Sức hút lớn nhất của du lịch canh nông nằm ở sự chân thật
Từ những mô hình trang trại quy mô nhỏ đến các khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nhiều địa phương đã mạnh dạn đưa nông nghiệp, vốn lâu nay chỉ được xem là nền sản xuất truyền thống, thành sản phẩm du lịch hấp dẫn. Du lịch canh nông không chỉ là cuộc dạo chơi giữa ruộng vườn mà còn là hành trình khám phá văn hóa, con người và tri thức nông nghiệp bản địa.
Trong bối cảnh du lịch đại trà dần bão hòa, nhu cầu của du khách đang chuyển từ tham quan đơn thuần sang trải nghiệm sâu. Người ta muốn được chạm vào đất, được hái trái, được cảm nhận hương đồng gió nội và những giá trị mộc mạc của đời sống nông thôn. Những hành trình như vậy mang đến sự gần gũi hiếm có, khiến mỗi chuyến đi trở thành một khoảnh khắc “giải độc” tinh thần, giúp du khách cân bằng giữa cuộc sống đô thị hối hả.
Một trong những sức hút lớn nhất của du lịch canh nông nằm ở sự chân thật. Mỗi cánh đồng, mỗi luống rau, mỗi khu vườn trái cây đều là kết quả của lao động cần cù, cho phép du khách nhìn thấy nỗ lực của người nông dân ở từng chi tiết. Trải nghiệm này mang giá trị giáo dục cao, đặc biệt với trẻ em thành thị vốn ít có cơ hội tiếp xúc với thiên nhiên. Không chỉ là hoạt động tham quan, du lịch canh nông còn giúp khơi gợi sự trân trọng đối với thực phẩm, nguồn nước, môi trường và những giá trị bền vững mà xã hội đang hướng tới.
Nhiều địa phương đã biết cách khai thác yếu tố bản sắc để tạo sự khác biệt. Những vùng chuyên canh cà phê, chè, hồ tiêu hay trái cây đặc sản trở thành điểm đến đặc thù, nơi du khách có thể hòa mình vào quy trình sản xuất từ trồng trọt, thu hoạch đến chế biến. Có nơi xây dựng các tour trải nghiệm theo mùa: mùa hoa nở, mùa thu hoạch quả, mùa gieo sạ hay mùa ra rẫy… Mỗi mùa mang đến một câu chuyện mới, khiến sản phẩm du lịch canh nông luôn có khả năng làm mới mình và giữ chân du khách quay trở lại.
Ngoài các trang trại truyền thống, nông nghiệp công nghệ cao cũng là một tiềm năng lớn. Những khu nhà kính, hệ thống thủy canh, vườn mẫu ứng dụng IoT hay các mô hình nông nghiệp sạch giúp du khách nhìn thấy tương lai của ngành nông nghiệp Việt Nam. Đây là dạng trải nghiệm được các trường học, gia đình và nhóm nghiên cứu đặc biệt ưa thích, bởi nó kết hợp được yếu tố giáo dục với hoạt động vui chơi, thư giãn.
Không thể không nhắc đến giá trị lan tỏa mà du lịch canh nông mang lại cho cộng đồng. Khi một khu vườn, một trang trại hay một làng nghề trở thành điểm du lịch, người dân địa phương hưởng lợi trực tiếp từ việc cung cấp dịch vụ lưu trú, ẩm thực, bán đặc sản, tổ chức workshop hay các hoạt động trải nghiệm. Dòng tiền từ du khách được phân bổ rộng rãi trong cộng đồng, tạo thêm việc làm và giảm áp lực di cư lao động. Đây được xem là một trong những lợi ích bền vững nhất mà du lịch canh nông mang lại.
Mô hình này còn góp phần gìn giữ và phục hồi những giá trị văn hóa truyền thống tưởng như đang mai một. Những nghề thủ công như làm bánh dân gian, chế biến nông sản, dệt thổ cẩm hay làm nón, làm chổi… vốn đang dần bị lãng quên, nay có cơ hội sống lại nhờ trở thành sản phẩm trải nghiệm. Bằng cách đưa du khách vào chính không gian sinh hoạt và lao động của người dân, du lịch canh nông tạo nên một “bảo tàng sống” về văn hóa nông thôn, nơi mọi hoạt động đều chân thực và giàu cảm xúc.
Tuy vậy, phải thừa nhận rằng du lịch canh nông hiện vẫn còn nhiều hạn chế. Phần lớn mô hình đang phát triển theo hướng tự phát, thiếu quy hoạch tổng thể. Nhiều hộ dân mở cửa đón khách nhưng chưa có kỹ năng phục vụ, dẫn đến sản phẩm thiếu tính chuyên nghiệp. Cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ cũng ảnh hưởng đến trải nghiệm của du khách, đặc biệt là đường giao thông, bãi đỗ xe, khu vệ sinh và khu dịch vụ phụ trợ. Không ít nơi gặp khó khăn trong việc duy trì cảnh quan sạch đẹp và đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.
Ngoài ra, sản phẩm du lịch canh nông ở nhiều tỉnh còn trùng lặp, thiếu bản sắc nổi bật. Nếu mỗi địa phương đều làm trang trại rau sạch hay vườn trái cây trải nghiệm theo mô típ giống nhau, du khách sẽ nhanh chán và khó tạo được điểm nhấn trên bản đồ du lịch. Vì vậy, điều quan trọng nhất là khai thác đúng lợi thế của từng vùng, phát triển sản phẩm có chiều sâu văn hóa – sinh thái thay vì chạy theo phong trào.
Để khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch canh nông, sự phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng là yếu tố then chốt. Chính quyền địa phương cần quy hoạch các vùng canh nông kết hợp du lịch, đầu tư hạ tầng, hỗ trợ truyền thông và kết nối doanh nghiệp lữ hành. Doanh nghiệp giữ vai trò thiết kế sản phẩm, xây dựng chuỗi dịch vụ và đảm bảo tính chuyên nghiệp. Người dân là chủ thể của mô hình, vừa cung cấp trải nghiệm, vừa gìn giữ cảnh quan, vừa truyền tải giá trị văn hóa. Khi ba yếu tố này hòa nhịp, du lịch canh nông sẽ có cơ hội phát triển bền vững và tạo được dấu ấn riêng.
Du lịch canh nông còn phù hợp với chiến lược phát triển xanh
Không chỉ là xu hướng tạm thời, du lịch canh nông còn phù hợp với chiến lược phát triển xanh và kinh tế tuần hoàn. Mô hình này khuyến khích sử dụng nông nghiệp sạch, hạn chế hóa chất, bảo tồn đất và nước, tái chế phụ phẩm và giảm thiểu rác thải. Trong mắt du khách quốc tế, đó là những tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng điểm đến. Nhiều tour trải nghiệm nông nghiệp bền vững hiện là lựa chọn yêu thích của nhóm khách châu Âu và Bắc Á, những thị trường có tiêu chuẩn cao về du lịch trách nhiệm.
Thực tế tại nhiều địa phương cho thấy, khi sản phẩm được làm bài bản, du lịch canh nông có thể trở thành “mỏ vàng” mới của nông thôn. Những mô hình kết hợp lưu trú homestay, farmstay, workshop theo mùa và ẩm thực bản địa không chỉ thu hút du khách mà còn tạo bản sắc riêng cho từng vùng. Nông sản địa phương từ trái cây, rau củ đến sản phẩm thủ công, có thêm kênh tiêu thụ trực tiếp, nâng cao giá trị và giảm phụ thuộc vào thương lái.
Hơn hết, du lịch canh nông cho thấy một cách tiếp cận mới trong phát triển nông thôn: thay vì chỉ trông vào sản xuất, người dân có thể gia tăng giá trị trên mảnh đất của mình bằng các dịch vụ gắn với du lịch. Khi biết tận dụng triệt để lợi thế tự nhiên và văn hóa, nông thôn không chỉ là nơi sản xuất mà còn trở thành không gian trải nghiệm, học hỏi và khám phá.
Trong bức tranh phát triển du lịch Việt Nam, du lịch canh nông đang dần trở thành một mảng màu nổi bật. Mô hình này không đòi hỏi đầu tư quá lớn, không phá vỡ cảnh quan mà ngược lại, khuyến khích gìn giữ thiên nhiên và văn hóa. Đó là hướng đi phù hợp trong giai đoạn ngành du lịch hướng tới phát triển xanh, bền vững và chất lượng cao.
Nếu được định hướng và đầu tư đúng mức, du lịch canh nông hoàn toàn có thể trở thành trụ cột mới của kinh tế nông thôn, góp phần nâng tầm thương hiệu nông nghiệp Việt và tạo nên những điểm đến độc đáo mang dấu ấn riêng của từng vùng đất. Và trên hành trình ấy, người nông dân, những người đại diện chân thực nhất của văn hóa địa phương, sẽ trở thành những “đại sứ du lịch” đặc biệt, mang vẻ đẹp mộc mạc của làng quê Việt Nam đến gần hơn với du khách trong và ngoài nước.
