Gia nhập thị trường năm 2019, muộn hơn nhiều đối thủ, Yadea – thương hiệu xe máy điện thuần điện của Trung Quốc – đã chọn chiến lược “sản xuất tại chỗ” để mở đường tăng trưởng. Ngay năm đầu, hãng xây dựng nhà máy 50.000 m² tại Khu công nghiệp Quang Châu (Bắc Ninh) với công suất 500.000 xe/năm.
Chỉ sau 4 năm, nhà máy này đã xuất xưởng hơn 400.000 xe, không chỉ cung ứng cho thị trường nội địa mà còn xuất khẩu sang Thái Lan, Indonesia, Mexico. Năm 2023, sản lượng đạt 100.000 xe – cho thấy nhu cầu xe điện tại Việt Nam ngày càng mở rộng.
Không dừng lại ở đó, Yadea vừa công bố đầu tư thêm 100 triệu USD xây dựng nhà máy thứ hai tại KCN Tân Hưng (Bắc Ninh), dự kiến đi vào vận hành ngay trong năm nay. Với công suất thiết kế 2 triệu xe/năm, tổng sản lượng của Yadea tại Việt Nam sẽ đạt 2,5 triệu xe, chiếm khoảng 8% năng lực toàn cầu của hãng. Việt Nam nhờ đó trở thành “cứ điểm” sản xuất xe máy điện lớn nhất của Yadea tại Đông Nam Á.
Theo Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM), thị trường xe máy Việt Nam duy trì quy mô khoảng 2,5–3 triệu xe/năm. Trong đó, xe điện mới chiếm chưa đến 10%, nhưng tốc độ tăng trưởng hai con số cho thấy dư địa còn rất lớn.
Ông Liu Jia, Tổng giám đốc Yadea Việt Nam, cho biết hãng hiện đứng đầu doanh số xe điện 2 bánh tại Việt Nam 4 năm liên tiếp. Trên phạm vi toàn cầu, Yadea cũng giữ vị trí số 1 trong 8 năm liền với hơn 100 triệu người dùng tại 100 quốc gia, cùng hệ thống 10 trung tâm sản xuất, sản lượng 30 triệu xe/năm.
Động thái mở rộng sản xuất ngay tại Việt Nam cho thấy Yadea nhìn thấy “miếng bánh” thị trường xe máy điện trong nước vừa đủ lớn, vừa có tiềm năng trở thành trung tâm xuất khẩu cho khu vực.
Theo các chuyên gia kinh tế, dòng vốn FDI của Yadea mang lại nhiều tác động tích cực đối với nền kinh tế Việt Nam. Việc xây dựng các nhà máy quy mô lớn không chỉ tạo thêm việc làm mà còn thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp phụ trợ, bởi nhu cầu về pin, linh kiện điện tử, động cơ hay dịch vụ logistics gia tăng, mở ra cơ hội để doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng. Đồng thời, khi trở thành trung tâm sản xuất của hãng tại Đông Nam Á, Việt Nam có thể nâng tỷ trọng xuất khẩu xe điện sang các thị trường khu vực, từ đó cải thiện cán cân thương mại. Ngoài ra, sự cạnh tranh của các hãng lớn cũng góp phần thúc đẩy xu hướng chuyển đổi xanh trong giao thông, đem lại cho người tiêu dùng nhiều lựa chọn phương tiện thân thiện môi trường.
Tuy nhiên, sự hiện diện của Yadea cũng đặt ra thách thức không nhỏ. VinFast – doanh nghiệp nội địa đang đẩy mạnh toàn cầu hóa – phải đối mặt với sức ép cạnh tranh trực diện. Trong khi Yadea tận dụng lợi thế về quy mô sản xuất và hệ thống phân phối toàn cầu, VinFast vừa phải duy trì thị phần trong nước, vừa gánh trọng trách mở rộng sang các thị trường quốc tế, khiến cuộc đua xe điện ngày càng khốc liệt.
Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần có chính sách “hai mũi nhọn”: thu hút FDI để tận dụng nguồn vốn và công nghệ, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp trong nước phát triển, tránh nguy cơ bị “lấn át” ngay trên sân nhà.
Một số giải pháp được nhấn mạnh gồm: hoàn thiện hạ tầng sạc, ưu đãi thuế cho sản xuất và tiêu dùng xe điện, hỗ trợ R&D và khuyến khích phát triển chuỗi cung ứng nội địa. Nếu cân bằng tốt, Việt Nam vừa trở thành trung tâm sản xuất toàn cầu, vừa bảo vệ được lợi ích của doanh nghiệp nội địa./.
