Những ngày này, màu xanh của cánh đồng dâu trên đất cát đã làm dịu đi cái chang chang nắng ở miền ven biển xã Diễn Kim, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Theo ông Nguyễn Văn Trường, Giám đốc HTX Dịch vụ dâu tằm tơ và nông nghiệp Diễn Kim, trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ là nghề truyền thống lâu đời của xã Diễn Kim.
“Trong những năm cuối thập kỷ 90 của thế kỷ trước, nghề trồng dâu nuôi tằm ươm tơ ở đây phát triển rất mạnh với hàng trăm ha đất trồng dâu, hơn 200 trăm hộ nuôi tằm và gần 50 máy dệt đũi. Tuy nhiên, càng về sau diện tích trồng dâu thu hẹp, hộ nuôi tằm giảm mạnh do giá cả bấp bênh, sản phẩm tơ không có đầu ra”, ông Trường chia sẻ.
Năm 2018, HTX Dịch vụ dâu tằm tơ và nông nghiệp Diễn Kim được thành lập để giúp các hộ dân cùng phát triển kinh tế. Hợp tác xã dịch vụ dâu tằm tơ và nông nghiệp Diễn Kim hiện có 90 thành viên. Toàn xã hiện có khoảng 40 ha trồng dâu, bên cạnh đó có nhiều xưởng thu mua kén tằm và ươm tơ được phát triển, giúp sản phẩm của bà con có đầu ra ổn định, mang lại thu nhập tốt.
Hiện tại, người dân trên địa bàn thường nuôi hai giống tằm là giống được nhập từ Trung Quốc và giống tằm lai ở Thái Bình. Trong đó, giống tằm được nhập từ Trung Quốc cho chất lượng tơ tốt, sản lượng cao hơn nhưng khá mẫn cảm với thời tiết. Giống tằm này chỉ được nuôi một vụ vào mùa xuân khi thời tiết mát mẻ. Giống tằm lai Thái Bình có thể thích ứng với điều kiện thời tiết nắng nóng tại địa phương nên nuôi nhiều vụ trong năm.
Với 30 năm gắn bó với nghề trồng dâu nuôi tằm, bà Nguyễn Thị Thanh (58 tuổi, trú tại xã Diễn Kim) chia sẻ, nghề trồng dâu nuôi tằm vất vả, phải thức khuya dậy sớm nên giới trẻ bây giờ không làm nữa, mà làm ở các công ty, nhà máy. Số người gắn bó với nghề này chủ yếu là phụ nữ trung tuổi trở lên.
“Người dân xã Diễn Kim thường nuôi tằm theo hình thức gối vụ. Mỗi vụ kéo dài 20 đến 30 ngày tùy thuộc vào điều kiện thời tiết. Kén vừa được xuất bán là vào giống ngay. Khi hái lá dâu để cho tằm ăn cũng phải chú ý kỹ từng thời điểm. Tùy vào chu kỳ sinh trưởng của con tằm sẽ lựa chọn lá dâu khi đang ở độ lá bánh tẻ hay lá già để con tằm phát triển tốt nhất”, bà Thanh chia sẻ kinh nghiệm làm nghề.
Với 3 tấm trứng tằm, mỗi vụ, bà Thanh thu về 40 đến 50kg kén, bán với giá khoảng 140.000 đồng/kg, thu về 6 triệu đồng. Bà Thanh khẳng định, trồng dâu nuôi tằm tuy vất vả nhưng tính ra thu nhập vẫn cao gấp nhiều lần so với trồng các loại cây truyền thống khác.
Cơ sở thu mua kén tằm và ươm tơ của gia đình bà Bùi Thị Lệ (58 tuổi, trú xã Diễn Kim) có quy mô lớn nhất xã. Đây cũng là nơi cung ứng giống và thu mua kén tằm cho 20 hộ dân trên địa bàn.
Bà Lệ cho biết, nhờ chất lượng và màu sắc đẹp, tơ tằm Diễn Kim được các cơ sở dệt thổ cẩm ở miền Tây Nghệ An, Hà Nội, Nam Định và thị trường Lào ưa chuộng. Hiện tơ tằm của người dân ở xã Diễn Kim được thương lái thu mua với giá 700.000 đồng đến 1,2 triệu đồng/kg tùy loại.
Trung bình mỗi ngày, cơ sở ươm tơ của bà Lệ tiêu thụ 100kg kén tằm, kéo được hơn 10kg tơ. Ngoài 3 người trong gia đình, bà Lệ còn phải thuê thêm 5 lao động để ươm tơ, kéo sợi với tiền công 300.000 đồng/ngày.
“Kén sau khi thu mua được công nhân luộc trên nồi nước sôi. Người luộc phải dùng đũa đảo liên tục để lấy mối tơ. Sau khi lấy mối tơ, kén được đưa lên một khung chứa đầy nước với nhiệt độ ổn định ở mức 80 độ C để kéo sợi. Cứ 10 sợi kén se thành một sợi tơ. Ở công đoạn này, người thợ phải túc trực để “bắt mối” sợi lên máy và nhanh tay, nhanh mắt phát hiện sợi tơ bị đứt để nối lại”, bà Lệ chia sẻ kinh nghiệm ươm tơ kéo sợi.
Nghề trồng dâu nuôi tằm cho người dân xã Diễn Kim thu nhập cao và ổn định hơn so với trồng lúa và nhiều loại cây trồng truyền thống khác. Tuy nhiên, hiện hoạt động của làng nghề đang cầm chừng, khó có khả năng mở rộng do thiếu đất trồng dâu.
“Hiện HTX đang thúc đẩy các hỗ tiếp túc bám nghề, khuyến khích tập trung sản xuất với mục tiêu xây dựng liên kết sản xuất tập trung để từng bước trở thành ngành kinh tế trọng điểm, vừa giải quyết vấn đề việc làm, vừa lưu giữ nét truyền thống lâu đời cha ông”, ông Trường, Giám đốc HTX Dịch vụ dâu tằm tơ và nông nghiệp Diễn Kim chia sẻ./.
“Hiện HTX đang thúc đẩy các hỗ tiếp túc bám nghề, khuyến khích tập trung sản xuất với mục tiêu xây dựng liên kết sản xuất tập trung để từng bước trở thành ngành kinh tế trọng điểm, vừa giải quyết vấn đề việc làm, vừa lưu giữ nét truyền thống lâu đời cha ông”. (Ông Nguyễn Văn Trường, Giám đốc HTX Dịch vụ dâu tằm tơ và nông nghiệp Diễn Kim)
