Vùng núi Mẫu Sơn nằm ở phía Đông Bắc tỉnh Lạng Sơn, thuộc địa phận 2 xã: Công Sơn huyện Cao Lộc, và Mẫu Sơn huyện Lộc Bình. Độ cao đỉnh Mẫu Sơn trung bình từ 800 - 1.000m so với mực nước biển, gồm quần thể 80 ngọn núi lớn nhỏ. Đỉnh cao nhất là Phia Po 1.541m, còn gọi là Núi Cha; kế đến là đỉnh Phia Mê 1520m, còn gọi là Núi Mẹ. Ngoài ra, hệ thống sông suối ở đây phân bố khá dày, tạo điều kiện thuận lợi cho hệ sinh thái phát triển.
Khu du lịch núi Mẫu Sơn trải rộng trên diện tích hơn 10.740ha, trong đó có 5.380ha đất lâm nghiệp và 1.543ha rừng nguyên sinh. Thực vật thường gặp là họ chè, họ tre nứa với loài trúc sặt phát triển rất tốt. Cộng đồng dân cư chủ yếu là các dân tộc Dao, Tày, Nùng sinh sống gần các khu rừng trồng. Tập quán canh tác đốt rừng làm nương hầu như không còn, thay bằng đầu tư vốn, khoa học kỹ thuật vào sản xuất, khai thác hiệu quả đất canh tác hiện có.
Từ những năm 30 của thế kỷ XX, cùng với Đà Lạt, Sa Pa, Bà Nà, Tam Đảo… người Pháp đã khảo sát, nghiên cứu và chọn Mẫu Sơn làm nơi xây dựng những biệt thự sang trọng cho các quan chức Pháp nghỉ dưỡng. Đường lên đỉnh Mẫu Sơn vượt đèo quanh co, vắt qua triền núi như dải lụa mềm, cảnh quan đẹp mắt. Dọc đường, thi thoảng lại gặp người dân tộc đang gùi rau, củi, sản vật địa phương, mà bạn có thể giao lưu trò chuyện hay hỏi mua.
Càng lên cao, không khí mát lạnh, sương giăng bảng lảng như đưa bước du khách lên với tầng mây. Gần tới khu du lịch Mẫu Sơn, bạn sẽ thấy bên đường là những ngôi biệt thự cổ phủ lớp rêu phong, nằm chơ vơ giữa đất trời. Đến nơi, đứng trên đỉnh Mẫu Sơn trông ra là vẻ đẹp hùng vĩ của núi đồi nhấp nhô, mây trắng bồng bềnh, thấp thoáng những nếp nhà giữa vạt rừng xanh; trông xuống là con đường uốn lượn ngoằn ngoèo như nét chấm phá độc đáo.
Tiến vào phố núi mờ sương, không gian mở ra với những công trình kiến trúc cổ, người dân tộc trong sắc màu thổ cẩm, du khách dạo bước cùng nhịp sống chậm... một cảm giác thật yên bình cho bạn thỏa thích tận hưởng. Muốn khám phá hơn, bạn có thể tham gia chuyến trekking theo lối mòn lên núi Phặt Chỉ, ngang qua vạt rừng nguyên sinh, rừng trúc, rừng dong... đến thảm cỏ rộng lớn bao phủ đỉnh núi, lô nhô đá tảng muôn hình. Từ đây, bạn có thể ngắm toàn cảnh khu du lịch với những ngôi biệt thự mái đỏ ẩn hiện trong sương.
Hay đi xa hơn để đến tham quan Khu linh địa cổ - Đền Mẫu Sơn, với đầy đủ ý nghĩa của di tích tín ngưỡng, tôn giáo, vừa là nơi thờ tự thần núi Mẫu Sơn vừa là nơi có di tích mộ đá lớn. Nơi đây còn là biểu tượng của chiều sâu văn hóa truyền thống, thể hiện đời sống tinh thần phong phú của người Tày cổ.
Buổi tối hãy thư giãn ngâm mình trong bồn tắm lá thuốc của người Dao, và chậm rãi thưởng thức hương vị chè tuyết hảo hạng - một loại chè cổ thụ, chỉ sinh trưởng trên vùng núi cao. Hoặc mua vài bó củi của người dân tộc, rồi cùng người thân, bạn bè đốt lên ngọn lửa trại ấm áp giữa trời đêm se sắt.
Nằm trên độ cao 1.200m - 1.541m so với mặt nước biển, khí hậu ở đây mang nhiều tính chất của vùng á nhiệt đới và ôn đới, do vậy mùa hè mát mẻ, mùa đông buốt giá. Đặc biệt, đỉnh Mẫu Sơn là một trong hai đỉnh núi ở phía bắc nước ta thường xuất hiện tuyết rơi vào mùa đông.
Đến với Mẫu Sơn, du khách có thể đi dã ngoại, xuyên rừng nguyên sinh với bạt ngàn cây Đỗ Quyên cổ thụ, qua khoảng vài cây số đường rừng, chúng ta sẽ tới khu Linh Địa Mẫu Sơn, nơi có nhiều dấu tích của một trung tâm tín ngưỡng đã từng tồn tại và phát triển, nơi mà cư dân sinh sống ở quanh vùng núi Mẫu Sơn hàng năm vẫn hành hương về tế lễ.
Ngoài ra, du khách có thể xuyên qua những cánh rừng nguyên sinh đến với khu núi Phặt Chỉ để thỏa mãn nhu cầu tâm linh, tham quan vãn cảnh rồi vào thăm các bản làng của người Dao xa xôi để được thưởng thức những nét văn hóa đặc sắc của đồng bào, được nếm các món ăn đặc sản của núi rừng Mẫu Sơn.
Khu du lịch Mẫu Sơn hội tụ nhiều yếu tố độc đáo về địa hình, địa mạo, cảnh quan thiên nhiên, khí hậu, thảm thực vật, tín ngưỡng tôn giáo và văn hóa dân tộc; là nơi thu hút đông đảo du khách tới hành lễ, tham quan du lịch và tận hưởng những ngày nghỉ cuối tuần. Đồng thời, Mẫu Sơn còn là điểm nghiên cứu về khảo cổ, tín ngưỡng - tôn giáo, dân tộc, môi sinh, môi trường và danh lam thắng cảnh đối với các nhà nghiên cứu khoa học./.
