Doanh nghiệp Việt bứt tốc
Theo báo cáo tình hình kinh tế – xã hội tháng 7 và 7 tháng đầu năm 2025 của Cục Thống kê (Bộ Tài chính), tháng 7 cả nước có 16,5 nghìn doanh nghiệp mới được thành lập, tổng vốn đăng ký đạt 117,4 nghìn tỷ đồng, sử dụng gần 79 nghìn lao động. So với tháng 6, số doanh nghiệp giảm 32,3%, vốn đăng ký giảm 33,6% và lao động giảm 42,4%. Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm 2024, số lượng doanh nghiệp mới vẫn tăng 4,7%, dù vốn đăng ký giảm 11,6% và lao động giảm 3,3%.
Tính chung 7 tháng, Việt Nam có hơn 174 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, với tổng vốn 928 nghìn tỷ đồng – tăng 10,6% về số lượng và 5,5% về vốn so với cùng kỳ. Ngoài ra, 66,3 nghìn doanh nghiệp quay trở lại hoạt động, tăng gần 50%. Bình quân mỗi tháng có 24,9 nghìn doanh nghiệp mới hoặc tái gia nhập thị trường. Đặc biệt, vốn đăng ký bổ sung vào nền kinh tế đạt hơn 3,3 nghìn tỷ đồng, tăng tới 93,7% so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy không chỉ doanh nghiệp mới mà cả những đơn vị đang hoạt động đều chủ động tăng vốn mở rộng sản xuất, cho thấy sự lạc quan về khả năng phục hồi kinh tế.
Các chuyên gia nhận định, kết quả này đến từ nhiều yếu tố cộng hưởng. Sức mua trong nước phục hồi nhờ chính sách giảm thuế VAT, các gói kích cầu tiêu dùng và thu nhập người dân cải thiện. Thị trường xuất khẩu cũng khởi sắc, với đơn hàng tăng từ Mỹ, EU và Đông Bắc Á, nhất là trong lĩnh vực chế biến, chế tạo. Điều này giúp khu vực dịch vụ thu hút 83,2 nghìn doanh nghiệp mới (tăng 13,1%), ngành bán buôn, bán lẻ tăng 16,8% và công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 19,6% so với cùng kỳ.
Bên cạnh đó, niềm tin thị trường cũng trở lại rõ rệt. Lượng vốn bổ sung kỷ lục hơn 3,3 nghìn tỷ đồng cho thấy doanh nghiệp không chỉ duy trì hoạt động mà còn mở rộng quy mô, phản ánh sự lạc quan về triển vọng tăng trưởng. Đây là tín hiệu cho thấy hiệu quả của cải thiện môi trường kinh doanh và đẩy mạnh giải ngân đầu tư công.
Một cú hích đáng kể còn đến từ Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân – được coi là văn kiện then chốt cho giai đoạn mới. Chỉ trong chưa đầy 3 tháng, 34/63 địa phương trước sáp nhập, 16/34 địa phương sau sáp nhập và 21 bộ, ngành đã ban hành kế hoạch hành động. Chính phủ liên tiếp triển khai các nghị quyết 138/NQ-CP, 198/2025 và 139 nhằm cụ thể hóa cơ chế đặc thù cho khu vực tư nhân. Cùng lúc, cải cách hành chính có bước tiến rõ, với kế hoạch cắt giảm 2.762/4.888 thủ tục và 1.773/7.806 điều kiện kinh doanh; tính đến 30/6/2025, đã đơn giản hóa 872 thủ tục và 118 điều kiện. Những động thái này giúp giảm chi phí tuân thủ và gỡ bỏ rào cản gia nhập thị trường, đặc biệt cho doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa.
Năm 2025 vì thế không chỉ ghi nhận mức tăng số lượng doanh nghiệp, mà còn cho thấy sự cải thiện rõ rệt của môi trường kinh doanh và tư duy khởi sự. Sự kết hợp giữa động lực thị trường, chính sách hỗ trợ và niềm tin kinh doanh đang mở ra một chu kỳ tăng trưởng mới, với khu vực tư nhân giữ vai trò chủ đạo.
Áp lực tăng cao giữa đà phục hồi
Dù bức tranh phục hồi doanh nghiệp trong 7 tháng đầu năm 2025 vẫn thể hiện nhiều dấu hiệu tích cực, nhưng vẫn tồn tại những khoảng trầm rõ nét. Trong tháng 7, số doanh nghiệp thành lập mới giảm 32,3% so với tháng trước; vốn đăng ký giảm 33,6%, trong khi vốn bình quân mỗi doanh nghiệp chỉ đạt 7,1 tỷ đồng – thấp hơn 15,6% so với cùng kỳ 2024, phản ánh xu hướng thu hẹp quy mô trung bình của doanh nghiệp mới.
Đặc biệt, sự sụt giảm mạnh số doanh nghiệp thành lập mới trong tháng 7 so với tháng 6 phần lớn xuất phát từ “hiệu ứng cơ sở” khi tháng 6 chứng kiến kỷ lục hơn 24,4 nghìn doanh nghiệp đăng ký mới – mức cao chưa từng có trong lịch sử. Bên cạnh đó, yếu tố mùa vụ và áp lực chi phí vốn vay tăng cao đã khiến nhiều nhà khởi nghiệp phải trì hoãn hoặc điều chỉnh kế hoạch, làm giảm sức bật trong tháng 7. Những tác động này phản ánh rõ ràng sự nhạy cảm của thị trường doanh nghiệp với điều kiện kinh tế vĩ mô cũng như môi trường tài chính hiện nay.
Cùng thời điểm, số doanh nghiệp rời thị trường vẫn ở mức cao. Trong 7 tháng, có 144,4 nghìn doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh, chờ giải thể hoặc đã giải thể hoàn toàn. Trung bình mỗi tháng, khoảng 20,6 nghìn doanh nghiệp rời bỏ “cuộc chơi” – gần tương đương với lượng gia nhập mới và tái hoạt động, tạo nên thế cân bằng mong manh.
Phân tích cơ cấu cho thấy: 88,6 nghìn doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn (tăng 13,6%), 41,5 nghìn doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động chờ giải thể (tăng 16,7%) và 14,3 nghìn doanh nghiệp hoàn tất giải thể (tăng 20,5%). Những con số này phản ánh áp lực cạnh tranh, chi phí đầu vào tăng cao và biến động nhu cầu thị trường vẫn đang bào mòn sức chịu đựng của nhiều chủ thể kinh tế.
Sự phân hóa ngành cũng rõ nét. Xây dựng là lĩnh vực chịu tác động mạnh nhất khi số doanh nghiệp mới giảm 16,8%. Ngược lại, công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 19,6%, cho thấy sức bền của sản xuất. Tuy nhiên, ngành dịch vụ lưu trú và ăn uống – vốn sôi động – lại ghi nhận tỷ lệ giải thể tăng 35,6%, minh chứng cho mức độ đào thải gay gắt.
Để duy trì đà phục hồi và giảm áp lực rút lui, Bộ Tài chính đã kiến nghị loạt giải pháp như: tháo gỡ vướng mắc về thể chế, đất đai – tài nguyên; hỗ trợ lãi suất; nâng cao chất lượng nhân lực; đồng thời đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ và ban hành chính sách thuế phù hợp với doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và hộ kinh doanh.
Các chuyên gia cảnh báo, Việt Nam vẫn đối diện rủi ro từ bất ổn kinh tế toàn cầu và sức ép cạnh tranh gia tăng. Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược linh hoạt, tận dụng cơ hội từ chuyển dịch chuỗi cung ứng và sức mua nội địa, nhằm không chỉ trụ vững mà còn tăng trưởng bền vững trong năm 2025./.
