"Ánh sáng đầu tiên sau 13 năm bó hẹp"
Hai tháng gần đây, giá vàng thế giới liên tiếp lập kỷ lục, vượt mốc 2.600 USD/ounce, mức cao nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chủ yếu đến từ kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) hạ lãi suất, căng thẳng địa chính trị leo thang và xu hướng các ngân hàng trung ương toàn cầu tăng dự trữ vàng để giảm phụ thuộc vào đồng USD.
Tại Việt Nam, hiệu ứng này lan nhanh. Từ cuối tháng 8 đến nay, giá vàng miếng trong nước đã tăng gần 10 triệu đồng/lượng, có thời điểm vượt 95 triệu đồng/lượng, cao hơn 18 - 20 triệu đồng/lượng so với giá vàng thế giới quy đổi.
Theo PGS.TS Nguyễn Hữu Huân (ĐH Kinh tế TP. Hồ Chí Minh), mức chênh lệch lớn này không chỉ do yếu tố quốc tế mà còn xuất phát từ “nút thắt cung” kéo dài nhiều năm. “Nguồn vàng nguyên liệu hạn chế, ít doanh nghiệp được phép nhập khẩu khiến thị trường dễ méo mó mỗi khi giá thế giới biến động”, ông Huân phân tích.
Sự ra đời của Nghị định số 232/2025/NĐ-CP ngày 26/8/2025 của Chính phủ được kỳ vọng sẽ tháo gỡ điểm nghẽn đó. Khi cơ chế độc quyền sản xuất và nhập khẩu vàng bị xóa bỏ, thị trường sẽ có thêm nguồn cung, cạnh tranh minh bạch hơn và dần thu hẹp khoảng cách với giá thế giới.
Ông Huỳnh Trung Khánh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, ví von rằng, Nghị định số 232/2025/NĐ-CP là “ánh sáng đầu tiên sau 13 năm bó hẹp”. Ông cho rằng, trong bối cảnh Việt Nam hướng tới tăng trưởng hai con số, mọi nguồn lực đều cần được huy động, đặc biệt là vốn vàng trong dân, ước tính lên tới 50 tỉ USD, tương đương một nửa dự trữ ngoại hối quốc gia.
Từ sau Nghị định 24/2012/NĐ-CP, hoạt động huy động vàng gần như “đóng băng”, người dân rút vàng khỏi ngân hàng, tích trữ trong két, khiến nguồn vốn khổng lồ ấy nằm bất động. Nay, với cơ chế “quản trị mở” của Nghị định số 232/2025/NĐ-CP, dòng vốn vàng có cơ hội quay lại nền kinh tế qua nhiều hình thức tài chính hiện đại.
PGS.TS Nguyễn Hữu Huân cho rằng: “Khi thị trường vận hành theo hướng minh bạch, Nhà nước hoàn toàn có thể huy động vàng trong dân thông qua chứng chỉ hoặc tài sản số hóa. Người dân vừa có lãi suất an toàn, vừa góp phần vào phát triển kinh tế, thay vì để vàng ‘ngủ quên trong két’”.
Hướng tới nền kinh tế vàng minh bạch, giá trị cao
Bên cạnh khơi thông nguồn vốn, Nghị định 232/2025/NĐ-CP còn được ví như “liều oxy” cho ngành kim hoàn Việt Nam, một lĩnh vực từng mang về hàng tỉ USD xuất khẩu mỗi năm nhưng bị teo tóp vì thiếu nguyên liệu suốt hơn một thập kỷ.
Ông Nguyễn Văn Dưng, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ Kim hoàn TP. Hồ Chí Minh, chia sẻ: “Nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa vì không được phép nhập vàng nguyên liệu. Nay ‘nút thắt’ này được gỡ, ngành kim hoàn có cơ hội hồi sinh, cạnh tranh với Thái Lan, Malaysia hay Indonesia, những nước đang thu về 9–10 tỉ USD xuất khẩu nữ trang mỗi năm”.
Trên thực tế, Việt Nam có đội ngũ thợ kim hoàn khéo tay bậc nhất khu vực, được nhiều doanh nghiệp nước ngoài tuyển dụng để chế tác hàng xuất khẩu sang Dubai hay châu Âu. Việc mở cửa thị trường vàng không chỉ giúp giữ chân nhân lực chất lượng cao, mà còn tạo thêm hàng chục nghìn việc làm, đồng thời mang vàng trong dân trở lại nền kinh tế dưới dạng sản phẩm giá trị gia tăng cao.
Về lâu dài, các chuyên gia cho rằng cần thiết lập sàn giao dịch vàng liên thông quốc tế, nơi vàng được giao dịch như tài sản tài chính chứ không chỉ là vật chất cất giữ. Điều này giúp thị trường minh bạch, Nhà nước thu thuế ổn định và hạn chế đầu cơ vàng vật chất – một trong những nguyên nhân gây biến động tỉ giá trong nhiều năm qua.
Khi “vàng hóa” không còn là nỗi lo, vàng có thể trở lại đúng vị thế, một tài sản tài chính chiến lược, đóng góp cho phát triển thay vì bị giam trong két sắt. Sau hơn một thập kỷ “ngủ yên”, thị trường vàng Việt Nam đang đứng trước bước ngoặt lịch sử: từ bị kìm hãm sang tự do cạnh tranh, từ tích trữ sang lưu thông, từ tài sản “chết” thành nguồn vốn sống cho tăng trưởng quốc gia./.
