Thủ tướng: Phải ưu tiên nhà ở xã hội trước rồi mới đến nhà ở thương mại

Chiều 6/3, Hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội diễn ra dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và sự điều hành của Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc.

Cả nước có 655 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với quy mô 593.428 căn.

Báo cáo tình hình phát triển nhà ở xã hội, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành gần 20 văn bản gồm các Nghị quyết, Chỉ thị, Quyết định, Công điện… với nhiều giải pháp, nhiệm vụ cụ thể và quyết liệt nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để tập trung triển khai nhanh, hiệu quả Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 01 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030".

Theo đó, đến nay trên địa bàn cả nước có 10 địa phương đã đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm và 05 năm của địa phương. Đã có 30 địa phương ban hành kế hoạch triển khai Đề án.

Tổng hợp báo cáo của các địa phương, trên địa bàn cả nước đã quy hoạch 1.309 vị trí với quy mô 9.737 ha đất làm nhà ở xã hội.

Theo đó, hầu hết các địa phương đều dành đủ quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội. Nhiều địa phương đã quan tâm, dành quỹ đất nhà ở xã hội tại các vị trí thuận lợi, gần các trung tâm đô thị, khu công nghiệp, đảm bảo đáp ứng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội như: Đồng Nai (1.064ha), Quảng Ninh (666ha), Hải Phòng (336ha), Bình Dương (408ha),...

Tuy nhiên, còn một số địa phương bố trí quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội còn chưa tương xứng với nhu cầu.

Qua tổng hợp báo cáo của các địa phương, trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay, trên địa bàn cả nước có 655 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với quy mô 593.428 căn.

Riêng trong năm 2024, cả nước có 28 dự án với quy mô 20.284 căn đã hoàn thành; 23 dự án với quy mô 25.399 căn đã được cấp phép, khởi công xây dựng; số lượng dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư là 113 dự án, tương đương 142.450 căn.

Năm 2024, số lượng dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư là 113 dự án, tương đương 142.450 căn. Có 26 dự án với quy mô 27.819 căn đã được cấp phép, khởi công xây dựng.

Đến nay có 103 dự án với quy mô 66.755 căn đã hoàn thành. Riêng trong năm 2024 có 28 dự án với quy mô 21.874 căn đã hoàn thành.

Theo báo cáo, các địa phương tính đến thời điểm hiện tại đã có 37/63 UBND tỉnh gửi văn bản hoặc công bố trên cổng thông tin điện tử về danh mục dự án tham gia Chương trình với tổng số là 90 dự án, tổng số tiền giải ngân theo Chương trình 120.000 tỷ đồng là 2.845 tỷ đồng.

Về mục tiêu năm 2025, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh cho biết, hoàn thành xây dựng 100 nghìn căn nhà ở xã hội.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Xây dựng nghiên cứu, chủ trì xây dựng Nghị quyết thí điểm về cơ chế, chính sách đặc thù về phát triển nhà ở xã hội, bao gồm chính sách lựa chọn chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không thông qua đấu thầu và một số chính sách tháo gỡ vướng mắc trong phát triển nhà ở xã hội.

Tại hội nghị, các đại biểu tập trung thảo luận thẳng thắn về một số nội dung liên quan đến chỉ tiêu xây dựng nhà ở xã hội giao các địa phương đã phù hợp chưa, từng địa phương có cần làm thêm không; cơ chế, chính sách vướng mắc cần giải quyết; cách huy động nguồn lực; thiết kế, mẫu nhà ở xã hội; khả năng sản xuất hàng loạt; về cách làm, công tác quy hoạch, giao đất, thủ tục hành chính trong triển khai các dự án nhà ở xã hội.

Nhà ở xã hội không có nghĩa là làm ở những chỗ đất "đầu thừa đuôi thẹo"

Phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết việc phát triển nhà ở xã hội đã được bàn nhiều, nhưng công tác triển khai hiệu quả chưa cao.

Thủ tướng cho biết, chủ trương của Đảng, Nhà nước chỉ rất rõ là phát triển nhanh nhưng bền vững, không hy sinh tiến bộ, công bằng, an sinh xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần; con người có quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc, trong đó gồm quyền có chỗ ở.

Hoan nghênh một số địa phương vừa qua đã khởi công các dự án nhà ở xã hội lớn, song Thủ tướng bày tỏ trăn trở khi đất trong tay chúng ta, tiền có thể huy động, cơ chế, chính sách, thủ tục do ta mà việc xây dựng nhà ở xã hội không chuyển biến hoặc chuyển biến rất chậm.

Thủ tướng khẳng định nhu cầu nhà ở xã hội rất lớn, do đó, các cơ quan phải đặt mình vào địa vị của người có nhu cầu để giải quyết, triển khai các công việc theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn. Trong đó, các địa phương đã được giao chỉ tiêu cụ thể về xây dựng nhà ở xã hội, phải coi đây là nhiệm vụ chính trị, với quan điểm lấy con người là trung tâm, là chủ thể, con người là yếu tố quyết định với sự phát triển, mọi chính sách phải hướng đến con người.

Thủ tướng chỉ rõ, nhà ở xã hội phải đảm bảo tiêu chuẩn giống như nhà ở thương mại nhưng mua với giá ưu đãi. Đầu tư cho nhà ở xã hội là đầu tư cho sự phát triển, cho tiêu dùng, đảm bảo an sinh xã hội, thúc đẩy phát triển xã hội.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ rõ, nhà ở xã hội không có nghĩa là làm ở những chỗ đất "đầu thừa đuôi thẹo", những nơi "khỉ ho cò gáy", không làm được nhà ở thương mại thì làm nhà ở xã hội. Phải ưu tiên nhà ở xã hội trước rồi mới đến nhà ở thương mại. Nhà ở xã hội phải được đầu tư đồng bộ các hạ tầng từ hạ tầng giao thông, y tế, giáo dục, thể thao, xã hội, môi trường… như nhà ở thương mại, nhưng chỉ khác là nhà nước có các chính sách hỗ trợ. Nhà ở xã hội phải có hình thức mua và thuê mua.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng rà soát lại xem vướng mắc về thể chế ở điểm nào, ai giải quyết, giải quyết trong bao lâu, phải rõ người, rõ việc, rõ tiến độ, rõ trách nhiệm, rõ kết quả; xây dựng bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn cho nhà ở xã hội.

Các địa phương phải ban hành kế hoạch thực hiện trong 5 năm và hằng năm; Quy hoạch quỹ đất cho nhà ở xã hội chậm nhất trong quý 2 và phải bố trí đầy đủ quỹ đất đảm bảo chỉ tiêu Chính phủ giao; Nghiên cứu thu hồi các dự án treo, dự án chậm triển khai để giao cho nhà ở xã hội; Chính quyền địa phương phải vào cuộc để giải phóng mặt bằng giao đất cho doanh nghiệp.

Cùng với đó, cấp ủy, chính quyền địa phương phải đồng hành, hỗ trợ nhà thầu, không để họ cô đơn trên công trường; huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự tham gia của các lực lượng như thanh niên, phụ nữ, phát huy nghệ thuật "chiến tranh nhân dân", ai có gì giúp nấy để tạo sức mạnh tổng hợp, phòng chống tiêu cực, lãnh phí, tham nhũng.

Về nguồn lực, Thủ tướng giao Bộ Tài chính thành lập quỹ quốc gia về nhà ở trong tháng 3/2025. Thủ tướng đã chỉ rõ một số giải pháp đã và đang được triển khai như thành lập quỹ nhà ở quốc gia; giải ngân gói tín dụng 140 nghìn tỷ đồng cho nhà ở xã hội mà không tính vào room tín dụng của các ngân hàng… Thủ tướng yêu cầu, Ngân hàng Nhà nước mở thêm room tín dụng cho vay ngoài room tín dụng đã mở từ đầu năm, và phải giảm lãi suất cho vay.

Đặc biệt, về thủ tục, Thủ tướng cho rằng cần tạo cơ chế, chính sách, kêu gọi doanh nghiệp làm một cách nhanh chóng, cắt giảm thủ tục, với tinh thần vì dân, vì nước. Nghiên cứu việc giao trực tiếp cho doanh nghiệp, không cần qua đấu thầu, miễn là bảo đảm công khai, minh bạch, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí Nếu đấu thầu thì phải bảo đảm thực chất, không hình thức, không quân xanh, quân đỏ, tránh tình trạng quy trình rất dài, tốn thời gian mà không mang lại điều gì cả.

Thủ tướng đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các bộ ngành trong đó đặc biệt yêu cầu: Văn phòng Chính phủ cùng với Bộ xây dựng và đơn vị liên quan rà soát cắt giảm ít nhất 30% thủ tục hành chính trong năm 2025; Bộ Công an đổi mới việc duyệt danh sách người mua nhà ở xã hội dựa trên cơ sở dữ liệu về dân cư để rà soát những người có đủ điều kiện mua nhà ở xã hội; Thủ tướng giao thành phố Hà Nội và Hồ Chí Minh dành quỹ đất và xây dựng 100 nghìn căn hộ tư nay đến năm 2030. 

Thủ tướng chỉ đạo giao cho Hội Kiến trúc sư Việt Nam tổ chức cuộc thi thiết kế kiến trúc nhà ở xã hội từ nay đến 30/4 để có các mẫu nhà phù hợp điều kiện, cảnh quan, văn hóa, khí hậu từng vùng miền (miền núi phía Bắc, đồng bằng sông Hồng, duyên hải miền Trung, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ), phù hợp nhu cầu người sử dụng mà vẫn khang trang, sáng xanh sạch đẹp. Đồng thời, có thể nghiên cứu việc xây dựng nhà ở xã hội bằng lắp ghép cấu kiện bê tông cốt thép. Đồng thời bộ xây dựng, cùng với các doanh nghiệp thiết kế module phát huy tính sáng tạo của doanh nghiệp, người dân.

Thủ tướng yêu cầu, các cơ quan truyền thông tuyên truyền mở các chương trình về nhà ở xã hội, tuyên truyền cách làm hay, tiên tiến, đồng thời cũng phê phán những việc làm sai, tạo ra hành động tích tực cho toàn xã hội, lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực./.