Ngày 25/4, tại Phiên họp 44, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Hải quan, Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.
Dùng 1 luật sửa 7 luật nhằm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước
Theo Tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo, trước sự thay đổi của tình hình kinh tế - xã hội, các văn bản pháp luật về đầu tư, tài chính, ngân sách đã phát sinh một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện nên cần được rà soát, nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung.
Theo đó, Chính phủ đã khẩn trương rà soát, tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện các Luật trong lĩnh vực đầu tư, tài chính, ngân sách và xác định 7 Luật cần sửa đổi, bổ sung cho phù hợp để thực hiện sắp xếp, tổ chức bộ máy chính quyền địa phương, tạo động lực góp phần thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế…
Cho ý kiến về các nội dung được sửa đổi, bổ sung, các ý kiến bày tỏ đồng tình với đề xuất của Chính phủ dùng 1 luật sửa 7 luật nhằm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.
Cùng với đó đẩy mạnh hỗ trợ, phân cấp, phân quyền và cải cách thủ tục hành chính về đầu tư, tài chính, ngân sách; kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, khơi thông, sử dụng hiệu quả nguồn lực cho phát triển kinh tế, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Liên quan Luật Đấu thầu, dự thảo đề xuất thu hẹp phạm vi điều chỉnh, chỉ áp dụng đối với các dự án đầu tư sử dụng từ 50% vốn ngân sách nhà nước trở lên trong tổng mức đầu tư của doanh nghiệp nhà nước.
Cơ quan thẩm tra là Ủy ban Kinh tế - Tài chính cho rằng, quy định này giúp tăng tính tự chủ, giải phóng nguồn lực cho DNNN, nhưng cần làm rõ cơ sở pháp lý, thực tiễn, tiêu chí xác định tỷ lệ 50% và đánh giá tác động chính sách. Bên cạnh đó, đây là thay đổi chính sách lớn, đề nghị Chính phủ báo cáo xin ý kiến của cấp có thẩm quyền trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định.
Về xét duyệt trúng thầu đối với gói thầu xây lắp, Chính phủ đề xuất bổ sung quy định giá trúng thầu không được thấp hơn giá gói thầu theo tỷ lệ do Chính phủ quy định, nhằm ngăn chặn tình trạng bỏ thầu quá thấp, thi công kém chất lượng.
Theo cơ quan thẩm tra, quy định mức “giá sàn” có thể làm giảm cạnh tranh về giá, không xử lý triệt để vấn đề năng lực thi công và thiếu linh hoạt với các dự án, công trình quy mô nhỏ.
Do đó, đề nghị Chính phủ cân nhắc giải pháp bổ sung, thay thế như kiểm soát chặt chẽ chất lượng thi công từ đầu thông qua cơ chế giám sát và yêu cầu nhà thầu phải cam kết bảo hành dài hạn hơn nếu chào giá thấp; hoàn thiện chế tài mạnh mẽ đối với nhà thầu vi phạm hợp đồng, bao gồm cả việc cấm tham gia đấu thầu trong một thời gian nhất định.
Đề nghị bổ sung "cá nhân" vào đối tượng tham gia đầu tư theo phương thức PPP
Về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP), dự thảo mở rộng đối tượng nhà đầu tư cá nhân. Theo đó, Chính phủ đề nghị bổ sung "cá nhân" vào đối tượng tham gia đầu tư theo phương thức PPP, nhằm khuyến khích giáo sư, chuyên gia sở hữu công nghệ tham gia phát triển các dự án khoa học, công nghệ.
Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Kinh tế - Tài chính nhận định hồ sơ dự án luật chưa làm rõ cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn và đánh giá tác động đầy đủ về tính khả thi trong việc kiểm soát trách nhiệm pháp lý, nghĩa vụ tài chính và năng lực triển khai dự án của cá nhân trong mô hình PPP.
Do đó, để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật và hạn chế rủi ro phát sinh trong thực tiễn triển khai, cơ quan này đề nghị thận trọng trong việc mở rộng đối tượng “cá nhân” tham gia hoạt động đầu tư theo phương thức PPP khi chưa đánh giá kỹ lưỡng tác động của chính sách này.
Dự thảo Luật bổ sung quy định nhằm tháo gỡ khó khăn đối với dự án BOT trong lĩnh vực đường bộ có hợp đồng được ký kết trước ngày 1/1/2021. Cho rằng việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho một số dự án BOT trong lĩnh vực đường bộ mà nguyên nhân dẫn đến khó khăn, vướng mắc có trách nhiệm của Nhà nước là cần thiết, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ báo cáo cấp có thẩm quyền, bảo đảm đủ cơ sở chính trị, pháp lý trước khi báo cáo UBTVQH, Quốc hội theo quy định.
Về Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, dự thảo luật sửa đổi theo hướng mở rộng diện đối tượng được miễn thuế nhập khẩu. Ủy ban Kinh tế - Tài chính đồng tình với việc sửa đổi theo hướng mở rộng diện được miễn thuế là cần thiết nhằm thể hiện các chính sách ưu đãi vượt trội đối với khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.
Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ việc cho phép miễn thuế đối với tất cả các hàng hóa nhập khẩu, kể cả loại trong nước đã sản xuất được vì ảnh hưởng tới chính sách khuyến khích sử dụng hàng trong nước, làm giảm tính cạnh tranh của các sản phẩm trong nước so với các sản phẩm nhập khẩu.
Về Luật Đầu tư công, Chính phủ đề xuất bổ sung 2 nội dung mới là “chính sách đối với các dự án đầu tư công đặc biệt” và “nhiệm vụ chuẩn bị giải phóng mặt bằng”. Đa số ý kiến Ủy ban Kinh tế - Tài chính nhất trí việc quy định bổ sung này nhằm đáp ứng kịp thời yêu cầu của thực tiễn.
Đối với nhiệm vụ chuẩn bị giải phóng mặt bằng, đề nghị nghiên cứu bổ sung rõ về hiệu lực pháp lý và nghiên cứu bổ sung “danh mục các dự án” được tổ chức thực hiện điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm, xác minh nguồn gốc đất để bảo đảm tính chặt chẽ.
Cơ quan thẩm tra nhất trí với đề xuất của Chính phủ về việc phân cấp thẩm quyền của Thủ tướng cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương nhằm tăng cường phân cấp, phân quyền và chịu trách nhiệm về quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án, tạo sự chủ động trong công tác quản lý, điều hành, đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án đầu tư công.
Kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ rà soát đảm bảo các quy định trình sửa đổi phải là những vấn đề thực sự cần thiết, cấp bách, có khả năng triển khai thực hiện ngay để giải quyết các khó khăn, ách tắc hiện nay, tạo ra đột phá, tháo gỡ các điểm nghẽn phục vụ phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo theo tinh thần của Nghị quyết 57-NQ/TW và thúc đẩy tăng trưởng đạt được mục tiêu đề ra. Bên cạnh đó, đảm bảo tính ổn định, lâu dài, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, không để xảy ra tình trạng sửa đổi nhưng lại xuất hiện những vướng mắc, bất cập mới, gây thất thoát lãng phí tiền, tài sản của nhà nước.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, cần thực hiện đúng quan điểm, chỉ quy định những vấn đề đã chín, đã đủ rõ, được thực tế chứng minh là đúng để có sự đồng thuận và thống nhất cao. Đồng thời, thực hiện nghiêm Quy định số 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật. Đối với nhưng vấn đề mới, lớn vượt quá thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ cần báo cáo xin ý kiến các cấp có thẩm quyền như: đối tượng áp dụng, hình thức lựa chọn nhà thầu; Nhà đầu tư của Luật Đấu thầu; quy định những khó khăn, vướng mắc trong các dự án BOT trong Luật PPP.
Ngoài ra, rà soát các quy định đảm bảo Luật chỉ quy định các nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Đối với các chính sách không quy định tiền kiểm, cần quy định cơ chế hậu kiểm. Việc quản lý theo kết quả cần phải đảm bảo nguyên tắc, tiêu chí để xác định lượng hóa các kết quả đầu ra, phân cấp, phân quyền phải gắn với trách nhiệm cụ thể.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cơ quan thẩm tra để hoàn thiện dự án Luật trình Quốc hội xem xét, quyết định./.
