Những ngày gần đây, trên mạng xã hội xuất hiện nhiều video ngắn, ghi lại hình ảnh nam du khách nước ngoài mặc thử hoặc thậm chí mặc luôn trang phục truyền thống của đồng bào Mông. Có vị khách còn mặc váy lên cổ như chiếc khăn choàng rồi nhảy múa tại các địa điểm du lịch của Hà Giang (nay là Tuyên Quang). Đáng nói hơn, có cả những hướng dẫn viên, người Việt Nam chứng kiến và cổ vũ hành động đó hoặc bình luận khen hài hước, vui nhộn.
Trang phục của người Mông không chỉ là quần áo mặc hằng ngày mà còn là một phần quan trọng trong bản sắc văn hóa – được dệt thêu thủ công, chứa đựng câu chuyện lịch sử và giá trị tâm linh. Việc một số du khách nam mặc thử để “check-in vui” hay gây cười có thể vô tình biến nét đẹp ấy thành trò tiêu khiển.
“Không thể vì du lịch mà để hình ảnh truyền thống bị biến dạng, mất đi sự thiêng liêng”, một nhà nghiên cứu văn hóa dân tộc ở Hà Giang chia sẻ. Nhiều ý kiến cho rằng, hình ảnh đàn ông mặc váy Mông kèm áo ba lỗ, cười đùa, thậm chí nhảy múa giữa chợ hay điểm du lịch là thiếu tôn trọng phong tục bản địa, tạo cảm giác phản cảm với chính người dân địa phương.
Việc này không hoàn toàn lỗi của du khách, bởi nhiều cửa hàng cho thuê trang phục, thậm chí hướng dẫn viên đã khuyến khích họ mặc để “cho vui, để có ảnh độc lạ”. Trong khi đó, chưa có quy định hoặc hướng dẫn rõ ràng từ cơ quan quản lý du lịch về việc sử dụng và trình diễn trang phục truyền thống.
Hệ quả là, một nét văn hóa đẹp lại bị thương mại hóa, dễ gây hiểu lầm rằng người Mông có thể tùy tiện cho phép bất cứ ai mặc bất kỳ kiểu nào, trong khi thực tế, cách mặc, cách phối đồ đều có quy định rõ ràng theo giới tính, tuổi tác, nghi lễ.
Liên quan tới những tranh cãi trái chiều xoay quanh tình trạng một số nam du khách nước ngoài mặc váy truyền thống của phụ nữ người Mông để chụp ảnh, quay video phản cảm, bà Nguyễn Thu Hoài, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tuyên Quang khẳng định: Đây là hành vi lệch chuẩn, làm tổn thương đến giá trị văn hóa cộng đồng và đi ngược lại định hướng phát triển du lịch văn minh, bền vững mà tỉnh đang thực hiện.
“Trang phục truyền thống của các dân tộc thiểu số không phải là đạo cụ giải trí, càng không thể bị lợi dụng để gây cười phản cảm hay câu view trên mạng xã hội. Ngành du lịch không khuyến khích và không chấp nhận bất kỳ hình thức xuyên tạc, hạ thấp di sản văn hóa nào dưới danh nghĩa trải nghiệm. Chúng tôi mong muốn du khách được trải nghiệm văn hóa truyền thống các dân tộc nhưng phải được thể hiện bằng hình thức tôn trọng bản sắc”, bà Hoài thông tin thêm.
Phát triển du lịch bền vững đòi hỏi tôn trọng và bảo vệ văn hóa bản địa. Việc mặc trang phục dân tộc cần được hướng dẫn đúng cách: Khuyến khích du khách trải nghiệm theo đúng giới tính và bối cảnh (nam mặc trang phục nam, nữ mặc trang phục nữ). Các điểm du lịch, cửa hàng cho thuê trang phục phải có hướng dẫn viên bản địa giới thiệu ý nghĩa, quy tắc mặc. Chính quyền và ngành văn hóa cần ban hành quy định hoặc bộ quy tắc ứng xử khi du khách sử dụng trang phục truyền thống để tránh biến tướng.
Bà Hoài cho biết thêm, trong quá trình phát triển du lịch gắn với bảo tồn văn hóa dân tộc, tỉnh Hà Giang trước đây đã chủ động ban hành và triển khai Bộ Quy tắc ứng xử văn minh trong hoạt động du lịch theo Quyết định số 2728/QĐ-UBND ngày 11/12/2018. Từ đó đến nay, Bộ Quy tắc đã được phổ biến sâu rộng tới các tổ chức, cá nhân hoạt động du lịch, các điểm du lịch cộng đồng, cơ sở lưu trú, đội ngũ hướng dẫn viên du lịch, và cộng đồng dân cư trên địa bàn toàn tỉnh.
Sau khi sáp nhập, tỉnh Tuyên Quang hiện nay tiếp tục kế thừa, triển khai và nhân rộng Bộ Quy tắc này.
Trong thời gian tới, Sở sẽ tiếp tục chỉ đạo tăng cường công tác truyền thông định hướng, đồng thời tổ chức kiểm tra, giám sát việc thực hiện Bộ Quy tắc ứng xử tại các điểm du lịch, nâng cao nhận thức cộng đồng và du khách về ứng xử văn minh, tôn trọng bản sắc văn hóa dân tộc, góp phần giữ gìn hình ảnh du lịch Tuyên Quang thân thiện, chuyên nghiệp, văn minh và bền vững.
