Tối 14/11, tại giảng đường Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), Khoa Văn học đã tổ chức đêm thơ “Dòng thơ thanh xuân – học đường và Nguyễn Tiến Thanh”, tôn vinh nhà thơ Nguyễn Tiến Thanh – cựu sinh viên khóa 1985–1990. Sự kiện quy tụ đông đảo nhà thơ, nhà văn, nghệ sĩ và những người yêu thơ nhiều thế hệ như Nguyễn Quang Thiều, Nguyễn Việt Chiến, Trần Nhật Minh, Phạm Xuân Nguyên, Nguyễn Sĩ Đại, Giáng Vân, Nguyễn Đức Hạnh, Nguyễn Xuân Hải… cùng các giảng viên và sinh viên Khoa Văn học.
Trong không gian học thuật mà ấm áp cảm xúc, đêm thơ trở thành cuộc hội ngộ của những người từng làm nên phong trào thơ ca sôi nổi cuối thập niên 80 – 90 tại giảng đường Đại học Tổng hợp Hà Nội, đồng thời là dịp ôn lại sự hình thành của dòng thơ “thanh xuân – học đường” – một mạch thơ đặc trưng của sinh viên Ngữ văn thời kỳ ấy, nơi những rung động tuổi trẻ được ghi lại bằng nét bút trong trẻo và mộc mạc.
Là nhân vật trung tâm của đêm thơ, Nguyễn Tiến Thanh từ lâu đã được xem là một trong những đại diện xuất sắc nhất của phong trào thơ sinh viên cuối thập niên 1980. Những bài thơ thời sinh viên của ông được bạn bè chép tay, truyền nhau từ ký túc xá đến giảng đường Mễ Trì – trẻ trung, giản dị nhưng giàu suy tưởng.
Ông mang theo tinh thần “thanh xuân học đường” trong suốt hành trình sáng tác, biến những trải nghiệm tuổi 20 thành ký ức thiêng liêng và triết lý. Với ông, dòng thơ ấy không chỉ là một trào lưu, mà là “một miền thánh đường, nơi mỗi hạt phấn rơi đều có linh hồn, nơi mỗi câu thơ là nhịp thở của tuổi 20.”
Tại đêm thơ, nhà thơ dành lời tri ân sâu sắc tới những người mở lối cho dòng thơ học đường như Nguyễn Quang Thiều, Nguyễn Việt Chiến, Nguyễn Xuân Hải… Ông chia sẻ nỗi trăn trở của người cầm bút: "Điều đáng sợ không phải là con đường ‘lối Mễ Trì’ ràng buộc người viết, mà là khi người viết không còn đủ rung động để bước tiếp".
Với Nguyễn Tiến Thanh, thơ là cách giữ lại tuổi trẻ – không chỉ tuổi trẻ của riêng ông, mà của cả một thế hệ sinh viên trong những năm đầu đổi mới. Sau phong trào thơ sinh viên, Nguyễn Tiến Thanh tiếp tục khẳng định vị trí trong thi đàn hiện đại qua nhiều tác phẩm được yêu mến như: Loạn bút hành, Chiều không tên như vết mực giữa đời, Viễn ca,...
Ở tuổi trung niên, ngòi bút của ông càng trở nên sâu lắng. Tháng 10 vừa qua, ông ra mắt trường luận “Những câu thơ không cần cứu ai, nhưng cứu người viết”, thể hiện quan niệm mạnh mẽ về thơ như phương thức chữa lành, là cuộc đối thoại nội tâm của chính người sáng tác.
Đêm thơ là hành trình trở lại đầy xúc cảm của Nguyễn Tiến Thanh với “mình của ba mươi năm trước”. Khi nghe lại những bài thơ từng viết thuở sinh viên, qua giọng đọc của thầy cô và thế hệ trẻ hôm nay, ông bộc bạch: “Tôi vẫn mong rằng giữa ánh sáng và vết thương, những người còn tin vào ngôn từ sẽ tiếp tục đi dưới cơn mưa tuổi 20 không bao giờ tắt".
Những trích đoạn thơ của Hoàng Nhuận Cầm, chùm thơ “viết từ tuổi 50 gửi về tuổi 20” của chính Nguyễn Tiến Thanh cùng âm nhạc sâu lắng đã tạo nên không gian giao hòa giữa hoài niệm và hiện tại.
Đối với những người từng biết thơ ông từ thời sinh viên, đêm thơ là hành trình trở lại chính mình của ba, bốn thập niên trước. Với thế hệ trẻ hôm nay, Nguyễn Tiến Thanh là minh chứng rằng: thanh xuân có thể qua đi, nhưng ngòi bút biết lưu giữ rung cảm thì không bao giờ già.
Đêm thơ khép lại nhưng dấu ấn Nguyễn Tiến Thanh – nhà thơ của những rung động nguyên sơ mà bền bỉ – vẫn lan tỏa trong lòng bạn bè, đồng môn và độc giả nhiều thế hệ./.
