Nghị quyết này không chỉ tổng kết, đánh giá quá trình hội nhập quốc tế của Việt Nam trong những năm qua mà còn đặt ra những mục tiêu, quan điểm và giải pháp mới, sâu rộng hơn, nhằm tối đa hóa lợi ích từ hội nhập, đồng thời bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền và lợi ích quốc gia.
Việt Nam đã trải qua một hành trình hội nhập quốc tế mạnh mẽ, từ việc bình thường hóa quan hệ với các nước đến việc tham gia sâu rộng vào các tổ chức quốc tế và ký kết hàng loạt hiệp định thương mại tự do (FTA). Quá trình này đã mang lại những thành tựu to lớn, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Tuy nhiên, tình hình thế giới và khu vực đang diễn biến phức tạp, khó lường với nhiều biến động địa chính trị, kinh tế, xã hội. Chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn gay gắt, các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh mạng ngày càng cấp bách.
Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 59 ra đời nhằm cung cấp một định hướng mới, linh hoạt và chủ động hơn cho công cuộc hội nhập quốc tế của Việt Nam. Nghị quyết nhấn mạnh rằng hội nhập không còn chỉ là "tiếp nhận" mà phải chuyển sang "đóng góp", từ "hội nhập sâu rộng" sang "hội nhập đầy đủ", từ vị thế "một quốc gia đi sau" sang "trạng thái một quốc gia vươn lên, tiên phong vào những lĩnh vực mới". Đây là sự thay đổi tư duy mang tính bước ngoặt, khẳng định sự tự tin và bản lĩnh của Việt Nam. Nghị quyết 59 mang ý nghĩa sâu sắc và toàn diện đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, thể hiện ở các khía cạnh chính:
Mở rộng không gian phát triển kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng
Đây là một trong những ý nghĩa cốt lõi nhất của Nghị quyết 59. Hội nhập quốc tế chủ động, tích cực sẽ tạo điều kiện cho Việt Nam: Tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài (FDI): Môi trường hội nhập sâu rộng, minh bạch và ổn định sẽ giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn hơn cho các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là các dự án công nghệ cao, giá trị gia tăng lớn.
Mở rộng thị trường xuất khẩu: Việc tham gia các FTA thế hệ mới và các chuỗi cung ứng toàn cầu giúp hàng hóa Việt Nam tiếp cận các thị trường lớn, đa dạng hóa đối tác, giảm thiểu rủi ro phụ thuộc vào một thị trường. Tiếp cận công nghệ và tri thức mới: Hội nhập tạo cơ hội để Việt Nam tiếp thu những tiến bộ khoa học, công nghệ, kinh nghiệm quản lý, tri thức tiên tiến từ thế giới, từ đó nâng cao năng lực sản xuất, đổi mới sáng tạo và năng suất lao động.
Thúc đẩy cạnh tranh và cải cách trong nước: Áp lực cạnh tranh từ các đối tác quốc tế sẽ buộc các doanh nghiệp trong nước phải nâng cao năng lực, chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Điều này đồng thời thúc đẩy cải cách thể chế, môi trường kinh doanh trong nước theo hướng minh bạch, thuận lợi hơn. Phát triển các ngành kinh tế mới: Hội nhập giúp Việt Nam tham gia vào các lĩnh vực kinh tế mới nổi như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, tận dụng lợi thế và tiềm năng để tạo ra các nguồn lực tăng trưởng mới.
Nâng cao vị thế, uy tín quốc tế và sức mạnh tổng hợp quốc gia
Hội nhập quốc tế không chỉ là về kinh tế mà còn là về chính trị, văn hóa, xã hội. Nâng cao vai trò trong khu vực và trên thế giới: Việt Nam sẽ chủ động hơn trong việc tham gia định hình các quy tắc, chuẩn mực quốc tế, đóng góp tích cực vào các vấn đề khu vực và toàn cầu, từ đó nâng cao vị thế và uy tín của đất nước.
Tăng cường quốc phòng, an ninh: Hội nhập giúp Việt Nam xây dựng mối quan hệ tin cậy với các đối tác, học hỏi kinh nghiệm và tiếp cận công nghệ quốc phòng hiện đại, góp phần bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ. Phát huy "sức mạnh mềm": Thông qua hội nhập văn hóa, giáo dục, du lịch, Việt Nam có cơ hội quảng bá hình ảnh đất nước, con người, văn hóa truyền thống ra thế giới, tạo dựng sức hút và thiện cảm quốc tế.
Cải thiện chất lượng nguồn nhân lực và đời sống xã hội
Hội nhập quốc tế sẽ tạo ra những tác động tích cực đến con người và xã hội Việt Nam: Nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo: Áp lực hội nhập đòi hỏi giáo dục phải đổi mới, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng cạnh tranh quốc tế, đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động toàn cầu. Phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo: Hội nhập tạo cầu nối để Việt Nam tiếp cận các thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến, thúc đẩy nghiên cứu, phát triển và ứng dụng, tạo ra những sản phẩm, dịch vụ có giá trị cao.
Nâng cao mức sống và phúc lợi xã hội: Sự phát triển kinh tế từ hội nhập sẽ tạo ra nhiều việc làm, tăng thu nhập cho người dân, cải thiện các dịch vụ xã hội như y tế, giáo dục, an sinh xã hội, góp phần giảm nghèo bền vững. Thúc đẩy giao lưu văn hóa và đa dạng hóa xã hội: Hội nhập tạo điều kiện cho sự giao lưu văn hóa, giúp người dân tiếp cận với các nền văn hóa khác nhau, làm phong phú đời sống tinh thần và khuyến khích sự đa dạng, khoan dung trong xã hội.
Những điểm mới và đột phá trong Nghị quyết 59
Nghị quyết 59 không chỉ là sự tiếp nối mà còn có nhiều điểm mới mang tính đột phá so với các chủ trương hội nhập trước đây: Tính chủ động, tích cực, toàn diện, sâu rộng: Nghị quyết nhấn mạnh Việt Nam phải hội nhập một cách chủ động, không thụ động, tích cực đóng góp vào các sân chơi chung, hội nhập trên mọi lĩnh vực (kinh tế, chính trị, quốc phòng, văn hóa, xã hội), và phải đi vào chiều sâu, chất lượng, hiệu quả.
Hội nhập đa phương và đa chiều: Không chỉ tập trung vào các FTA hay quan hệ song phương, Nghị quyết đề cao vai trò của hội nhập đa phương, tham gia các tổ chức quốc tế và định hình luật chơi chung. Vượt qua tư duy cũ: Thay đổi tư duy từ "tiếp nhận" sang "đóng góp", từ "hội nhập sâu rộng" sang "hội nhập đầy đủ", thể hiện sự tự tin và mong muốn vươn lên của Việt Nam.
Gắn kết chặt chẽ với nội lực: Nghị quyết không chỉ chú trọng yếu tố bên ngoài mà còn nhấn mạnh việc củng cố nội lực quốc gia (kinh tế, an ninh, quốc phòng, văn hóa) để có đủ sức mạnh và bản lĩnh hội nhập. Xác định các lĩnh vực ưu tiên: Chỉ rõ các lĩnh vực cần ưu tiên hội nhập như kinh tế số, công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, giáo dục, y tế, môi trường, phù hợp với xu thế phát triển toàn cầu.
Mặc dù có ý nghĩa lớn, việc triển khai Nghị quyết 59 cũng đối mặt với nhiều thách thức: Cạnh tranh gay gắt: Sự cạnh tranh ngày càng tăng trên thị trường toàn cầu, đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải nỗ lực vượt bậc để tồn tại và phát triển. Rủi ro từ các cú sốc bên ngoài: Hội nhập sâu rộng cũng đồng nghĩa với việc nền kinh tế dễ bị tác động bởi các biến động kinh tế, chính trị toàn cầu. Khả năng thích ứng của doanh nghiệp và nhân lực: Nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, còn yếu về công nghệ, quản lý và năng lực cạnh tranh. Nguồn nhân lực chất lượng cao còn thiếu hụt. Bảo vệ bản sắc văn hóa: Trong quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa, cần có giải pháp để giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Tuy nhiên, với ý chí quyết tâm của Đảng và Nhà nước, cùng những kinh nghiệm quý báu đã tích lũy từ quá trình hội nhập trước đây, Việt Nam có cơ sở để hiện thực hóa các mục tiêu của Nghị quyết 59. Đây là cơ hội để Việt Nam khẳng định vị thế, vươn lên mạnh mẽ, trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa vào giữa thế kỷ XXI.
Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới là một văn kiện mang tầm vóc lịch sử, thể hiện sự quyết tâm của Việt Nam trong việc chủ động nắm bắt cơ hội, vượt qua thách thức để phát triển bền vững. Ý nghĩa của Nghị quyết không chỉ nằm ở việc mở rộng không gian kinh tế, nâng cao vị thế quốc tế mà còn ở việc cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân và củng cố sức mạnh tổng hợp quốc gia. Việc triển khai hiệu quả Nghị quyết này sẽ là một trong những động lực quan trọng nhất, đưa Việt Nam "cất cánh" trong kỷ nguyên mới, như cách Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định./.
