Sống và Viết suốt cuộc đời cầm bút, Nam Cao luôn trăn trở và đau đáu. Cống hiến hết mình cho sự nghiệp ông là một tác giả tiêu biểu của dòng văn học hiện thực, ông từng có một đời văn âm thầm và lặng lẽ. Kỷ niệm 70 năm ngày nhà văn hy sinh (1951) Xin có vài dòng về ông người trí thức luôn gắn bó với nông thôn, nông dân.

Tác phẩm của Nam Cao thể hiện khả năng quan sát tinh tế, phân tích, đánh giá sắc sảo, thể hiện nỗi day dứt trăn trở trước thời cuộc và số phận con người.

Tác phẩm cũng thể hiện tâm trạng nhà văn, náo nức một niềm tin tưởng và tự hào ở cuộc kháng chiến mà ông đang thực sự góp phần, đồng thời dạt dào tình yêu thương, cảm phục trước vẻ đẹp tâm hồn cao cả của đồng bào Việt Bắc, những người dân miền núi chất phác, nghèo khó nhưng thiết tha với cách mạng.

Mùa thu năm 1945 bùng nổ cuộc khởi nghĩa lịch sử, Nam Cao cùng người dân quê ông tham gia cướp chính quyền ở phủ Lý Nhân và được cử làm Chủ tịch xã của chính quyền mới ở địa phương, song chủ yếu làm báo, viết văn và làm công tác thông tin tuyên truyền ở tỉnh Hà Nam.