Ngày 18/8/2025, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ký ban hành Quyết định số 2837/QĐ-BTC về việc tổ chức Tổng điều tra kinh tế năm 2026. Đây là một trong những cuộc điều tra quy mô lớn nhất trong 5 năm, được tiến hành trên phạm vi cả nước nhằm thu thập bức tranh toàn diện về hoạt động của các thành phần kinh tế. Thông tin thu thập không chỉ phục vụ đánh giá thực trạng, dự báo xu hướng phát triển kinh tế - xã hội, mà còn là cơ sở khoa học và thực tiễn quan trọng để Đảng, Nhà nước ban hành chiến lược, chính sách phát triển phù hợp với giai đoạn tới.
Theo kế hoạch, cuộc điều tra sẽ kéo dài từ ngày 5/1 đến 31/8/2026 và được triển khai theo hai giai đoạn. Giai đoạn 1 (từ 5/1 đến 31/3/2026) tập trung điều tra cơ sở sản xuất kinh doanh cá thể phi nông, lâm nghiệp và thủy sản, tổ hợp tác, cùng các cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng. Giai đoạn 2 (từ 1/4 đến 31/8/2026) sẽ mở rộng tới nhiều nhóm đối tượng hơn, bao gồm doanh nghiệp, hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân, đơn vị sự nghiệp ngoài công lập, hội/hiệp hội nghề nghiệp, các chi nhánh – văn phòng đại diện của doanh nghiệp và cả tổ chức phi chính phủ nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam.
Nội dung điều tra được thiết kế với phạm vi rộng và chiều sâu, tập trung vào 5 nhóm thông tin chính: (1) Nhận dạng và phân loại đơn vị (theo loại hình kinh tế, ngành nghề hoạt động); (2) Điều kiện sản xuất kinh doanh như lao động, nguồn vốn, tài sản; (3) Kết quả hoạt động, bao gồm doanh thu, chi phí và sản phẩm; (4) Mức độ ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số và thương mại điện tử; (5) Các chuyên đề chuyên sâu để phục vụ yêu cầu nghiên cứu, hoạch định chính sách.
Một trong những điểm mới đáng chú ý của Tổng điều tra 2026 là điều tra chi tiết khu vực hộ kinh doanh cá thể – vốn là khu vực kinh tế có quy mô lớn, chiếm tỷ trọng đáng kể nhưng còn tiềm ẩn nhiều hạn chế. Theo số liệu từ Tổng điều tra năm 2021, cả nước có hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh cá thể, tạo việc làm cho hàng triệu lao động và đóng góp quan trọng vào GDP.
Tuy nhiên, đa số hộ kinh doanh chưa đăng ký doanh nghiệp, gặp khó khăn trong tiếp cận vốn tín dụng chính thức, chưa tận dụng được cơ hội từ thương mại điện tử và còn hạn chế trong ứng dụng công nghệ. Việc đưa khu vực này vào phạm vi điều tra một cách toàn diện sẽ giúp Nhà nước có cái nhìn sát thực hơn, từ đó đưa ra chính sách hỗ trợ đúng và trúng hơn, khuyến khích các hộ phát triển bền vững hoặc chuyển đổi thành doanh nghiệp khi hội đủ điều kiện.
Ngoài nội dung phong phú, cuộc tổng điều tra năm 2026 còn khẳng định tính bắt buộc đối với tất cả các đối tượng trong diện điều tra. Quyết định 2837 quy định rõ: tổ chức, cá nhân phải cung cấp thông tin trung thực, chính xác, đầy đủ và đúng thời hạn; không được từ chối hay gây cản trở công tác thu thập số liệu. Để thực hiện nhiệm vụ này, UBND các tỉnh, thành phố sẽ thành lập Ban chỉ đạo cấp địa phương, huy động hàng chục nghìn điều tra viên trực tiếp đến từng cơ sở để bảo đảm tiến độ và chất lượng dữ liệu.
Đặc biệt, kỳ điều tra lần này sẽ ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số. Người dân và doanh nghiệp có thể lựa chọn khai báo trực tuyến thay vì hoàn toàn phụ thuộc vào phiếu điều tra giấy. Hệ thống dữ liệu sẽ được kết nối với cơ sở dữ liệu hành chính quốc gia, nhờ vậy vừa giảm thiểu trùng lặp thông tin, vừa nâng cao độ chính xác và rút ngắn thời gian xử lý. Nhiều bộ, ngành cũng sẽ tham gia phối hợp: Bộ Công an và Bộ Quốc phòng hỗ trợ xác minh thông tin; Bộ Nội vụ và Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch phụ trách điều tra hội, hiệp hội và cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng.
Theo lộ trình, kết quả sơ bộ của Tổng điều tra kinh tế 2026 dự kiến công bố vào tháng 1/2027, trong khi báo cáo chính thức sẽ được công bố vào quý III/2027. Đây sẽ là nguồn dữ liệu gốc quan trọng, giúp phác họa “bản đồ kinh tế số” của Việt Nam giai đoạn tới, phản ánh không chỉ vai trò của các doanh nghiệp lớn mà còn làm rõ vị trí, đóng góp của hàng triệu hộ kinh doanh nhỏ lẻ – những mắt xích tuy nhỏ nhưng không thể thiếu trong guồng quay kinh tế quốc gia./.
