Năm 2025, với chủ đề “Du lịch và chuyển đổi bền vững”, UNWTO gửi đi thông điệp nhấn mạnh tính cấp bách của việc phát triển du lịch có trách nhiệm, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và mang lại lợi ích công bằng cho cộng đồng.
Hưởng ứng tinh thần đó, du lịch Việt Nam đang chủ động tái cấu trúc, chuyển mình mạnh mẽ theo hướng xanh, đổi mới và bền vững.
Môi trường cảnh báo, phát triển xanh bền vững là tất yếu
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và áp lực quá tải tại nhiều điểm đến, phát triển du lịch bền vững không còn là sự lựa chọn, mà là mệnh lệnh bắt buộc. Việt Nam có lợi thế lớn về tài nguyên thiên nhiên và văn hóa, nhưng nếu thiếu quản lý khoa học và tầm nhìn dài hạn, nguồn tài nguyên quý giá ấy sẽ dần bị suy giảm.
Thực tế đã cho thấy những tín hiệu cảnh báo rõ ràng: Vịnh Hạ Long, đảo Phú Quốc, phố cổ Hội An hay các khu sinh thái rừng – biển ở đồng bằng sông Cửu Long đều đang đối mặt với nguy cơ suy thoái tài nguyên do rác thải nhựa, ô nhiễm nguồn nước, quá tải khách theo mùa và mất cân bằng sinh thái.
Các chuyên gia cảnh báo, nếu tình trạng này tiếp diễn, không chỉ môi trường bị tổn hại mà sức hút của điểm đến cũng suy giảm, khiến cộng đồng địa phương không được hưởng lợi xứng đáng từ ngành công nghiệp không khói.
Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres từng khẳng định: du lịch là động lực tạo việc làm, thúc đẩy kinh tế, kết nối văn hóa, bảo tồn di sản và nuôi dưỡng sự hiểu biết lẫn nhau. Tuy nhiên, nếu phát triển lệch hướng, du lịch cũng có thể trở thành nguyên nhân gây tổn hại môi trường và làm gia tăng bất bình đẳng. Do đó, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và bất ổn toàn cầu, các quốc gia cần hành động khẩn trương, đặt con người và hành tinh ở vị trí trung tâm.
Chuyển đổi tư duy: Từ “tăng trưởng bằng mọi giá” sang phát triển bền vững
Tại Hội chợ Du lịch Quốc tế TP. Hồ Chí Minh (VITM) lần thứ 19 diễn ra đầu tháng 9/2025, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính nhấn mạnh: Việt Nam cần chuyển tư duy phát triển du lịch từ “tăng trưởng bằng mọi giá” sang “tăng trưởng dựa trên giá trị bền vững”.
Theo đó, du lịch phải được coi là một ngành kinh tế sáng tạo, kết nối hài hòa giữa văn hóa, kinh tế và môi trường.
Phó Thủ tướng đề xuất nhiều giải pháp cụ thể: hoàn thiện thể chế, đổi mới tư duy, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, ứng dụng quản trị thông minh và chuyển đổi số; xây dựng hệ sinh thái du lịch xanh, thông minh; hình thành bộ nguyên tắc về du lịch số và du lịch xanh làm chuẩn mực chung. Quan điểm này nhấn mạnh vai trò liên kết vùng, phát triển chuỗi giá trị du lịch gắn với nông nghiệp, văn hóa, khoa học công nghệ và dịch vụ.
Ông Vũ Thế Bình, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam, cũng cảnh báo: nếu chỉ chạy theo số lượng, giảm giá để kéo khách mà bỏ quên chất lượng dịch vụ và sản phẩm xanh, du lịch Việt Nam sẽ đánh mất lợi thế cạnh tranh, khó tiếp cận thị trường khách quốc tế chất lượng cao.
Chuyển đổi xanh vì thế không còn là khẩu hiệu, mà là yêu cầu bắt buộc, là yếu tố sống còn để giữ vững vị thế của ngành.
Hành động cụ thể từ trung ương đến địa phương
Định hướng bền vững đã được cụ thể hóa bằng hàng loạt chương trình hành động. Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam đã ban hành văn bản hướng dẫn các địa phương tổ chức các hoạt động hưởng ứng Ngày Du lịch Thế giới 2025 theo hướng thiết thực, xanh, gắn với cộng đồng.
Đặc biệt, nền tảng số quốc gia “Visit Vietnam” được ra mắt, tích hợp trợ lý ảo, thông tin điểm đến và dịch vụ, nhằm quản lý du lịch thông minh, giảm lãng phí, đồng thời nâng cao trải nghiệm cho du khách.
Ông Nguyễn Trùng Khánh, Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam, cho biết ngành sẽ tập trung phát triển du lịch theo chiều sâu, chuyên nghiệp, gắn với thương hiệu quốc gia. Trọng tâm là các sản phẩm nghỉ dưỡng cao cấp, chăm sóc sức khỏe, du lịch nông nghiệp, sinh thái, mạo hiểm, chữa bệnh, ẩm thực… hướng tới mục tiêu đưa Việt Nam trở thành điểm đến toàn cầu.
Cùng với đó, chiến dịch truyền thông “Travel to Love – Đi để yêu” được triển khai, kêu gọi du khách du lịch có trách nhiệm, biết trân trọng thiên nhiên, văn hóa và con người Việt Nam. Ngày 27/9, Giải thưởng Du lịch Việt Nam 2025 sẽ vinh danh những doanh nghiệp tiên phong ứng dụng công nghệ xanh, phát triển sản phẩm thân thiện với môi trường và gắn bó với cộng đồng. Đây là lần đầu tiên yếu tố xanh, bền vững được đưa vào hệ thống giải thưởng chính thức.
Tại các địa phương, phong trào hưởng ứng diễn ra sôi nổi: Lào Cai phát triển du lịch cộng đồng gắn với văn hóa dân tộc và sinh thái núi rừng; Cà Mau quy hoạch du lịch sinh thái rừng ngập mặn ven biển; Thừa Thiên – Huế kết hợp bảo tồn di sản với biểu diễn văn hóa truyền thống để xây dựng mô hình du lịch di sản bền vững.
Động lực để hành động
Một tín hiệu tích cực là ý thức bền vững ngày càng lan tỏa trong cộng đồng du khách Việt Nam. Theo báo cáo “Du lịch và Bền vững 2025” của Booking.com, 41% du khách Việt coi việc giảm rác thải nhựa là ưu tiên hàng đầu khi lựa chọn dịch vụ du lịch. Nếu như năm 2024, tiết kiệm năng lượng là tiêu chí chính, thì năm nay, trọng tâm đã chuyển sang giảm rác thải – đặc biệt là nhựa dùng một lần.
58% du khách cho biết sẽ áp dụng thói quen thân thiện với môi trường trong chuyến đi, như tái chế hoặc từ chối vật dụng nhựa dùng một lần. Hơn 60% khách coi bền vững là tiêu chí quan trọng khi chọn điểm đến, và 90% dự định sẽ du lịch bền vững hơn trong năm tới. Đây là những con số khả quan, cho thấy xã hội đang đồng hành cùng xu hướng phát triển xanh của ngành du lịch.
Chủ đề Ngày Du lịch Thế giới 2025 – “Du lịch và chuyển đổi bền vững” – không chỉ là lời nhắc nhở, mà còn trở thành động lực để hành động. Việt Nam đã xác định phát triển bền vững là chiến lược lâu dài, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, gắn kết giữa chính sách và thực tiễn.
Trong xu thế toàn cầu chuyển mình xanh, du lịch Việt Nam vừa đối mặt với nhiều thách thức, vừa mở ra cơ hội tái định hình mô hình phát triển. Những bước đi kiên định từ trung ương đến địa phương đang khẳng định một lựa chọn đúng đắn: đặt môi trường, con người và giá trị lâu dài làm trung tâm.
Ngày Du lịch Thế giới 2025 không chỉ là một sự kiện, mà còn là cột mốc thể hiện khát vọng hội nhập, để du lịch Việt Nam vững vàng tỏa sáng trên bản đồ thế giới.
