Thời đại mới được đánh dấu bằng rất nhiều đặc điểm, nhưng có một đặc điềm khá quan trọng là tốc độ. Vài chục năm trước người ta hay nói về tốc độ nhân lên của tổng kiến thức nhân loại. Lịch sử đã chứng minh, thời Trung cổ phải trải qua hằng nghìn năm mới nhân đôi được tổng kiến thức.
Sau thời Phục Hưng, chỉ với khoảng 300 năm tổng kiến thức đã gấp đôi. Từ đầu thế kỷ XX, người ta ước tính mỗi chu kỳ 30 năm nhân loại tăng gấp đôi lượng kiến thức và cuối những năm 80, cứ 5 năm kiến thức của nhân loại tăng gấp hai lần! Tốc độ ứng dụng lý thuyết vào thực tiễn, vào sản xuất kinh doanh lại càng nhanh với tốc độ “lạc hậu” từng ngày.
Thời nước Anh, nước Pháp công nghiệp hóa phải mất cả trăm năm mới thành. Thời nay, chúng ta chứng kiến những nước công nghiệp mới (NIC's) phát triển chỉ trong khoảng 3, 4 chục năm. Những dân tộc văn minh, tiên tiến, tiếp tục cái mạch tốc độ của "Thời thế", họ góp phần sáng tạo và thúc đẩy thời thế định hình, phát triển. Nhiều "con hổ, con rồng" hoặc là những NIC's (các nước công nghiệp mới) đã tiến bước khá nhanh. Sau thập kỷ 50, chỉ trong vòng 3 đến 4 chục năm, nhiều dân tộc đã xây dựng đất nước trở thành những quốc gia hòa nhập vào văn minh nhân lại trong thời đại mới.
Tụt hậu là khẳng định sự chậm trễ, thua em kém chị, thua cả những người bạn láng giềng mà thuở xưa họ còn ngồi chiếu dưới, nay lại trở thành liền anh, liền chị của chúng ta, thì ngoài nguyên nhân khách quan là chiến tranh tàn phá, điểm xuất phát thấp, phải nghiêm túc đánh giá thật đúng cái nguyên nhân chủ quan.
Quá trình đổi mới nghĩa là tìm trở lại cái mạch đi hợp "thời thế” để phá vỡ cái thế mắc kẹt, bị người khác cô lập. Hội nhập với thế giới là mở rộng tầm nhìn, không thủ cựu, sẵn sàng vứt bỏ mọi thiên kiến, thiển cận, tiếp thu cái đúng, cái mới, cái nhanh của thiên hạ để tiến lên cùng họ. Nhưng muốn đuổi theo cho kịp họ, ta phải tìm cách đi nhanh hơn, bởi họ đâu có đứng yên một chỗ, chưa kể họ có đầy mình kinh nghiệm!
Trước sự phát triển chung của lịch sử, ở thời điểm hiện tại, chúng ta cần nhận biết, cần hiểu mình đang sống, đang bước vào thời đại mới, thời đại số nhưng chúng ta không cùng thời đại với thiên hạ về mặt lịch sử. Nghĩa là, về trình độ, chất lượng con người và hạ tầng xã hội, giữa chúng ta và họ còn một khoảng cách xa.
Câu hỏi đặt ra, chúng ta có tụt hậu so với thế giới? và khoảng cách bao nhiêu xa cần được mổ sẻ và tìm ra cội rễ để khắc phục. Điều đó có thể ở phạm vi vĩ mô là mọi chính sách quốc gia, mọi thiết chế chính trị, kinh tế, văn hoá ở mỗi cộng đồng và đến với cả từng người phải đổi mới, khắc phục sự trì trệ, lạc hậu, thiếu văn minh, nâng cao dân trí, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ và nhân lực để hướng tới mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Ngay từ thời cổ đại, Platon đã nhận xét rằng sự nghèo cũng tồi tệ như sự giàu có. Người nghèo sinh ra đố kỵ, thèm muốn của người khác, đó là tật xấu. Những người giàu sinh ra khinh người, coi thường kẻ khác, họ cho rằng chỉ có tiền là quan trọng nên khinh người không có tiền, đó cũng là tật xấu.
Cho đến nay, Việt
Cùng với những truyền thống tốt đẹp mà chúng ta đang kế thừa cũng có những thói quen xưa cũ, lạc hậu. Vì vậy, muốn không bị tụt hậu xa hơn nữa, muốn ổn định mọi mặt để đi lên và phát triển thì tất yếu phải thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đảng ta đã xác định đưa nước ta “chuyển dần sang một thời kỳ phát triển mới, đẩy tới một bước công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, nhằm tạo thêm nhiều công ăn việc làm, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, cải thiện hơn nữa đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Đây là nhiệm vụ trung tâm có tầm quan trọng hàng đầu trong thời gian tới.”.
Song dựa vào đâu để đảm bảo việc thực hiện mục tiêu đó cho thật hiệu quả và không phải trả giá quá đắt thì lại không dễ dàng. Bởi vì từ chỗ thấy được tính tất yếu nhưng nếu không tỉnh táo vững vàng lại dễ sa vào duy ý chí như đã từng xảy ra trước đây; hoặc trái lại, nếu chỉ thấy khó khăn, bất lợi, thiếu điều kiện rồi cam chịu tụt hậu thì lại càng tai hại. Như vậy, cũng có nghĩa là chúng ta đã để lại cho thế hệ tương lai một cái gánh quá nặng và sẽ có tội rất lớn đối với những ai đã hy sinh xương máu cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ đất nước.
Trước hết, có thể nói rằng xã hội loài người tồn tại và phát triển dựa vào hai nguồn tài nguyên là thiên nhiên và con người. Cái quý nhất trong nguồn tài nguyên con người là trí tuệ. Theo quan niệm cổ điển, mọi nguồn tài nguyên thiên nhiên đều có hạn và đều có thể bị khai thác cạn kiệt. Song, sự hiểu biết của con người đã, đang và sẽ không bao giờ chịu dừng lại, nghĩa là nguồn tài nguyên trí tuệ không có giới hạn.
Tính vô tận của nguồn tiềm năng trí tuệ là nền tảng để con người nhận thức tính vô tận của thế giới vật chất, tiếp tục nghiên cứu những nguồn tài nguyên thiên nhiên nhưng chưa được khai thác và sử dụng, phát hiện ra những tính năng mới của những dạng tài nguyên đang sử dụng hoặc sáng tạo ra những nguồn tài nguyên mới vốn không có sẵn trong tự nhiên, nhằm phục vụ cho sự phát triển của xã hội trong những điều kiện mới. Bởi vậy có thể nói, trí tuệ con người là nguồn lực vô tận của sự phát triển xã hội. Vấn đề là làm thế nào để phát hiện, bồi dưỡng để nó thật sự là chất xám có ích.
Như vậy, nguồn lực phát triển của xã hội, trước hết và quan trọng hơn cả chính là con người, là nguồn tiềm năng sức lao động trí tuệ. Con người đã làm nên lịch sử của chính mình bằng lao động được định hướng. Ta đã biết rằng, “tất cả cái gì thúc đẩy con người hoạt động đều tất nhiên phải thông qua đầu óc của họ”, tức là phải thông qua hoạt động trí tuệ của họ. Trước tiên, những nhu cầu về sinh tồn đã thúc đẩy con người hoạt động theo bản năng như bất kỳ một động vật nào khác, cho đến khi lực lượng sản xuất phát triển, đánh dấu bằng những phát minh khoa học, những công nghệ hiện đại thì trí tuệ con người vẫn có sức mạnh áp đảo. Những tư duy máy móc, trí tuệ nhân tạo... dù rộng lớn đến đâu, dù dưới hình thức hoàn hảo đến đâu cũng rất nhỏ. Mỗi sự phản ánh tinh tế thế giới nội tại của con người chỉ là kết quả của quá trình phát triển khoa học, của hoạt động trí tuệ của con người. Mọi máy móc dù hoàn thiện, dù thông minh đến đâu cũng chỉ là kẻ trung gian phục vụ cho hoạt động của con người. Do đó con người luôn luôn đã và vẫn là chủ thể duy nhất của mọi hoạt động trong xã hội.
Thực tiễn ngày nay càng khẳng định tính đúng đắn trong quan niệm của C.Mác về vị trí, vai trò không gì thay thế được của con người trong tiến trình phát triển của lịch sử nhân loại. Bản thân việc công nghiệp hóa, hiện đại hóa hay số hóa mà chúng ta đang từng bước thực hiện với những thành công bước đầu cũng ngày càng đòi hỏi mỗi chúng ta phải nhận thức sâu sắc “những giá trị lớn lao và ý nghĩa quyết định của nhân tố con người”, thấy rõ vai trò của con người trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội.
Trên thực tế và trong quan niệm của mỗi chúng ta, con người ngày càng thể hiện rõ vai trò là “chủ thể của mọi sáng tạo, mọi nguồn của cải vật chất và văn hoá, mọi nền văn minh của các quốc gia” . Bởi vậy để đẩy nhanh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và đưa sự nghiệp cách mạng lớn lao đó đến thành công ở một nước vẫn còn trong tình trạng lạc hậu như nước ta, chúng ta không thể không phát triển toàn diện con người Việt Nam, nâng cao đội ngũ những người lao động nước ta lên một tầm cao chất lượng mới. Nhận thức này đã được thể hiện trong nghị quyết Đại hội Đảng: “Nâng cao dân trí, bồi dưỡng và phát huy nguồn lực to lớn của con người Việt
Nhìn lại năm 2022, người đứng đầu Chính phủ cho rằng "ta đã đương đầu vượt qua rất nhiều thách thức khó khăn". Thiên tai, dịch bệnh xảy ra liên tiếp và những hạn chế, yếu kém trong quản lý điều hành. Trong bối cảnh ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế - tài chính toàn cầu, Việt
Ðây là thành tựu hết sức ấn tượng, được kết tinh từ tinh thần đoàn kết, chung sức của toàn Ðảng, toàn dân, toàn quân chúng ta. Ấn tượng ở đây không phải vì kinh tế Việt
Trong bối cảnh khó khăn chung của kinh tế thế giới, bệnh dịch hoành hành, các đối tác nước ngoài vẫn tin vào sự phát triển ổn định của Việt
Không quá lạc quan, không tô hồng hiện thực, nhưng về cơ bản chúng ta đã thực hiện tốt mục tiêu tổng quát, chỉ tiêu nhiệm vụ đề ra. Kinh tế vĩ mô cơ bản bảo đảm, đạt mức độ tăng trưởng cao, đặt trong khu vực, sự phát triển kinh tế khu vực. Tổng đầu tư toàn xã hội so với GDP, việc làm và an sinh xã hội được cải thiện.
Chúng ta vui mừng, tự hào trước những thành tựu đã đạt được, đồng thời cũng rất nghiêm túc nhìn nhận về những tồn tại, hạn chế trong phát triển kinh tế - xã hội trong năm qua. Từ trung ương đến địa phương, các ngành, các cấp cần phải làm như vậy. Vui mừng trước những thành tựu, nhưng cũng phải thấy được những yếu kém là gì để khắc phục. Nền kinh tế của chúng ta tăng trưởng nhưng sức cạnh tranh còn yếu, tính ổn định chưa cao, dẫn đến sự phát triển của đất nước chưa thật bền vững. Chính vì thế, những diễn biến ở bên ngoài đã nhanh chóng tác động đến chúng ta.
Ðặc biệt gần đây lạm phát tăng cao, giá cả leo thang đang gây nhiều quan ngại trong nhân dân. Những người nghèo cần được trị bệnh, học hành còn gặp nhiều khó khăn. Tình hình trật tự giao thông, an ninh trật tự xã hội cũng còn những vấn đề cần chú ý. Rồi những yếu kém trong công tác quản lý, quy hoạch và bảo vệ rừng, một số điểm yếu trong cơ cấu quản lý nhà nước như trong vụ việc Vinashin cần phải được rút kinh nghiệm nghiêm khắc, không chỉ trong quản lý, mà cả trong lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát.
Nhưng cũng phải nhìn rộng ra thế giới, nhiều nước có nền kinh tế mạnh hơn, tiềm lực hơn nhưng cũng bị vấp ngã, thậm chí đổ vỡ. Đó là những yếu kém của chúng ta trong quá trình khắc phục gập ghềnh trên con đường phát triển. Vấn đề quan trọng là chúng ta dám nhìn thẳng vào sự thật, tìm ra nguyên nhân để sửa chữa.
Hơn 30 năm thực hiện công cuộc đổi mới, hệ thống tư duy kinh tế của ta đã ngang tầm thời đại. Công tác tổ chức và cán bộ đã được cải tiến, nền hành chính đang từng bước thực hiện có hiệu quả. Toàn đảng, toàn dân đang tích cực chống tham nhũng, thực hiện dân chủ hoá Đảng và chính quyền. Nhịp đi mới của dân tộc là hoà nhập với thời đại, với thế giới thời nay, đòi hỏi tốc độ mới, cỗ máy mới, thiết bị mới, năng lượng mới và điều kiện mới.
Vấn đề là chung một niềm tin, đoàn kết để cùng nhau tiến vào Thời đại mới. Tốc độ làm tôi liên tưởng tới cuộc tấn công thần tốc như vũ bão năm 1975, năm mở ra thời đại mới của dân tộc việt Nam, và hy vọng đất nước sẽ có những bước phát triển mạnh và bền vững./.
