Bảo vệ môi trường là yếu tố sống còn cho sự phát triển
Tại buổi làm việc với Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Đoàn giám sát đã dành sự quan tâm đến việc chấp hành các quy định về quản lý khí thải công nghiệp, và các vấn đề cụ thể như hệ thống thu gom tách nước thải tại Trung tâm Điện lực Phú Mỹ, cũng như những phản ánh của cử tri về bụi than và tro xỉ tại Trung tâm Nhiệt điện Vĩnh Tân, đặc biệt là Nhiệt điện Vĩnh Tân 4. Lộ trình chuyển đổi xanh, chuyển đổi số để thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 cũng cần được đánh giá toàn diện hơn về lượng khí phát thải hàng năm của EVN và hiệu quả các giải pháp đầu tư.
Giải trình các vấn đề đã được Đoàn giám sát nêu, Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Nguyễn Anh Tuấn cho biết, hầu hết các nhà máy nhiệt điện than đã được đầu tư hệ thống xử lý khí thải như lọc bụi tĩnh điện, khử SO₂ và NOₓ, đảm bảo quy chuẩn môi trường. Tuy nhiên, một số nhà máy cũ như Phả Lại 1, Ninh Bình chưa được trang bị đầy đủ.
Về nước thải, toàn bộ nhà máy điện của EVN đều có hệ thống xử lý đạt chuẩn, một số đơn vị đã tách riêng nước thải và nước mưa theo Luật Bảo vệ môi trường 2020. Giai đoạn 2021-2025, EVN phát sinh hơn 42 triệu tấn tro xỉ, trong đó tiêu thụ, tái sử dụng được 43,91 triệu tấn, đạt 174%, chủ yếu phục vụ sản xuất vật liệu xây dựng, san lấp. Chất thải rắn được EVN phân loại, lưu giữ và bàn giao đơn vị xử lý đúng quy định. Về chuyển đổi xanh, EVN đang thực hiện chiến lược năng lượng công bằng, nghiên cứu công nghệ mới như điện gió ngoài khơi, đốt trộn sinh khối, amoniac và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, ESG.
Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan ghi nhận những nỗ lực đáng kể và kết quả tích cực của EVN trong việc bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị EVN phải quyết liệt hơn nữa, xác định nhận thức rõ ràng bảo vệ môi trường là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu, là yếu tố sống còn cho sự phát triển. Tập đoàn phải cố gắng để biến quyết tâm đó thành các hành động cụ thể, đó là:
Thứ nhất, chủ động rà soát, hoàn thiện hệ thống quản lý môi trường nội bộ, bảo đảm tuân thủ đầy đủ các quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn, đây là nền tảng pháp lý vững chắc để Tập đoàn hoạt động an toàn và minh bạch. Bên cạnh đó, từ thực tiễn hoạt động của mình, đề nghị Tập đoàn tiếp tục nghiên cứu, kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật Bảo vệ môi trường trong thời gian tới.
Thứ hai, cần tiếp tục đẩy mạnh chuyển dịch năng lượng xanh và đầu tư công nghệ tiên tiến. Tập đoàn cần có lộ trình rõ ràng để tối ưu hóa hiệu suất, giảm phát thải tại các nhà máy hiện có và ưu tiên phát triển các dự án năng lượng tái tạo. Đặc biệt, phải quan tâm xử lý và tái sử dụng tro xỉ, biến chất thải thành tài nguyên, thể hiện tư duy kinh tế tuần hoàn.
Thứ ba, cần nâng cao năng lực phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường. Mọi sự cố, dù nhỏ nhất, đều có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Tập đoàn phải bảo đảm quy trình, trang thiết bị và nhân lực sẵn sàng, chuyên nghiệp để ứng phó kịp thời. Đồng thời, cần tăng cường minh bạch thông tin về bảo vệ môi trường và chủ động phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý nhà nước, chính quyền địa phương và cộng đồng, qua đó xây dựng niềm tin, giảm thiểu xung đột và tạo thuận lợi cho sự phát triển của Tập đoàn.
Trong thời gian tới, EVN cần tiếp tục phát huy vai trò trụ cột trong việc bảo đảm an ninh năng lượng mà còn phải là biểu tượng của một doanh nghiệp tiên phong, trách nhiệm với môi trường và xã hội trong lĩnh vực năng lượng.
Đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ sản xuất sạch hơn, an toàn hơn
Đối với Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem), Đoàn giám sát đề nghị Vinachem cung cấp số liệu các dự án, cơ sở đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt kết quả thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường và cấp giấy phép môi trường trong giai đoạn từ ngày 1/1/2022 đến 30/6/2025, đồng thời làm rõ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện các thủ tục hành chính về bảo vệ môi trường.
Báo cáo đoàn giám sát, Phó tổng giám đốc Vinachem Lê Hoàng cho biết, tháng 5/2025, Tập đoàn đã ban hành kế hoạch chuyển đổi xanh và số, yêu cầu toàn hệ thống kiểm kê khí nhà kính theo quy định. Tính đến cuối tháng 6/2025, tổng lượng gyps và tro xỉ tồn tại các bãi thải là hơn 7,4 triệu tấn, trong đó Công ty DAP - Vinachem tồn 3,85 triệu tấn và DAP 2 - Vinachem tồn 3,63 triệu tấn. Hiện DAP 2 đang phối hợp triển khai dự án xử lý, tái chế gyps công suất 850.000 tấn/năm. Tuy nhiên, nhiều quy chuẩn kỹ thuật cần thiết vẫn chưa được ban hành, gây khó khăn cho quá trình xử lý.
Ghi nhận những nỗ lực của Vinachem trong những năm qua, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh, ngành hóa chất là nền tảng cho nhiều ngành công nghiệp khác, góp phần to lớn vào sự phát triển kinh tế. Tuy nhiên, đặc thù sản xuất, lưu trữ và vận chuyển hóa chất cũng tiềm ẩn những nguy cơ rất lớn đối với môi trường và sức khỏe con người, đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ, trách nhiệm cao hơn bao giờ hết.
Do đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị, trong thời gian tới, Tập đoàn Hóa chất Việt Nam cần nghiêm túc, chủ động tuân thủ mọi quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Luật Hóa chất năm 2025, đặc biệt là các quy định về quản lý hóa chất, chất thải nguy hại và giấy phép môi trường. Đây vừa là trách nhiệm về pháp lý, vừa là yêu cầu bắt buộc để Tập đoàn phát triển một cách bền vững.
Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị từ thực tiễn hoạt động của mình, Tập đoàn tiếp tục nghiên cứu, kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật Bảo vệ môi trường trong thời gian tới. Tập đoàn cần có lộ trình cụ thể để cải tiến, loại bỏ dần công nghệ lạc hậu, thay thế bằng các giải pháp hiệu quả năng lượng, giảm phát thải và thân thiện môi trường, với mục tiêu là sản xuất ít chất thải hơn, chứ không chỉ xử lý chất thải tốt hơn.
