Điểm đến mới trên bản đồ đầu tư "Xanh"
Mười năm trước, 'đầu tư xanh' vẫn là điều mới lạ trên bức tranh kinh tế Thanh Hóa. Nhưng giờ đây, một cuộc chuyển mình mạnh mẽ đang diễn ra, khi các tiêu chí xanh, thân thiện với môi trường trở thành kim chỉ nam trong mọi quyết sách phát triển của tỉnh, từ quy hoạch tổng thể đến lựa chọn nhà đầu tư chiến lược.
Động lực thúc đẩy sự dịch chuyển này đến từ nhiều phía. Trên bình diện quốc tế, xu hướng kinh tế tuần hoàn, trung hòa carbon và tài chính xanh đang trở thành tiêu chuẩn mới trong chuỗi giá trị toàn cầu. Các nhà đầu tư lớn, đặc biệt là đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu, không chỉ tìm kiếm lợi nhuận mà còn yêu cầu môi trường đầu tư phải đáp ứng các tiêu chí phát thải thấp, sử dụng năng lượng tái tạo, quản trị rủi ro môi trường và xã hội.
Trên phương diện quốc gia, Việt Nam cam kết mạnh mẽ tại COP26 về mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, kéo theo sự điều chỉnh toàn diện trong chiến lược phát triển các địa phương, trong đó có Thanh Hóa. Xứ Thanh đã và đang tạo ra những thay đổi mạnh mẽ về thể chế, quy hoạch và tiếp cận đầu tư.
Nghị quyết 58 của Bộ Chính trị, xác định rõ vai trò trung tâm tăng trưởng mới của vùng Bắc Trung Bộ đối với Thanh Hóa, đã đặt nền móng cho định hướng phát triển bền vững. Trên cơ sở đó, Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến 2045 không chỉ nhấn mạnh vai trò công nghiệp, dịch vụ, mà còn dành dung lượng đáng kể cho năng lượng tái tạo, nông nghiệp hữu cơ và du lịch sinh thái – những lĩnh vực cốt lõi của mô hình tăng trưởng xanh.
Như nhà máy Nhiệt điện Nghi Sơn 2, với tổng vốn đầu tư gần 2,8 tỷ USD, là một trong những dự án điển hình trong việc áp dụng công nghệ hiện đại nhằm giảm phát thải khí nhà kính. Dù vẫn thuộc nhóm điện nhiệt truyền thống, nhưng dự án này đã cải tiến đáng kể về hiệu suất và công nghệ xử lý khí thải, đồng thời đi vào vận hành ổn định từ năm 2022, đóng góp đáng kể cho an ninh năng lượng quốc gia và ngân sách địa phương.
Bên cạnh đó, các dự án năng lượng tái tạo cũng đang hình thành rõ nét. Nhà máy điện mặt trời tại xã Yên Thái, huyện Yên Định đã hoàn thành và hòa lưới, góp phần vào việc đa dạng hóa nguồn cung năng lượng và giảm áp lực lên thủy điện. Một dự án khác tại xã Kiên Thọ, huyện Ngọc Lặc, với tổng vốn đầu tư hơn 2.600 tỷ đồng, dù còn chậm tiến độ, vẫn cho thấy tiềm năng khai thác năng lượng mặt trời ở vùng trung du miền núi Thanh Hóa là rất lớn nếu được tháo gỡ về thủ tục và chính sách hỗ trợ.
Thách thức và cơ hội
Đáng chú ý, xu thế đầu tư xanh không chỉ diễn ra ở lĩnh vực năng lượng, mà còn lan rộng sang nông nghiệp và đô thị sinh thái. Trang trại chăn nuôi của Newhope Singapore tại Thạch Thành, ứng dụng công nghệ tuần hoàn khép kín trong xử lý chất thải, đã chứng minh rằng nông nghiệp xanh không chỉ là khẩu hiệu mà có thể vận hành hiệu quả ngay trong điều kiện địa phương. Ở mảng dịch vụ - du lịch, tổ hợp nghỉ dưỡng sinh thái quy mô 25.000 tỷ đồng tại Sầm Sơn do Sun Group đầu tư, đang tái định hình hình ảnh du lịch biển Thanh Hóa từ truyền thống sang cao cấp, thân thiện với thiên nhiên.
Tuy nhiên, để làn sóng đầu tư xanh không chỉ dừng lại ở một vài điểm sáng mà thực sự trở thành dòng chảy chủ đạo, Thanh Hóa còn nhiều việc phải làm. Vấn đề không chỉ nằm ở hạ tầng kỹ thuật hay quỹ đất sạch, mà là chất lượng thể chế, khả năng dự báo chính sách và tính ổn định trong cam kết với nhà đầu tư. Nhiều dự án năng lượng tái tạo đang vướng mắc vì thiếu quy hoạch điện phù hợp, chậm xác lập giá mua điện, hay quy định chưa rõ ràng về tiêu chí “xanh” khiến nhà đầu tư thiếu cơ sở ra quyết định dài hạn.
Thanh Hóa cũng cần xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ cho phát triển đầu tư xanh, bao gồm quỹ tài chính bền vững, cơ sở dữ liệu môi trường, trung tâm đổi mới sáng tạo, cũng như tăng cường năng lực cho đội ngũ cán bộ hoạch định chính sách. Sự phát triển của kinh tế xanh không thể là nỗ lực đơn lẻ mà phải dựa trên sự phối hợp liên ngành, liên vùng và gắn với chiến lược phát triển bền vững quốc gia.
Làn sóng đầu tư xanh đang chuyển dịch về Thanh Hóa – đó là dấu hiệu tích cực. Nhưng để giữ chân dòng vốn xanh, để nhà đầu tư không chỉ đến rồi đi, mà gắn bó dài lâu với vùng đất này, thì những cải cách cần được thực hiện quyết liệt hơn, đồng bộ hơn. Trong cuộc đua xanh toàn cầu, lợi thế không chỉ đến từ tiềm năng, mà từ tầm nhìn và hành động kịp thời./.
