Phát biểu giải trình một số nội dung về dự án Luật Năng lượng nguyên tử sửa đổi sáng 15/5, Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Việt Nam sẽ tiến tới nội địa hóa ngành công nghiệp hạt nhân bao gồm nhà máy điện, lò phản ứng để ứng dụng năng lượng xanh.
Bên cạnh đó, Bộ trưởng Hùng nhấn mạnh điện hạt nhân được coi là năng lượng xanh, là xu hướng chung trong phát triển năng lượng của thế giới. Các nước đặt mục tiêu điện hạt nhân sẽ chiếm 10-30% tổng nguồn cung cấp năng lượng điện quốc gia. Đây cũng là chiến lược của nhiều quốc gia, đáp ứng mục tiêu tự chủ năng lượng, trung hòa carbon, tái định vị công nghệ quốc gia.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, thông qua dự án luật này, Việt Nam tiến tới làm chủ công nghệ năng lượng hạt nhân để phát triển kinh tế xã hội, dần hình thành ngành công nghiệp hạt nhân. Nhà nước cũng đẩy mạnh phát triển thị trường nội địa về công nghệ hạt nhân, chế tạo trang thiết bị, hoạt chất phóng xạ, phục vụ phát triển ứng dụng năng lượng hạt nhân.
Theo lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, trong chiến lược xây dựng năng lượng, trước mắt sẽ ưu tiên chế tạo trang thiết bị quan trắc phóng xạ, ổn định an toàn. "Các chiến lược này nhằm tiến tới nội địa hóa công nghệ hạt nhân ở Việt Nam", ông Hùng nói.
Trước đó, ông Huỳnh Thành Đạt, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cũng cho biết: "Năng lượng hạt nhân đang trở lại mạnh mẽ. Đây là nguồn năng lượng nền, ổn định, sạch và hiệu quả trong bối cảnh thế giới đẩy mạnh chuyển đổi xanh và bảo vệ môi trường".
Theo Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, trên thế giới, nhiều quốc gia đã khởi động hoặc mở rộng chương trình điện hạt nhân. Đối với Việt Nam, việc phát triển điện hạt nhân không chỉ nhằm bổ sung nguồn cung năng lượng mà còn là bước đi chiến lược để nâng cao tiềm lực khoa học, công nghệ, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã bắt đầu phải đối mặt với nguy cơ thiếu điện, đặc biệt là vào các mùa cao điểm. Nếu không có thêm nguồn năng lượng lớn và ổn định như điện hạt nhân, áp lực năng lượng cho tăng trưởng ngày càng lớn.
Theo TS. Lê Hải Hưng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Ứng dụng công nghệ (IRAT) - nguyên cán bộ giảng dạy Viện Vật lý kỹ thuật, Đại học Bách khoa Hà Nội, ưu điểm rất lớn của điện hạt nhân là hầu như không phát thải khí nhà kính.
Các chuyên gia khác trong ngành năng lượng cũng đánh giá, điện hạt nhân là cần thiết trong tương lai cho Việt Nam. Đây sẽ là nguồn cung cấp điện năng ổn định, có giá thành hợp lý và là nguồn không phát thải CO2 khi vận hành.
Đặc biệt điện hạt nhân sẽ góp phần đảm bảo an ninh năng lượng trong bối cảnh chúng ta đang và sẽ tiếp tục phải tăng nhập khẩu than từ nước ngoài cho các nhà máy nhiệt điện. Điện hạt nhân góp phần đáng kể trong việc bảo vệ môi trường và chống biến đổi khí hậu.
Ninh Thuận là địa phương đầu tiên cả nước được lựa chọn xây dựng 2 Nhà máy Điện hạt nhân trong thời gian tới. Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 189/2025/QH15 ngày 19/02/2025 quy định về một số cơ chế, chính sách đặc biệt đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.
Góp ý vào dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), Đại biểu Quốc hội Chamalea Thị Thủy (đoàn Ninh Thuận) cho rằng, trong thời gian tới, có thể sẽ có nhiều Nhà máy Điện hạt nhân khác được đầu tư xây dựng nhằm đáp ứng nhu cầu đảm bảo an ninh năng lượng của đất nước nên các địa phương khác cũng có thể được lựa chọn.
Nếu các cơ chế, chính sách đặc biệt về đầu tư xây dựng dự án điện hạt nhân được luật hóa vào dự thảo Luật lần này, sẽ tạo thành hành lang pháp lý thống nhất, đảm bảo thực hiện chung cho các địa phương được lựa chọn đầu tư xây dựng Nhà máy Điện hạt nhân trong tương lai.
Để phát triển điện hạt nhân, việc thu hút, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực năng lượng nguyên tử rất cần thiết. Đại biểu Chamalea Thị Thủy cho rằng, dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) đã thể hiện chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử, quy định về phát triển nguồn nhân lực.
Dẫn quy định: “Người làm việc trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử hưởng lương từ nguồn ngân sách nhà nước được hưởng phụ cấp đặc thù. Người tham gia, thực hiện phát triển điện hạt nhân thuộc tập đoàn, tổng công ty Nhà nước được hưởng phụ cấp lương,” song đại biểu cho rằng cần thêm các cơ chế để thu hút nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.
Còn theo TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhân lực là một trong những cơ sở hạ tầng quan trọng, bảo đảm sự thành công của dự án điện hạt nhân và cần phải được quan tâm đi trước một bước.
Vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là yếu tố con người, phải đào tạo nhân lực giỏi để có thể tham gia vào triển khai, vận hành dự án. Việt Nam cần phải có những chuyên gia hàng đầu về điện hạt nhân nếu muốn phát triển điện hạt nhân bền vững, ông Thành chia sẻ.
