Nguồn nước khan hiếm, địa phương gặp khó
Theo khảo sát của PV Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh, Quảng Ninh là địa phương có phần lớn diện tích đồi núi, nhiều địa bàn vùng sâu, vùng xa, dân cư phân tán, vì thế việc bao phủ mạng lưới nước sạch sinh hoạt không phải dễ thực hiện.
Cái chiên là đơn vị xã Đảo cách biệt với đất liền, có tổng diện tích đất tự nhiên là 2.589,9 ha, trong đó: Nhóm đất nông nghiệp là 2.011,69 ha (chiếm 77,7% diện tích tự nhiên); đất phi nông nghiệp 105,082 ha (chiếm 4,1% diện tích tự nhiên); đất chưa sử dụng là 473,129 ha (chiếm 18,2% diện tích tự nhiên). Dân số trên đảo có 227 hộ gia đình với 728 nhân khẩu, định hướng tăng dân số đến năm 2030 vào khoảng 2000 người và số lượng khách du lịch ngày càng tăng.
Theo ông Đinh Quang Mạnh, Chủ tịch UBND xã Cái Chiên , là đơn vị xã đảo đặc thù, trước đây, xã Cái Chiên được phê duyệt chủ trương đầu tư theo quyết định số 2956A/QĐ-UBND ngày 05/10/2017 của UBND huyện Hải Hà về việc phê duyệt chủ trương đầu tư xây dựng công trình: Cấp nước sạch sinh hoạt tập trung xã Cái Chiên, huyện Hải Hà. Tổng mức đầu tư là hơn 14 tỷ đồng từ nguồn ngân sách của tỉnh hỗ trợ 70%, ngân sách của huyện 30%.
Công trình được xây dựng năm 2018 và hoàn thành công trình vào cuối năm 2019 đưa vào sử dụng năm 2020, được trang bị đồng bộ các trang thiết bị máy móc cơ bản đạt tiêu chuẩn cấp nước sạch sinh hoạt phục vụ nhân dân; công trình hạ tầng nhóm C, cấp IV, thiết kế với quy mô công suất nhà máy cấp nước sạch tập trung cho cả xã đảo Cái Chiên, dự kiến đến năm 2030 là 800m3/ngày đêm.
Trước mắt, theo nhu cầu cấp nước thực tế giai đoạn 1 thiết kế lắp đặt nhà máy cấp nước công suất 400m3/ngày đêm, chất lượng nước đạt quy chuẩn QCVN 02:2009/BYT của Bộ Y tế quy định.
“Tuy nhiên đến mùa khô, lượng nước trong các hồ gần như cạn kiệt, do hồ chứa nước chủ yếu phụ thuộc vào lượng nước mưa tích trữ được, không có nguồn sinh thủy từ mạch nước ngầm do đó không đảm bảo lưu lượng nước phục vụ sinh hoạt cho nhân dân trên đảo”, ông Mạnh cho hay.
Cũng theo khảo sát của PV, tại xã Đường Hoa ( được sáp nhập từ 3 xã: Quảng Sơn, Đường Hoa và Quảng Long của huyện Hải Hà cũ) là địa phương có phần lớn diện tích là đồi núi, dân cư phân tán. Đặc biệt, đây cũng là vùng đất sinh sống của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) nên nhu cầu sử dụng nước sạch chưa cao. Mùa khô nước cạn, mọi sinh hoạt đời sống của nhân dân gặp khó khăn. Mùa mưa, nước suối dâng cao, khiến nhiều đoạn đường ống dẫn nước của nhân dân bị đứt gãy, gây gián đoạn việc đưa nước về sử dụng.
Vì vậy, các hộ dân phải tìm kiếm nguồn nước từ những nơi không được kiểm định chất lượng để sử dụng trong sinh hoạt hằng ngày. Phản ánh từ các hộ dân cho thấy tình trạng nước bẩn, bám cặn, phải thông qua nhiều lớp lọc nhưng vẫn không đảm bảo chất lượng. Một số gia đình đã phải đầu tư máy lọc nước, song chi phí và việc thay mới lõi lọc liên tục vẫn là thách thức lớn.
Hay tại đặc khu Cô Tô, nơi hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn nước tự nhiên từ 6 hồ chứa với tổng dung tích gần 520.000m³. Tuy nhiên, mỗi khi vào mùa khô hay mùa cao điểm du lịch, nhu cầu sử dụng nước tăng đột biến (lên tới 10.000m³/ngày), dẫn đến áp lực không nhỏ đối với hệ thống cấp nước…
Quyết “phủ sóng” nước sạch từ đất liền…tới xã đảo
Thời gian qua, tỉnh Quảng Ninh đã tập trung thực hiện đề án cấp nước sạch nông thôn với nhiều phương án, giải pháp, cách tổ chức quản lý, vận hành, khai thác công trình một cách hiệu quả.
Vì vậy, người dân ở nhiều địa phương vùng cao đã được thụ hưởng nước sạch về đến tận nhà, nhờ các công trình đập dâng nước và hệ thống đường ống, bể chứa, bể lọc cấp nước tại xã.
Việc xây dựng hệ thống công trình nước sạch và đi vào hoạt động đã giúp hàng nghìn hộ dân được hưởng lợi, nâng cao chất lượng cuộc sống, đáp ứng mong mỏi từ nhiều năm qua.
Đơn cử như, trước khi thực hiện đề án sáp nhập chính quyền địa phương 2 cấp, huyện Hải Hà (trước 1/7/2025) đã đầu tư dự án “Cải tạo, nâng cấp công trình cấp nước sạch xã Đường Hoa” với các hạng mục đảm bảo xử lý theo quy chuẩn kỹ thuật về nước sinh hoạt. Theo đó, trước khi triển khai công trình, tỷ lệ hộ dân sử dụng nước sạch của xã là 1.625/4.617 hộ, bằng 35,1%.
Sau khi công trình hoàn thành (tháng 5/2025), tỷ lệ này đạt 2.375/4.617 hộ, bằng 51,4%.
Bày tỏ niềm vui khi được tiếp cân nguồn nước sạch, chị Chìu Si Múi (thôn Đường Hoa 8, xã Đường Hoa) cho biết: “Từ khi có công trình nước sạch sinh hoạt, bà con trong thôn không còn phải vất vả dẫn nước chưa qua xử lý từ khe suối trên đầu nguồn về sinh hoạt như trước nên yên tâm hơn rất nhiều”.
Thời điểm hiện tại, xã đảo Vĩnh Thực, 100% người dân đã được sử dụng nước hợp vệ sinh, trong đó hơn 600 hộ được tiếp cận nước sạch từ hệ thống cấp nước tập trung do Xí nghiệp Nước Móng Cái (Công ty CP Nước sạch Quảng Ninh) quản lý.
Đơn vị này đã tiếp nhận và tiếp tục mở rộng hệ thống đường ống, đầu tư nâng công suất khu xử lý nước nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nhân dân địa phương.
Phó Giám đốc Xí nghiệp Nước Móng Cái Hoàng Minh Hải cho biết: “Để nâng cao tỷ lệ người dân sử dụng nước sạch, đơn vị đang khẩn trương thay thế toàn bộ tuyến ống cấp nước cũ, đầu tư gần 2 tỷ đồng xuống khu vực cảng Vạn Gia; đồng thời nâng công suất khu xử lý nước lên 1.000m³/ngày đêm với mức đầu tư hơn 5 tỷ đồng. Tất cả nguồn nước đều được xử lý đạt chuẩn QCVN 01-2018/BYT”.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Quảng Ninh, đến giữa năm 2025, toàn tỉnh có 278 công trình cấp nước tập trung, trong đó có 271 công trình độc lập, 7 hệ thống công trình được đấu nối từ những công trình hiện có. Tỷ lệ hộ dân nông thôn trong toàn tỉnh được sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 100%, trong đó 85,5% sử dụng nước sạch đạt chuẩn QCVN 01-1:2018/BYT, cao hơn so với mức 65% số hộ dân nông thôn được sử dụng nước sạch đạt chất lượng theo quy định đề ra của Chính phủ.
Để đáp ứng nhu cầu sử dụng nước của nhân dân, đồng thời khắc phục những tồn tại, hạn chế, giai đoạn 2024 - 2025 Quảng Ninh đã đầu tư thêm 20 công trình cấp nước nông thôn, cung cấp nước sạch cho hơn 15.000 hộ dân vùng sâu, vùng xa; cải tạo 14 công trình cũ, đảm bảo đạt quy chuẩn chất lượng nước.
Đồng thời có phương án cụ thể đối với những công trình cấp nước đang không hoạt động do bị hư hỏng.
Tiêu chí nước sạch là một tiêu chí trong bộ chỉ số của chương trình xây dựng NTM. Các công trình nước sạch có ý nghĩa hết sức quan trọng, đặc biệt là với người dân ở khu vực nông thôn.
Nhằm hiện thực hóa mục tiêu của Nghị quyết số 06-NQ/TU: Bảo đảm cho người dân vùng khó được sử dụng nước sạch, từ đó nâng cao đời sống, đảm bảo an sinh và góp phần giữ vững quốc phòng - an ninh từ cơ sở.
Quảng Ninh xác định, việc đầu tư đấu nối đường ống cấp nước sạch từ đất liền ra đảo là hết sức cần thiết, góp phần cung cấp nước sạch ổn định cho người dân; đảm bảo an sinh xã hội, nâng cao chất lượng đời sống nhân dân; tạo điều kiện thu hút đầu tư, phát triển du lịch biển đảo, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của địa phương.
