Tại các siêu đô thị, tình trạng ô nhiễm không khí đang trở nên báo động khi khí thải từ động cơ diesel tiếp tục là nguồn phát sinh bụi mịn và các hợp chất độc hại hàng đầu. Nhiều chuyên gia gọi đây là những “sát thủ vô hình”, lặng lẽ xâm nhập môi trường sống và đe dọa trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng. Trong bức tranh ô nhiễm ngày càng đậm đặc, bài toán giảm phát thải và cải thiện chất lượng không khí đòi hỏi những lời giải cấp bách và đồng bộ hơn bao giờ hết.
Thực tế cho thấy hoạt động giao thông, đặc biệt là vận tải diesel, đang giữ vai trò đáng kể trong tổng lượng khí thải đô thị. Vì vậy, việc phát triển các công nghệ xanh, cũng như ứng dụng giải pháp giảm phát thải trong giao thông, được nhiều địa phương và doanh nghiệp coi là bước đi thiết yếu để hướng tới phát triển bền vững.
Tại hội thảo "Giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel: Thực trạng và giải pháp tại khu vực Đông Nam Bộ" do Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (PVFCCo) và Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) phối hợp tổ chức, các chuyên gia khẳng định công nghệ xử lý khí thải SCR đang là một trong những giải pháp hiệu quả nhất trên thế giới. Hệ thống này hoạt động bằng việc sử dụng dung dịch xử lý gốc urê để chuyển hóa NOx thành nước và nitơ, giúp giảm đáng kể lượng chất độc hại. Công nghệ SCR đã được tích hợp trên các xe đạt chuẩn Euro 4 trở lên, và chỉ cần bổ sung dung dịch DEF để hệ thống vận hành trơn tru.
Bối cảnh ô nhiễm tăng cao đòi hỏi các đô thị phải có bước đi chiến lược và bài bản hơn. Ngày 28/11/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 43/2025/QĐ-TTg, đưa ra lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải mới đối với xe tham gia giao thông từ ngày 1/3/2026. Đây được coi là nền tảng pháp lý quan trọng để siết chặt kiểm soát khí thải trên phạm vi toàn quốc.
Tại TP.HCM, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Bùi Minh Thạnh cho biết địa phương đang tập trung vào bốn nhóm nhiệm vụ then chốt. Trước tiên là hoàn thiện tiêu chuẩn và cơ chế giám sát, siết chặt quản lý khí thải phương tiện. Thành phố đồng thời thúc đẩy ứng dụng công nghệ sạch, khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi động cơ, trang bị hệ thống xử lý khí thải và sử dụng nhiên liệu thân thiện môi trường. Hệ sinh thái logistics xanh cũng được định hướng phát triển, đi cùng với tối ưu hạ tầng giao thông, lựa chọn phương tiện ít phát thải và áp dụng công nghệ quản lý hiện đại. Cuối cùng là huy động sự chung tay của doanh nghiệp và các địa phương Đông Nam Bộ để mở rộng quy mô kiểm soát khí thải liên vùng, đồng thời thúc đẩy các mô hình PPP trong đầu tư công nghệ môi trường.
Trong công tác quản lý, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP.HCM đang triển khai đề án kiểm soát khí thải với hai giai đoạn và nhiều nhiệm vụ trọng tâm. Thành phố sẽ có chính sách ưu đãi nhằm hỗ trợ người dân, doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện dùng nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch, gồm taxi, xe công nghệ, xe tải, xe hợp đồng, phương tiện cá nhân và cả đội xe thuộc các cơ quan nhà nước. Chính sách thu mua, đổi phương tiện cũ lấy xe điện hoặc xe năng lượng xanh cũng đang được tính toán triển khai.
Song song đó là các giải pháp phân vùng kiểm soát khí thải đến năm 2030, tầm nhìn đến 2050. Những khu vực trung tâm TP.HCM hay Cần Giờ sẽ áp dụng ưu tiên cho phương tiện xanh, đồng thời hạn chế xe chạy nhiên liệu hóa thạch nhằm giảm ô nhiễm cục bộ. Các tiêu chí, trình tự và thủ tục để triển khai chính sách đang được xây dựng, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.
Trong nhóm giải pháp công nghệ, các chuyên gia như TS. Nguyễn Hữu Lương (Viện Dầu khí Việt Nam) nhấn mạnh sự cần thiết của việc hoàn thiện khung tiêu chuẩn cho DEF, hệ thống SCR và toàn bộ quy trình kiểm soát chất lượng. Một cơ chế xử phạt nghiêm khắc đối với vi phạm cũng được đề xuất để đảm bảo tuân thủ. Việc đa dạng hóa nguồn cung DEF, mở rộng mạng lưới phân phối và tăng cường kiểm soát chất lượng sản phẩm được xem là yếu tố quyết định để nâng hiệu quả giảm phát thải NOx.
Từ góc độ doanh nghiệp sản xuất, ông Nguyễn Xuân Hòa, Chủ tịch HĐQT PVFCCo - Phú Mỹ, cho biết doanh nghiệp nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong quá trình chuyển đổi xanh. Phú Mỹ đã nghiên cứu và cho ra đời sản phẩm DEF Phú Mỹ Xanh từ tháng 6/2025, dựa trên dây chuyền của Nhà máy Đạm Phú Mỹ. Theo phân tích của SGS, sản phẩm đạt chuẩn ISO 22241, nhiều lựa chọn đóng gói từ 10 lít đến 1000 lít và xe bồn, đồng thời phân phối rộng ở hệ thống cửa hàng xăng dầu. Doanh nghiệp khẳng định sẽ duy trì chất lượng theo chuẩn quốc tế và đưa ra mức giá phù hợp để đồng hành cùng cộng đồng vận tải trong nỗ lực giảm phát thải khí độc hại.
Trần Huyền