Nông sản Việt Nam xuất khẩu đến hơn 200 quốc gia
Phát biểu kết luận tại Diễn đàn nông dân quốc gia lần thứ X-2025, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, các sản phẩm nông sản Việt Nam hiện đã xuất khẩu đến hơn 200 quốc gia, nhiều mặt hàng nông sản đã vươn lên nhóm xuất khẩu tỷ USD, đưa Việt Nam lên nhóm các quốc gia dẫn đầu về giá trị xuất khẩu.
Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia hàng đầu thế giới về thương mại nông sản, xếp thứ 16 trong số 193 quốc gia, với nhiều sản phẩm không chỉ có sản lượng lớn mà còn có giá trị kinh tế cao”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết. Một số mặt hàng chủ lực như: gạo, cà phê tiếp tục giữ vững vị thế trên các thị trường truyền thống, đồng thời mở rộng thành công sang các thị trường mới, bao gồm Hoa Kỳ, EU, Hàn Quốc và Nhật Bản.
Sự phát triển ổn định và tăng trưởng liên tục của xuất khẩu nông sản không chỉ góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy sản xuất và kinh tế trong nước. Thương hiệu nông sản bước đầu được định hình gắn với hình ảnh chất lượng, an toàn và ngày càng được người tiêu dùng trong nước và quốc tế tin tưởng.
Đáng chú ý, chuyển đổi số và sản xuất xanh trong nông nghiệp đã đạt những bước tiến rõ nét. Các mô hình nông nghiệp công nghệ cao đang phát triển mạnh, trở thành nền tảng quan trọng giúp nông sản Việt Nam hội nhập sâu rộng hơn, nâng cao giá trị và vị thế trên thị trường quốc tế.
Tuy nhiên, chúng ta cũng phải thẳng thắn nhìn nhận rằng vẫn tồn tại không ít hạn chế trong sản xuất và chế biến nông sản. Quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, phân tán, chất lượng sản phẩm không ổn định, mối liên kết giữa nông dân với doanh nghiệp, hợp tác xã vẫn chưa thực sự chặt chẽ. Việc bảo quản, chế biến nông sản thành các sản phẩm mới, có giá trị gia tăng còn ít, chủ yếu xuất khẩu thô, giá trị thấp, tỷ lệ hao hụt qua các khâu rất nhiều, theo thống kê con số này lên đến hơn 1/3.
Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong sản xuất nông nghiệp còn chậm, chưa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu phát triển bền vững của ngành. Mặt khác, xuất khẩu nông sản hiện nay chủ yếu dựa vào tiểu ngạch, xuất khẩu thô, dẫn đến giá trị gia tăng thấp và chưa tận dụng được tiềm năng của ngành.
Giải pháp thúc đẩy thị trường nông sản
Để nông sản Việt nói chung và nông sản của nông dân, HTX rộng đường đầu ra, ông Diên đưa ra 5 đề nghị: Thứ nhất cần nâng cao năng lực sản xuất chất lượng cao và bền vững: Tăng cường liên kết chặt chẽ giữa nông dân - HTX - DN - hệ thống phân phối, tạo thành chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ, gắn với quy hoạch vùng trồng, vùng nuôi và khuyến khích sản xuất nông sản sạch, hữu cơ và các sản phẩm có xuất xứ rõ ràng, có chứng nhận quốc tế, đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc để đẩy mạnh xuất khẩu chính ngạch.
Chủ động ứng dụng mạnh mẽ KHCN trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ; đồng thời, chú trọng khuyến khích doanh nghiệp tư nhân, hợp tác xã đầu tư xây dựng các trung tâm logistics, kho lạnh, hệ thống bảo quản và dây chuyền chế biến sau thu hoạch để giảm tỷ lệ hao hụt, nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm nông sản.
Hai là, thúc đẩy tiêu thụ nông sản: Tập trung khai thác thị trường trong nước còn nhiều tiềm năng thông qua việc kết nối trực tiếp vùng sản xuất với các đô thị lớn, chuỗi siêu thị, chợ đầu mối… Đẩy mạnh hỗ trợ xúc tiến thương mại; ứng dụng thương mại điện tử, công nghệ số trong truy xuất nguồn gốc và quảng bá thương hiệu sản phẩm, bán hàng trực tuyến… nhằm kết nối trực tiếp nông sản Việt với người tiêu dùng trong và ngoài nước.
Tăng cường hợp tác, hội nhập quốc tế để mở cửa thị trường, tận dụng tối đa các FTA mà nước ta là thành viên và các thỏa thuận thương mại song phương để nông sản Việt Nam tiếp cận nhiều thị trường mới, nhất là phân khúc thị trường cao cấp.
Ba là, xây dựng, quảng bá thương hiệu: Lấy chất lượng, an toàn thực phẩm và chứng nhận xanh làm nền tảng để xây dựng, quảng bá thương hiệu nông sản Việt. Khuyến khích phát triển các thương hiệu vùng miền gắn với chỉ dẫn địa lý để tạo ra sự khác biệt cho sản phẩm.
Các cấp chính quyền cần có cơ chế hỗ trợ trong giai đoạn đầu để các doanh nghiệp, HTX tham gia các hội chợ trong nước và quốc tế nhằm giới thiệu, quảng bá thương hiệu, thúc đẩy tiêu thụ nông sản, gắn với phát triển du lịch, quảng bá văn hóa, bản sắc dân tộc và cam kết phát triển bền vững.
Bốn là, phát triển lực lượng doanh nghiệp và đổi mới sáng tạo: Bộ Công Thương sẽ tập trung thực hiện có hiệu quả các Chương trình, Kế hoạch hành động thực hiện các Nghị quyết quan trọng, chiến lược của Bộ Chính trị (về phát triển KHCN, ĐMST và chuyển đổi số quốc gia; đẩy mạnh hội nhập quốc tế, phát triển kinh tế tư nhân trong tình hình mới…) để thúc đẩy ứng dụng KHCN, chuyển đổi số trong sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản và tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã nông nghiệp trở thành hạt nhân liên kết với bà con nông dân, xây dựng chuỗi giá trị nông sản bền vững.
Tăng cường hỗ trợ DN, HTX trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng, công nghệ cao, đào tạo nhân lực quản trị và kỹ thuật, tạo động lực thúc đẩy khu vực tư nhân trở thành một trong những trụ cột phát triển nông nghiệp; đồng thời chú trọng hỗ trợ các Tập đoàn kinh tế, DN lớn trong lĩnh vực nông sản vươn ra thị trường quốc tế, tạo lực kéo, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa, HTX nông nghiệp cùng phát triển.
Năm là, thúc đẩy chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp: Khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp theo mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn gắn với bảo vệ môi trường, giảm phát thải khí nhà kính, sử dụng tiết kiệm tài nguyên, nước, đất, năng lượng. Đẩy mạnh phát triển các chương trình nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp carbon thấp để đáp ứng yêu cầu mới từ thị trường quốc tế và góp phần thực hiện cam kết giảm phát thải ròng bằng “0” của Việt Nam.
Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ chỉ đạo các đơn vị, chức năng của Bộ và hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tập trung hỗ trợ các hợp tác xã, các doanh nghiệp và người sản xuất, các hiệp hội ngành hàng trong việc khai thác có hiệu quả các hiệp định thương mại tự do để tiếp tục đa dạng hóa thị trường, mở rộng kênh phân phối, nhất là kênh thương mại điện tử và thương mại điện tử xuyên biên giới, góp phần đưa nông sản Việt đến gần hơn với người tiêu dùng cả trong và ngoài nước. Đồng thời tăng cường công tác phòng vệ thương mại, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người sản xuất và doanh nghiệp Việt Nam.
