Sự bùng nổ của công nghệ số cùng sự xuất hiện hàng loạt mô hình kinh doanh mới đã đưa thương mại điện tử (TMĐT) trở thành một trong những lĩnh vực phát triển nhanh nhất của nền kinh tế. Việt Nam hiện được đánh giá là một trong những thị trường tiềm năng hàng đầu khu vực, đồng thời cũng đối diện yêu cầu cấp bách phải hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm đáp ứng đòi hỏi thực tiễn và hội nhập quốc tế.
Thành quả này còn được phản ánh qua các báo cáo nghiên cứu quốc tế: TMĐT Việt Nam đứng thứ 3 Đông Nam Á về quy mô năm 2024 và xếp thứ 5 thế giới về tốc độ tăng trưởng năm 2022. Với sức hút đó, thị trường trong nước trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư toàn cầu, đồng thời mở ra cơ hội để người tiêu dùng Việt tiếp cận sản phẩm đa dạng từ khắp nơi. Không chỉ các tập đoàn lớn, mà ngay cả doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước cũng có điều kiện mở rộng kênh phân phối nhờ ứng dụng nền tảng số.
Ông nhấn mạnh, việc xây dựng Luật TMĐT là yêu cầu tất yếu nhằm thể chế hóa đường lối của Đảng, nội luật hóa các cam kết quốc tế, đồng thời thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành. Mục tiêu là tháo gỡ vướng mắc trong quá trình thực thi, bảo đảm tính minh bạch, đồng bộ, đồng thời khuyến khích sáng tạo và cạnh tranh công bằng giữa các doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Luật cũng phải đặt trọng tâm vào bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người tiêu dùng, tạo động lực cho phát triển bền vững và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước.
Cho ý kiến thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, đa số thành viên Ủy ban thống nhất về sự cần thiết ban hành Luật. Theo ông, cơ quan soạn thảo cần rà soát để bảo đảm dự thảo bám sát quan điểm chỉ đạo tại các Nghị quyết số 66-NQ/TW, 68-NQ/TW và 57-NQ/TW, đặc biệt là định hướng đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật, phát triển kinh tế tư nhân, khuyến khích khoa học - công nghệ và chuyển đổi số.
Một trong những vấn đề then chốt được đặt ra là cần xác định rõ phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng, cũng như vị trí của Luật TMĐT trong hệ thống pháp luật. Việc quản lý nhà nước phải đổi mới theo hướng rõ ràng, tránh chồng chéo, không phát sinh thêm thủ tục hành chính hoặc gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp. Đồng thời, cần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho các bộ, ngành và địa phương, phù hợp với đặc thù hoạt động TMĐT.
Chủ nhiệm Phan Văn Mãi cũng lưu ý, hồ sơ dự án Luật đã đáp ứng yêu cầu quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, song cần bổ sung thuyết minh, so sánh để làm rõ mức độ tương thích với các cam kết quốc tế. Ngoài ra, dự thảo cần được rà soát kỹ thuật để bảo đảm chuẩn mực văn phong luật, rõ ràng và có tính quy phạm cao.
Nhiều ý kiến tại phiên họp đồng tình rằng, Luật TMĐT là cần thiết để đáp ứng sự phát triển nhanh chóng của thực tiễn. Tuy nhiên, việc xây dựng cần thận trọng để tránh trùng lặp với các luật khác, bảo đảm tính khả thi khi triển khai. Dự thảo hiện được thiết kế với 8 chương, 50 điều, và dự kiến trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ 10, khóa XV vào năm 2025.
Có thể thấy, việc hoàn thiện khung pháp lý cho TMĐT không chỉ là yêu cầu nội tại của nền kinh tế số, mà còn là cam kết hội nhập quốc tế. Luật TMĐT khi ra đời sẽ trở thành nền tảng quan trọng, tạo động lực để lĩnh vực này phát triển minh bạch, bền vững, góp phần đưa Việt Nam tiến xa hơn trên bản đồ thương mại điện tử toàn cầu.
Trần Huyền