Phóng Viên: Xin chào ông! ông có thể “phác hoạ” đôi nét về “bức tranh” của ngành sản xuất, chế biến và xuất khẩu gỗ của Nghệ An trong vài năm trở lại đây?
Ông Nguyễn Danh Hùng: Những năm gần đây, ngành chế biến và xuất khẩu gỗ của tỉnh phát triển rất nhanh, trở thành “đầu tàu” xuất khẩu của nông nghiệp tỉnh nhà. Nghệ An hiện có gần 1 triệu ha đất lâm nghiệp, trong đó có gần 200.000 ha rừng trồng nguyên liệu. Sản lượng khai thác gỗ rừng trồng hàng năm tăng đều, năm 2024 đạt gần 1,8 triệu m³, đáp ứng trên 70% nhu cầu nguyên liệu tại chỗ.
Toàn tỉnh hiện có 1.052 cơ sở chế biến gỗ và lâm sản. Nhờ chính sách thu hút đầu tư hiệu quả nên trong những năm qua tỉnh đã thu hút được các doanh nghiệp lớn, tiêu biểu đầu tư vào ngành chế biến gỗ và lâm sản với công suất trên 100.000 m³/năm (như Công ty Biomass Fuel, Công ty Thanh Thành Đạt, Công ty Lâm nghiệp Tháng Năm...), bên cạnh đó là hàng trăm cơ sở quy mô vừa và nhỏ.
Kim ngạch xuất khẩu lâm sản của tỉnh trong năm 2025 có nhiều tín hiệu tích cực, đang cho thấy đà tăng trưởng tốt và hứa hẹn nhiều tiềm năng để phát triển trong thời gian tới. Giai đoạn 2020–2024, kim ngạch xuất khẩu đạt trung bình 254,07 triệu USD/năm. Đặc biệt, năm 2024, tỉnh ghi nhận kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt mức cao nhất từ trước đến nay là 328,09 triệu USD.
Các mặt hàng xuất khẩu của sản phẩm lâm sản Nghệ An chủ yếu là dăm gỗ, viên nén, nhựa thông, ván MDF, và sản phẩm thủ công mỹ nghệ , được tiêu thụ tại hơn 40 quốc gia. Các thị trường chủ lực bao gồm Trung Quốc (lớn nhất, đạt 288,32 triệu USD năm 2024), Nhật Bản (thứ hai, chủ yếu là viên nén), Hàn Quốc, Ấn Độ và Singapore.
Phóng viên: Với những tiềm năng, lợi thế kể trên thì Nghệ An hiện đang có những chính sách, cơ chế gì để khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp mở rộng sản xuất và đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm gỗ?
Ông Nguyễn Danh Hùng: Để phát huy tiềm năng của địa phương và hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng sản xuất, đẩy mạnh xuất khẩu, tỉnh Nghệ An đã ban hành và triển khai đồng bộ nhiều cơ chế, chính sách hiệu quả và thiết thực. Gần đây nhất, việc được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đồ án Quy hoạch chung xây dựng Khu lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao vùng Bắc Trung Bộ tại Nghệ An là cơ sở pháp lý then chốt để tỉnh thu hút các doanh nghiệp lớn, hình thành hệ sinh thái lâm nghiệp hiện đại, gắn với công nghệ cao và thị trường quốc tế. Ngoài ra, tại Công văn số 7157/UBND-NN, UBND tỉnh yêu cầu không khuyến khích mở rộng các dự án chế biến dăm gỗ (sản phẩm thô), mà tập trung thu hút các dự án chế biến tinh, công nghệ cao như đồ nội thất, ván MDF, viên nén năng lượng sạch....
Bên cạnh đó, để hỗ trợ các doanh nghiệp trực tiếp phát triển vùng nguyên liệu thì ngành Nông nghiệp cũng đã tham mưu tỉnh ban hành các chính sách cụ thể để khuyến khích doanh nghiệp liên kết với người dân, đơn cử như: Chỉ thị số 10 CT/TU (ngày 05/10/2021) về đẩy mạnh phát triển vùng nguyên liệu chất lượng cao gắn với cấp chứng chỉ rừng và công nghiệp chế biến; Nghị quyết số 18/2021/NQ-HĐND (ngày 09/12/2021) quy định chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp, trong đó có nội dung hỗ trợ trồng rừng gỗ lớn, cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC) và hỗ trợ chế biến, tiêu thụ sản phẩm; Nghị quyết số 27/2025/NQ-HĐND (ngày 06/12/2024) quy định về mức hỗ trợ đầu tư từ ngân sách nhà nước để thực hiện các chính sách phát triển lâm nghiệp.
Song song với đó, UBND tỉnh và Sở Nông nghiệp Môi trường đã có nhiều chính sách nhằm hỗ trợ phát triển thị trường: đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường xuất khẩu và triển khai hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia.
Phóng viên: Có thể thấy rằng tiềm năng, lợi thế của Nghệ An là rất rõ ràng. Tuy nhiên, thực tế thì sự phát triển của ngành chế biến, xuất khẩu gỗ của tỉnh là chưa tương xứng với tiềm lực, vậy ông có thể cho biết những “rào cản” nào đang làm chậm bước tiến của ngành chế biến, xuất khẩu gỗ của tỉnh nhà?
Ông Nguyễn Danh Hùng: Đúng vậy! thực tế hiện nay, ngành chế biến, xuất khẩu gỗ của Nghệ An nói riêng và cả nước nói chung hiện đang đối mặt với một số “điểm nghẽn” và thách thức mà nếu chúng ta không kịp thời tháo gỡ sẽ ảnh hưởng rất lớn đến kim ngạch xuất khẩu chung của ngành nông nghiệp.
Rào cản lớn nhất là chứng chỉ quản lý rừng bền vững (FSC), các thị trường trọng điểm như Mỹ, EU, Nhật Bản hiện đều thắt chặt các quy định về truy xuất nguồn gốc gỗ hợp pháp, giảm phát thải carbon và yêu cầu chứng chỉ quản lý rừng bền vững. Đây là thách thức lớn khi tỷ lệ rừng được cấp chứng chỉ FSC của Nghệ An còn rất thấp. Đến nay, toàn tỉnh mới có 32.630,24 ha rừng được cấp chứng chỉ trên tổng số gần 200.000 ha rừng trồng. Đây là rào cản trực tiếp khi muốn tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Ngoài ra, việc thiếu hụt nguồn nguyên liệu tại địa phương cũng đang đặt ra nhiều thách thức cho ngành chế biến và xuất khẩu các sản phẩm từ gỗ. Hiện nay, các nhà máy chế biến trên địa bàn tỉnh được phê duyệt là 2,56 triệu m³/năm, tuy nhiên trên thực tế nguồn cung tại chỗ hiện chỉ đáp ứng được khoảng 1,8 triệu m³/năm. Như vậy, địa phương đang thiếu hụt gần 750.000 m³/năm, khiến doanh nghiệp phải thu gom ngoài tỉnh. Điều này đã gây ra nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc chủ động kế hoạch sản xuất và làm tăng chi phí và thời gian tạo ra sản phẩm. Ngoài ra, phần lớn doanh nghiệp chế biến sản phẩm gỗ đang ở quy mô nhỏ lẻ, công nghệ lạc hậu, thiếu liên kết chuỗi giá trị. Các biến động kinh tế toàn cầu, chi phí vận chuyển tăng cao và sự cạnh tranh khốc liệt từ các quốc gia khác cũng tạo ra áp lực rất lớn.
Phóng viên: Vậy trong thời gian tới ngành Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An sẽ có những giải pháp gì nhằm tháo gỡ khó khăn, đẩy mạnh sản xuất để thực hiện mục tiêu đưa ngành chế biến lâm sản thành “mũi nhọn” xuất khẩu của tỉnh nhà?
Ông Nguyễn Danh Hùng: Trước mắt, chúng tôi xác định việc phát triển vùng nguyên liệu bền vững, gắn với chứng chỉ quốc tế là giải pháp gốc rễ để vượt qua rào cản thị trường. Ngành đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ có 80.000 ha rừng trồng gỗ lớn và 70.000 ha rừng được cấp chứng chỉ FSC. Tỉnh sẽ khuyến khích mạnh mẽ các doanh nghiệp liên kết với hộ dân trồng rừng gỗ lớn, đồng thời siết chặt quản lý chất lượng giống. Như đã nói, chúng ta sẽ dừng mở rộng các dự án dăm gỗ và tập trung mọi nguồn lực để triển khai nhanh Khu Lâm nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Đây sẽ là hạt nhân thu hút đầu tư, hình thành trung tâm nghiên cứu và chuyển giao công nghệ chế biến hiện đại.
Ngành Lâm nghiệp Nghệ An định hướng rừng không chỉ để lấy gỗ, mà còn phải khai thác các dịch vụ môi trường rừng, phát triển du lịch sinh thái, lâm sản ngoài gỗ và đặc biệt là thị trường tín chỉ carbon.
Việc nâng cao năng lực quản lý và chuyển đổi số cũng là nhiệm vụ hết sức cấp bách và quan trọng. Đây là giải pháp bắt buộc để minh bạch hóa thông tin và các số liệu về quản lý rừng cũng như công tác chế biến, kinh doanh các sản phẩm gỗ. Ngành đang triển khai bản đồ số quản lý rừng toàn tỉnh, tích hợp dữ liệu để phục vụ truy xuất nguồn gốc gỗ theo yêu cầu của các thị trường xuất khẩu.
Vâng! Xin cám ơn ông đã tham gia cuộc phỏng vấn ngày hôm nay./.
