vật liệu xây dựng; chế biến nông, lâm, thủy sản và thực phẩm; cơ khí chế tạo, đóng tàu; sản xuất năng lượng. Toàn tỉnh có khoảng 25% doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm công nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu. Trên địa bàn tỉnh hiện có 05 khu công nghiệp đã đi vào hoạt động, với diện tích 981 ha. Ngoài ra, có 09 cụm công nghiệp đã đi vào hoạt động, với tổng diện tích 337,76 ha, đạt tỷ lệ lấp đầy khoảng 79%. Các khu, cụm công nghiệp hiện đang hoạt động góp phần giải quyết việc làm cho khoảng 20,5 nghìn lao động mỗi năm.
Tiếp tục giữ vững vai trò chủ đạo của ngành công nghiệp, gia tăng nguồn thu ngân sách lâu dài, bền vững; tỉnh Khánh Hòa cần tập trung khai thác hiệu quả tối đa quỹ đất công nghiệp tỉnh, đồng thời kiến nghị với Trung ương cho phép chuyển đổi chỉ tiêu sử dụng đất công nghiệp giai đoạn sau năm 2030 về trước năm 2030, tích hợp đầy đủ vào điều chỉnh Quy hoạch tỉnh để nhanh chóng triển khai các dự án công nghiệp mà tỉnh đang hướng đến. Tăng cường thu hút đầu tư, xác định chi tiết các tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư xây dựng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp để chọn lựa các nhà đầu tư chất lượng, kinh nghiệm tham gia phát triển hạ tầng công nghiệp tỉnh. Thực hiện hoàn thiện thủ tục, giải phóng mặt bằng để tiến hành xây dựng một số khu công nghiệp quy mô lớn như Dốc Đá Trắng, Ninh Diêm 1, Ninh Diêm 3, Ninh Xuân 1, Ninh Xuân 2, Nam Cam Ranh, Cà Ná… để sớm thành lập và đưa vào vận hành.
Mở rộng xúc tiến đầu tư để nhanh chóng lấp đầy các khu công nghiệp, cụm công nghiệm trên địa bàn tỉnh. Thu hút các nhà đầu tư thứ cấp tham gia sản xuất kinh doanh tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp của tỉnh; ưu tiên lựa chọn các nhà đầu tư, các đơn vị doanh nghiệp có hệ thống trang thiết bị, dây chuyển sản xuất hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ thân thiện môi trường; ưu tiên các doanh nghiệp đầu tư các lĩnh vực công nghệ mới có giá trị gia tăng và hàm lượng khoa học cao, các lĩnh vực đổi mới sáng tạo có tiềm năng cạnh tranh thị trường, thâm dụng lao động lớn, nhất là lao động địa phương; các doanh nghiệp có chế độ đãi ngộ lao động tốt, vừa sử dụng, vừa đào tạo nguồn lao động có tay nghề cho tỉnh, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm tốc độ phát triển công nghiệp tỉnh bình quân hằng năm từ 15% - 20% cho giai đoạn 2026 - 2030. Tỉnh cần tập trung đầu tư phát triển đồng bộ hạ tầng giao thông kết nối liên vùng, liên tỉnh, kết nối các khu công nghiệp, cụm công nghiệp với các vùng nguyên - nhiên liệu và hệ thống kho bãi để giảm tối ưu chi phí lưu thông, giá thành sản phẩm, nâng cao chất lượng, tăng sức cạnh tranh sản phẩm công nghiệp tỉnh trên thị trường.
Phát triển năng lượng là động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế
Tỉnh Khánh Hòa sở hữu nguồn tài nguyên năng lượng dồi dào, từ các dự án hiện hữu đến tiềm năng chưa được khai thác; trên địa bàn tỉnh có Nhà máy Nhiệt điện BOT Vân Phong 1 đã đi vào vận hành với công suất 1.320MW cùng 57 dự án điện khác với công suất 3.750MW, chiếm 18% tổng công suất toàn quốc; là cơ sở để tỉnh phát huy, khẳng định vai trò là trung tâm năng lượng quốc gia. Với khí hậu khô hạn đặc trưng, diện tích đất rộng và thưa dân ở phía nam, vùng này hội tụ tiềm năng lớn để đẩy mạnh phát triển điện gió, điện LNG, điện hạt nhân và các nguồn năng lượng mới khác như hydro, thủy triều, sinh khối... là cơ sở để tỉnh phát huy, khẳng định vai trò là trung tâm năng lượng sạch, năng lượng tái tạo của cả nước.
Cùng với đó, tỉnh cần nhanh chóng triển khai thực hiện hiệu quả Quy hoạch điện VIII và điện VIII điều chỉnh, đưa vào vận hành khai thác 3 dự án năng lượng đã hoàn thành xây dựng (điện mặt trời Phước Thái 2, 3 và Thủy điện Sông Giang); đẩy nhanh tiến độ thực hiện 09 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư; rà soát các điều kiện, hỗ trợ hoàn thiện thủ tục để sớm triển khai 25 dự án; đồng thời nghiên cứu, đề xuất chủ trương đầu tư và thu hút nhà đầu tư thực hiện các dự án năng lượng khác đã được quy hoạch trong lộ trình phát triển năng lượng tỉnh và bảo đảm năng lượng quốc gia.
Xây dựng và triển khai thực hiện Đề án thành lập Trung tâm công nghiệp, dịch vụ năng lượng tái tạo liên vùng tại tỉnh Khánh Hòa. Chủ động liên kết với các cơ sở trong và ngoài nước để đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng trong lĩnh vực năng lượng đáp ứng với nhu cầu thực tiễn và trình độ cao, phục vụ mục tiêu xây dựng và vận hành Trung tâm công nghiệp, dịch vụ năng lượng tái tạo liên vùng của cả nước.
Phát triển ngành du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn
Dịch vụ và du lịch của tỉnh có sự gắn kết chặt chẽ và phát triển mạnh mẽ, được tập trung đầu tư trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, tạo động lực thúc đẩy các ngành kinh tế khác của tỉnh phát triển. Giai đoạn 2020 - 2024, tổng lượt khách du lịch đến Khánh Hòa đạt 33,7 triệu lượt, doanh thu du lịch đạt 118.233 tỷ đồng, tăng bình quân 15,4%/năm.
Tỉnh Khánh Hòa với lợi thế có đường bờ biển dài và đẹp, có 4 vịnh biển đẹp và hệ thống giao thông đồng bộ, đa dạng, có đầy đủ đường bộ, đường sắt, đường biển và đường hàng không. Tỉnh được thiên nhiên ưu đãi nhiều danh thắng nổi tiếng, cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, hệ sinh thái biển đa dạng, các Khu bảo tồn thiên nhiên phong phú, khí hậu ôn hòa cùng với văn hóa đặc sắc của 35 dân tộc anh em với nhiều lễ hội, làng nghề, di tích lịch sử, văn hóa có giá trị lâu đời. Cùng với đó là hệ thống hạ tầng du lịch hiện đại, được đầu tư phát triển mạnh mẽ với trên 1.441 cơ sở lưu trú du lịch với hơn 70.500 phòng, trong đó có 40% tổng số phòng đạt chất lượng 3 đến 5 sao; nhiều khu du lịch chất lượng cao, đẳng cấp tại khu vực Vân Phong, Nha Trang, Cam Lâm. Tất cả đã cho Khánh Hòa một lợi thế to lớn để phát triển dịch vụ và du lịch, hướng đến trở thành trung tâm du lịch biển đẳng cấp quốc tế.
Để đạt mục tiêu đến năm 2030, tốc độ tăng trưởng khách du lịch bình quân 15%/năm, tỉnh Khánh Hòa cần mở rộng không gian khai thác, phát huy cao độ những lợi thế về điều kiện tự nhiên cho phát triển du lịch, xây dựng Chiến lược phát triển du lịch tỉnh với lộ trình cụ thể và các chính sách phát triển du lịch, nhất là mô hình du lịch mới, ứng dụng mạnh mẽ chuyển đổi số trong quảng bá và quản lý du lịch. Phát triển đa dạng sản phẩm, mô hình du lịch mới, chất lượng, gắn với bảo vệ thiên nhiên và chất lượng sống để thu hút khách du lịch, giải quyết việc làm cho người lao động và nâng cao mức thu nhập cho người dân địa phương từ các dịch vụ du lịch cộng đồng; tập trung đổi mới để khai thác tốt hơn, nâng cao giá trị các sản phẩm du lịch từ các mô hình truyền thống và phát triển các môi hình mới gắn với từng vùng, miền như: phát triển sản phẩm Du lịch biển đảo đặc trưng tại các khu vực Nha Trang, Cam Ranh, Vĩnh Hy, Ninh Chử, Cam Lâm; phát triển Du lịch văn hóa gắn với các Lễ hội, di tích văn hóa truyền thống nhất là văn hóa Chăm và di tích lịch sử; phát triển mô hình du lịch sinh thái, du lịch xanh, du lịch cộng đồng tại các khu vực Khánh Sơn, Khánh Vĩnh, Bắc Ái, Ninh Vân và các làng nghề truyền thống như xoi Trầm, mô hình du lịch cộng đồng Hòn Dung, Ninh Vân; các mô hình du lịch gắn với trải nghiệm và phát triển nông nghiệp nông thôn; Du lịch hội nghị, hội thảo quy mô quốc gia, quốc tế; các mô hình du lịch chăm sóc sức khỏe và nghiên cứu khoa học; du lịch khám phá điện gió khu vực Thuận Bắc, Đầm Nại, Ninh Hải; thí điểm phát triển các mô hình kinh tế đêm để thu hút khách du lịch và tăng mức chi tiêu của du khách khi đến với Khánh Hòa. Ngoài ra, tỉnh cần tăng cường liên kết vùng và hợp tác quốc tế trong quảng bá hình ảnh, thương hiệu và mô hình du lịch mới; xúc tiến mở rộng các thị trường khách quốc tế như EU, Ả Rập, Anh, Pháp, Úc…
Phát triển ngành xây dựng và đô thị trở thành ngành có đóng góp quan trọng cho tăng trưởng kinh tế
Khánh Hòa có tốc độ đô thị hóa tương đối nhanh, hệ thống đô thị tương đối đồng bộ, nhất là đô thị ven biển, tập trung ở các khu vực như Nha Trang, Cam Lâm, Ninh Hòa, Diên Khánh, Phan Rang; nhiều khu đô thị, dự án đô thị lớn, hiện đại đang được đầu tư xây dựng như Khu đô thị tổng hợp Nha Trang, Khu đô thị Cổ Mã, Đầm Môn tại khu vực Bắc Vân Phong… Thị trường bất động sản phát triển nhanh tuy nhiên mức độ ổn định chưa bảo đảm.
Với định hướng phát triển theo mô hình mạng lưới xanh, thông minh và bền vững, kết cấu hạ tầng đồng bộ, phù hợp, hiện đại; thị trường bất động sản lành mạnh, bền vững và được quản lý chặt chẽ; tỉnh Khánh Hòa cần sớm hoàn thiện đồng bộ Quy hoạch tỉnh và các quy hoạch đô thị, xây dựng bám sát các mục tiêu, định hướng của Trung ương, trên cơ sở không gian mở rộng và các tiềm năng vốn có; quy hoạch để định vị rõ Nha Trang là vùng đô thị hạt nhân, Cam Ranh là đo đô thị du lịch - logistics, Phan Rang là đô thị hạt nhân khu vực phía Nam tỉnh, Cam Lâm sẽ hình thành đô thị sân bay hiện đại, đẳng cấp quốc tế; vùng đô thị du lịch biển cao cấp tại Vạn Ninh, Vân Phong; phát triển đô thị công nghiệp tại Ninh Hòa, Cà Ná; xây dựng vùng đô thị văn hóa tại Diên Khánh và vùng đô thị sinh thái, tiểu đô thị sinh thái núi rừng tại Khánh Sơn, Khánh Vĩnh, Bắc Ái. Xây dựng chiến lược phát triển đô thị hài hòa, hợp lý, ứng dụng trí tuệ nhân tạo và chuyển đổi số trong điều hành đô thị, xây dựng mô hình đô thị thông minh.
Quy hoạch phát triển đô thị phải gắn với giảm áp lực môi trường và bảo đảm đời sống, việc làm cho người dân; phát triển các vùng lân cận, tiểu đô thị vệ tinh để giảm tải áp lực cho các đô thị trung tâm, đô thị hạt nhân; cùng với đó phải nâng cấp, mở rộng hạ tầng giao thông đô thị, nhất là vùng nội đô và phát triển hệ thống giao thông “vành đai”, giao thông công cộng, phương tiện giao thông xanh để giảm phát thải do đô thị hóa; nâng cấp hạ tầng cấp thoát nước tại các đô thị, nạo vét và tạo cảnh quan cho hệ thống sông ngòi nội thị để chống ngập úng và phát triển các dịch vụ du lịch trên sông.
Thực hiện công khai quy hoạch, nhất là quy hoạch đô thị, nông thôn, sử dụng đất… để người dân được biết đồng thời tăng cường quản lý nhà nước trong lĩnh vực bất động sản để tránh các trường hợp vi phạm quy định, tiêu cực trong giao dịch bất động sản, làm ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, kinh doanh và tâm lý của người dân và ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển của tỉnh.
Khánh Hòa đang cùng cả nước vươn mình tiến vào kỷ nguyên mới và “bộ tứ trụ cột” động lực là đòn bẩy quan trọng cho tỉnh Khánh Hòa bứt phá mạnh mẽ hơn, tiến vững chắc từng bước trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, là một cực tăng cưởng cao của cả nước, hình mẫu của một đô thị thông minh, bền vững.
