Việc chuyển đổi này không chỉ là một xu hướng mà còn là yêu cầu cấp thiết, bởi áp lực từ lượng khách du lịch khổng lồ có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái và cảnh quan độc đáo của Quảng Ninh, đặc biệt là các rạn san hô, hệ sinh thái rừng ngập mặn và chất lượng nước. Do đó, du lịch xanh, tập trung vào việc giảm thiểu tác động tiêu cực và bảo tồn di sản, chính là chìa khóa để giữ gìn thiên nhiên, đồng thời thu hút nhóm khách du lịch chất lượng cao, có ý thức bảo vệ môi trường.
Những dấu ấn nổi bật trong chuyển đổi xanh
Để hiện thực hóa chiến lược này, Quảng Ninh đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, với dấu ấn nổi bật là việc thanh lọc Vịnh Hạ Long và giữ gìn cảnh quan môi trường biển đảo.
Thực hiện kế hoạch phát triển và nâng cao chất lượng đội tàu du lịch của tỉnh do UBND tỉnh Quảng Ninh chủ trì, nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản thiên nhiên, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ và đảm bảo an toàn cho du khách.
Những năm qua, UBND tỉnh Quảng Ninh đã đặc biệt chỉ đạo công tác đảm bảo an toàn tuyệt đối cho các tàu du lịch và du khách khi tham quan Vịnh Hạ Long, Vịnh Bái Tử Long.
Trong đó, chủ động ban hành một số quy định nghiêm ngặt để phù hợp với thực tiễn quản lý, tập trung một số nội dung: Nâng cao tiêu chuẩn, điều kiện an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, phòng cháy chữa cháy, chất lượng dịch vụ; thời hạn hoạt động; cơ chế thay thế tàu du lịch, khuyến khích thay thế tàu vỏ thép, đóng mới theo mẫu của tỉnh…
Hiện, tàu tham quan trên Vịnh Hạ Long có những tiêu chí đặc biệt. Bên cạnh các quy định về an toàn, bảo vệ môi trường được thực hiện theo quy định và thông tư của Nhà nước, thì các tàu này còn phải đảm bảo các yêu cầu như: Trang bị các trang thiết bị giám sát hành trình, camera giám sát hai bên mạn, mũi tàu bảo đảm hoạt động liên tục, kết nối đồng bộ với hệ thống thông tin quản lý, điều hành hoạt động tàu du lịch; hệ thống chữa cháy cố định (CO2), hoặc thiết bị tương đương cho buồng máy; thiết bị phân ly dầu nước trong buồng máy có công suất phù hợp và bảo đảm chất lượng nước la canh sau xử lý đạt hàm lượng dầu không quá 15mg/lít; hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt đảm bảo quy chuẩn QCVN 14/2008; máy phát điện có công suất đảm bảo hoạt động các thiết bị trên tàu. Ngoài ra, tàu cũng cần phải sơn trắng toàn tàu đảm bảo thẩm mỹ trong thời gian hoạt động.
Mặt khác, tàu du lịch đóng mới vỏ thép có quy mô lớn hơn, nâng cao điều kiện an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường, có chất lượng, tiêu chuẩn, kiểu dáng kiến trúc sang trọng, hiện đại, chất lượng dịch vụ cao, đáp ứng nhu cầu của du khách.
Đối với tàu lưu trú, các điều kiện cũng giống như tàu tham quan. Bên cạnh đó, còn có các yêu cầu riêng như: Đạt tiêu chuẩn 3 sao trở lên theo TCVN 9372:2012; trang bị ít nhất 1 bình bột chữa cháy loại tối thiểu 2 kg/bình cho mỗi phòng ngủ….
Song song với đó là việc tăng cường kiểm soát chất thải, nghiêm cấm xả rác xuống biển, vịnh và tổ chức các chiến dịch thu gom rác định kỳ, nhằm đảm bảo cho biển đảo luôn duy trì vẻ đẹp nguyên sơ.
Đơn cử như, từ tháng 9/2029 đến nay, Vịnh Hạ Long đã nói không với sản phẩm nhựa dùng 1 lần, các du khách tham quan khi sử dụng dịch vụ thăm Vịnh Hạ Long sẽ không được mang các loại sản phẩm nhựa dùng 1 lần như: Chai nhựa đựng nước, túi ni lông lên phương tiện chở khách và các điểm dịch vụ trên vịnh.
Hay như tại đặc khu Cô Tô, sau hơn 1 năm thử nghiệm đề án “Cô Tô không có rác thải nhựa” đã mang lại nhiều kết quả tích cực. Đến thời điểm hiên tại, đi dọc bờ biển, hay đường phố trung tâm của Cô Tô, không còn cảnh những túi bóng đủ màu bay lượn hoặc chôn vùi trong cát như trước nữa.
Trong các nhà nghỉ, khách sạn, chủ cơ sở đã sử dụng chai thủy tinh đựng nước thay thế các chai nhựa dùng 1 lần. Các túi giấy cũng đã được chuẩn bị sẵn, thay cho túi nilon khi khách cần dùng.
Ngoài ra, các mô hình “biến rác thành tiền”, “hố ủ phân hữu cơ” cũng đang trở thành những điểm sáng lan tỏa; 100% tiểu thương ký bổ sung trong điều khoản hợp đồng hạn chế sử dụng túi nilon, chai nhựa dùng 1 lần…
Bên cạnh các giải pháp về hạ tầng và quản lý môi trường, Quảng Ninh cũng tập trung vào việc phát triển sản phẩm du lịch sinh thái và cộng đồng. Các tour du lịch hiện nay được thiết kế nhấn mạnh vào yếu tố khám phá văn hóa bản địa, trải nghiệm thiên nhiên nguyên sơ. Điển hình là việc phát triển mô hình du lịch cộng đồng tại các xã đảo, bản làng dân tộc thiểu số như: Bình Liêu, Ba Chẽ...
Hình thức này không chỉ giúp người dân địa phương tham gia trực tiếp vào chuỗi cung ứng dịch vụ, mà còn góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống đặc sắc. Ngoài ra, việc khai thác các tuyến du lịch mới tại Vườn Quốc gia Yên Tử hay các khu sinh thái nghỉ dưỡng ẩn mình trong lòng núi, ven biển cũng đang tạo nên một chuỗi sản phẩm du lịch xanh đa dạng.
Cùng vớ đó, không thể không kể đến nỗ lực quy hoạch đô thị xanh. Các địa phương như Hạ Long, Cẩm Phả đang chú trọng xây dựng hệ thống công viên, cây xanh và các công trình kiến trúc sử dụng năng lượng tái tạo, tạo nên một không gian du lịch xanh, sạch, đẹp, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững của tỉnh.
Thách thức và tầm nhìn phát triển bền vững
Theo tìm hiểu của PV Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh, mặc dù đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ, du lịch xanh Quảng Ninh vẫn đối diện với các thách thức nhất định.
Trước hết có thể kể đến là những thách thức của biến đổi khí hậu, dịch bệnh. Đơn cử như ở giai đoạn 2020-2023, do tác động của dịch Covid-19, bối cảnh kinh tế - xã hội gặp rất nhiều khó khăn, ngành du lịch tại Quảng Ninh chịu ảnh hưởng nặng nề, doanh thu từ hoạt động du lịch sụt giảm nghiêm trọng.
Trước tác động nặng nề của đại dịch Covid-19, Quảng Ninh đã áp dụng thực hiện nhiều chính sách, như: Gia hạn thời gian nộp thuế giá; miễn, giảm thuế; hỗ trợ tiếp cận các gói vay ưu đãi với lãi suất thấp; hỗ trợ an sinh và lao động; thực hiện hàng loạt chính sách kích cầu, phục hồi sản xuất; hỗ trợ xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu.
Sau đại dịch, tháng 9/2024, Quảng Ninh cũng là địa phương đón nhận trận đổ bộ trực tiếp của siêu bão Yagi, khiến trung tâm du lịch của tỉnh này chịu thiệt hại nặng nề. Hàng loạt nhà hàng đổ sập, hàng chục con thuyền du lịch chìm đắm; nhiều điểm tham quan phải tạm thời đóng cửa...
Tuy nhiên, với sự cam kết mạnh mẽ của chính quyền tỉnh, cùng với tiềm năng thiên nhiên và văn hóa phong phú, Quảng Ninh đang từng bước vượt qua những thách thức, trở thành một hình mẫu về phát triển du lịch xanh, bền vững, không chỉ tại Việt Nam mà còn trong khu vực Đông Nam Á.
Xác định phát triển du lịch xanh chính là giải pháp để phát triển du lịch bền vững. Nắm bắt “thời cơ vàng” để tăng tốc, bứt phá, khẳng định vai trò của ngành kinh tế mũi nhọn, một trong những trụ cột tăng trưởng của tỉnh Quảng Ninh. Đồng thời, vươn tầm trở thành trung tâm du lịch kết nối toàn cầu, điểm đến hàng đầu thế giới.
Những năm qua, Quảng Ninh đã định hướng phát triển du lịch theo hướng bền vững, chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm, để du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong cơ cấu GDP của tỉnh.
Trong đó, quan tâm chuyển từ tư duy phát triển theo chiều rộng sang chiều sâu, ưu tiên chất lượng, hiệu quả, giá trị gia tăng và trải nghiệm của du khách; đặt con người làm trung tâm, phát huy vai trò cộng đồng dân cư trong tham gia, hưởng lợi và lan tỏa hình ảnh du lịch Quảng Ninh thân thiện, mến khách.
Đồng thời, đổi mới mô hình quản lý, điều hành du lịch theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại; tăng cường ứng dụng khoa học - công nghệ và chuyển đổi số.
Với các chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn cùng nền hành chính minh bạch đã thu hút hàng loạt các công ty, tập đoàn lớn, uy tín trong và ngoài nước, như: Sun Group, Vingroup, Bim Group, Tuần Châu, CEO, Mai Quyền...
Qua đó, tạo nên "bức tranh" du lịch Quảng Ninh thêm sinh động và đầy màu sắc với các công trình du lịch, nghỉ dưỡng và giải trí điểm nhấn, quy mô, tầm cỡ hàng nghìn tỷ đồng.
Đặc biệt, nhiệm kỳ 2025-2030, Quảng Ninh đã định hướng phát triển du lịch theo hướng “giảm lượng, tăng chất” để trở thành một trong những trung tâm du lịch xanh, du lịch bền vững hàng đầu của cả nước, đóng vai trò cửa ngõ hợp tác, kết nối du lịch với khu vực và thế giới theo hướng tăng trưởng xanh gắn với phát triển kinh tế đêm, kinh tế di sản, công nghiệp văn hóa.
Năm 2025 là dấu mốc đáng nhớ khi Khu di tích danh thắng Yên Tử được vinh danh trong quần thể Di sản văn hóa thế giới.
Điều đó đặt ra nhiệm vụ cho tỉnh Quảng Ninh, bởi ngoài việc định hướng xây dựng hệ sinh thái du lịch đa dạng, với nhiều sản phẩm mới độc đáo, chất lượng cao, đẳng cấp, thương hiệu quốc tế, gắn với thúc đẩy du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng. Quảng Ninh cũng cần tập trung xây dựng, nâng tầm giá trị Di sản - Kỳ quan thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long. Đồng thời phối hợp bảo vệ, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa thế giới của Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc; phát triển du lịch khu vực vịnh Bái Tử Long, khu du lịch quốc gia Trà Cổ; xây dựng Vân Đồn - Cô Tô thành điểm đến 4 mùa hấp dẫn với du khách trong nước và quốc tế.
