Theo PGS.TS Huỳnh Kỳ Phương Hạ, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa, quá trình chuyển đổi xanh đang trở thành yêu cầu bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn duy trì lợi thế cạnh tranh và phát triển bền vững. Để chuyển hóa chiến lược thành hành động cụ thể, bà cho rằng cần một hệ sinh thái đồng sáng tạo - nơi nhà trường, doanh nghiệp và truyền thông cùng chung vai gánh vác.
“Doanh nghiệp đưa ra những bài toán thực tế, nhà trường cung cấp tri thức, công nghệ và nguồn nhân lực, còn báo chí có vai trò lan tỏa mô hình, tạo hiệu ứng xã hội tích cực,” bà Hạ chia sẻ.
Từ góc độ doanh nghiệp, bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam Chất lượng cao, cho rằng dù khái niệm “ba nhà” - Nhà nước, Nhà trường, Doanh nghiệp đã nhiều lần được đề cập trong các nghị quyết, nhưng trên thực tế, sự phối hợp vẫn chưa thực sự gắn kết.
“Các Nghị quyết 57 và 68 của Bộ Chính trị đã nêu rõ định hướng thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, song nhiều doanh nghiệp vẫn chưa tiếp cận được chính sách hỗ trợ. Vì thế, nhiệm vụ của chúng tôi là tăng cường truyền thông, kết nối để giúp doanh nghiệp thật sự hưởng lợi từ các cơ chế đó,” bà Hạnh nhấn mạnh.
Ở chiều ngược lại, Trường Đại học Bách khoa đang chủ động tạo ra nhiều mô hình hợp tác đa dạng với doanh nghiệp, từ đặt hàng nghiên cứu, tư vấn - đào tạo đến đồng phát triển công nghệ và thương mại hóa kết quả nghiên cứu.
PGS.TS Phạm Đình Anh Khôi, Giám đốc Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Công nghệ của trường, cho biết: “Chúng tôi đã thiết lập Phòng Thí nghiệm Chế tạo Sản phẩm Mẫu từ năm 2022, nơi sinh viên và doanh nghiệp có thể cùng phát triển ý tưởng. Phòng được trang bị đầy đủ công nghệ cơ khí, điện tử, trí tuệ nhân tạo (AI), IoT và các ứng dụng thông minh để phục vụ chế tạo nhanh trong thời đại 4.0.”
Theo ông Khôi, sự liên kết giữa các bên không chỉ tạo ra sản phẩm mang tính sáng tạo mà còn là bước đệm để nâng cao năng lực đổi mới, góp phần hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp sâu rộng ngay trong môi trường đại học.
Để mối quan hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp thật sự hiệu quả, PGS.TS Phạm Đình Anh Khôi nhấn mạnh, hai bên phải “hiểu và nói cùng một ngôn ngữ”. Điều này không chỉ thể hiện qua việc cùng chia sẻ mục tiêu, mà còn ở cách tiếp cận và triển khai dự án. “Chỉ khi doanh nghiệp và trường học thống nhất về kỳ vọng, thời gian và chi phí, hợp tác mới có thể đi vào chiều sâu,” ông nói.
Trường Đại học Bách khoa hiện đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành “đại học khởi nghiệp” đạt chuẩn quốc tế, tập trung không chỉ vào giảng dạy và nghiên cứu, mà còn vào thương mại hóa sản phẩm khoa học, tạo ra giá trị kinh tế thực tế từ tài sản trí tuệ.
Cùng quan điểm đó, PGS.TS Huỳnh Kỳ Phương Hạ cho rằng cần đẩy mạnh ba hướng hợp tác trọng tâm:
một là, doanh nghiệp có thể đặt hàng các bài toán số hóa, tối ưu hóa hoặc tuần hoàn trong dây chuyền sản xuất;
hai là, hai bên cùng phát triển sản phẩm, dịch vụ mới dựa trên nền tảng R&D và công nghệ xanh;
ba là, đồng thiết kế chương trình đào tạo, học kỳ doanh nghiệp và cơ chế tuyển dụng sớm để gắn đào tạo với nhu cầu thị trường lao động.
Những định hướng này không chỉ giúp sinh viên rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết và thực tế mà còn giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí tuyển dụng, đào tạo lại và nhanh chóng thích ứng với yêu cầu công nghệ mới.
Thực tế, nhiều cựu sinh viên Trường Đại học Bách khoa đã trở thành minh chứng rõ nét cho hiệu quả của mô hình hợp tác này. Ông Hà Công Thiện, kỹ sư của Real Time Robotics (RtR), cho biết ông được tuyển dụng ngay sau kỳ thực tập tại doanh nghiệp năm 2022. “Khi còn là sinh viên, tôi đã được làm việc với thiết bị thật, giải quyết bài toán thực tế. Điều đó giúp tôi thích ứng nhanh khi ra trường,” ông nói.
Ông Thiện cũng nhấn mạnh rằng để nâng tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm lên tới 95-100%, Việt Nam cần đầu tư mạnh vào nguồn nhân lực công nghệ cao, biến mình từ “xưởng lắp ráp” thành “quốc gia sáng tạo”.
Ở góc nhìn khác, ông Phạm Đức Nam Trung, Giám đốc Tài chính của DatBike, cho rằng hợp tác giữa doanh nghiệp và nhà trường không nên dừng lại ở việc chuyển giao công nghệ, mà cần kéo dài thành chuỗi cải tiến liên tục dựa trên phản hồi của người dùng. DatBike hiện đã làm chủ quy trình thiết kế và sản xuất, với hơn 90% linh kiện được sản xuất trong nước; trong đó, gần 50% đội ngũ kỹ sư R&D và sản xuất là cựu sinh viên Trường Đại học Bách khoa.
“Đó là minh chứng rõ ràng cho sự gắn kết giữa giáo dục và công nghiệp,” ông Trung nhận định. “Khi nhà trường và doanh nghiệp chung tiếng nói, Việt Nam sẽ có một thế hệ kỹ sư mới, không chỉ giỏi chuyên môn mà còn làm chủ công nghệ, góp phần đưa sản phẩm Việt vươn tầm quốc tế.”
Trần Huyền