"Mỏ vàng" của OCOP
Không chỉ là giải pháp chiến lược thúc đẩy kinh tế nông thôn, việc khai thác hiệu quả lợi thế làng nghề còn góp phần bảo tồn tinh hoa nghề truyền thống và nâng tầm sản phẩm Việt trên thị trường trong nước lẫn quốc tế.
Từ lâu, làng Xà Cầu (xã Quảng Phú Cầu, huyện Ứng Hòa) đã nổi tiếng với nghề làm hương. Gắn bó với nghề từ nhiều thế hệ, bà Phạm Thị Đông, Giám đốc Công ty TNHH Tinh hoa Làng Hương Việt, đã mạnh dạn đầu tư hàng tỷ đồng cho dây chuyền sản xuất hiện đại, đồng thời bảo tồn những mẫu hương truyền thống như hương đen, hương bài, hương quế.
“Năm nay tôi chọn ba loại hương truyền thống tham gia đánh giá, phân hạng OCOP. Đây không chỉ là những sản phẩm giữ hồn nghề, mà còn được người tiêu dùng ưa chuộng nhờ hương thơm đặc trưng, bền lâu”, bà Đông chia sẻ.
Những nỗ lực đổi mới gắn với gìn giữ truyền thống như vậy đang giúp sản phẩm làng nghề dần khẳng định thương hiệu, đồng thời tạo việc làm ổn định cho nhiều lao động địa phương.
Không riêng Xà Cầu, hàng trăm làng nghề khác trên địa bàn Hà Nội cũng đang tích cực tham gia chương trình OCOP. Theo ông Ngọ Văn Ngôn, Phó Chánh Văn phòng chuyên trách, Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới TP. Hà Nội, thành phố hiện có 1.350 làng nghề và làng có nghề, là nguồn lực quý báu cho phát triển sản phẩm OCOP, nhất là trong bối cảnh hội nhập.
Tính đến nay, Hà Nội đã có 3.317 sản phẩm OCOP được công nhận, trong đó có 6 sản phẩm đạt 5 sao, 22 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 1.571 sản phẩm 4 sao và 1.718 sản phẩm 3 sao – dẫn đầu cả nước về số lượng.
Đáng chú ý, khoảng 25% số sản phẩm này đến từ các làng nghề, làng nghề truyền thống. Nhờ quy trình đánh giá nghiêm ngặt về chất lượng, bao bì, câu chuyện sản phẩm... các sản phẩm OCOP đã tăng giá trị thương mại, mở rộng thị trường và cải thiện thu nhập cho người sản xuất.
Cần chiến lược đồng bộ
Mặc dù đạt nhiều thành tựu, song thực tế cho thấy, sản phẩm OCOP từ làng nghề ở Hà Nội vẫn còn tồn tại không ít hạn chế. Số lượng tăng nhanh nhưng chất lượng chưa đồng đều, một số sản phẩm thiếu tính khác biệt và chưa đáp ứng yêu cầu thị trường cao cấp.
Theo đại diện Văn phòng Điều phối OCOP Hà Nội, nguyên nhân chủ yếu là do thiếu nhân lực chuyên sâu trong phát triển thương hiệu, quản trị doanh nghiệp. Nhiều cơ sở sản xuất vẫn hoạt động theo lối truyền thống, ít đầu tư cho bao bì, truyền thông, thiếu liên kết thị trường.
Ngoài ra, tại một số địa phương, việc triển khai chương trình OCOP còn gặp khó khăn: nhiều hộ sản xuất chưa mặn mà tham gia; chính sách hỗ trợ chưa đồng bộ; thị trường tiêu thụ còn hạn chế.
Các chuyên gia cho rằng, để khai thác hiệu quả tiềm năng làng nghề, Hà Nội cần triển khai các giải pháp đồng bộ, trong đó tập trung vào những trụ cột chính: bảo tồn giá trị nghề truyền thống; đào tạo nhân lực chất lượng cao; hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong thiết kế, bao bì, thương mại điện tử; tăng cường liên kết vùng và chuỗi giá trị OCOP.
Đặc biệt, Hà Nội cần mạnh dạn thí điểm các mô hình hợp tác giữa làng nghề với doanh nghiệp lớn, hình thành chuỗi sản phẩm OCOP có sức cạnh tranh trong và ngoài nước. Chính quyền các cấp cũng cần đóng vai trò kiến tạo môi trường thuận lợi, hỗ trợ xúc tiến thương mại và kết nối thị trường xuất khẩu.
Bên cạnh chứng nhận sản phẩm, việc xây dựng hệ sinh thái OCOP, từ thiết kế sản phẩm, không gian trưng bày đến kết nối tiêu thụ, sẽ là hướng đi bền vững, đưa sản phẩm làng nghề vươn tầm.
Mỗi sản phẩm OCOP làng nghề không chỉ là hàng hóa mang lại giá trị kinh tế, mà còn là đại sứ văn hóa, mang tinh hoa Thăng Long đến gần hơn với người tiêu dùng trong nước và quốc tế./.
