Từ ngày 1/8/2025, Nghị định 119/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong việc điều chỉnh lộ trình phát triển và thời điểm triển khai thị trường carbon tại Việt Nam. Đây là nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 06/2022/NĐ-CP, vốn quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn. Điểm đáng chú ý nhất trong Nghị định mới là việc thiết lập hệ thống hạ tầng pháp lý và kỹ thuật cho thị trường carbon, đồng thời từng bước vận hành sàn giao dịch carbon trong nước.
Trong giai đoạn từ nay đến hết năm 2028, các hoạt động trọng tâm sẽ bao gồm xây dựng Hệ thống đăng ký quốc gia - nơi lưu trữ, quản lý và chia sẻ dữ liệu liên quan đến hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon. Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ đóng vai trò chủ trì, phối hợp với các bộ ngành để xây dựng hệ thống này, bao gồm hạ tầng công nghệ thông tin, phần mềm quản lý thông tin, và cơ sở dữ liệu phục vụ các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ carbon. Bên cạnh đó, việc tổ chức vận hành thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước cũng được xúc tiến, song song với các chương trình nâng cao năng lực và nhận thức cộng đồng về phát triển thị trường carbon.
Từ năm 2029 trở đi, Việt Nam sẽ tiến thêm một bước khi triển khai cơ chế đấu giá hạn ngạch phát thải khí nhà kính, đồng thời hoàn thiện toàn diện các quy định pháp luật về quản lý tín chỉ carbon và hoạt động giao dịch. Mục tiêu là xây dựng một thị trường carbon trong nước đồng bộ, chuyên nghiệp và có khả năng kết nối với thị trường toàn cầu.
Tại Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025, chủ đề “Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới” đã thu hút sự quan tâm lớn. Tại đây, TS. Nguyễn Tuấn Quang - Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu nhấn mạnh rằng định giá carbon đóng vai trò thiết yếu trong nỗ lực giảm phát thải, có thể đóng góp tới 28% vào tổng lượng cắt giảm khí nhà kính và đồng thời tạo ra nguồn tài chính bền vững cho các hoạt động khí hậu của Việt Nam.
Hiện tại, hai cơ chế phổ biến được sử dụng để định giá carbon là thuế carbon - áp dụng mức giá cố định cho lượng phát thải và thị trường carbon - nơi mua bán hạn ngạch và tín chỉ được tiến hành theo quy định. Thị trường carbon tại Việt Nam cũng đang được thiết kế theo hai hướng: thị trường bắt buộc dựa trên quy định pháp lý, và thị trường tự nguyện nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp hiện thực hóa mục tiêu trung hòa carbon. Trong đó, hệ thống đo lường, báo cáo và thẩm định (MRV) là yếu tố then chốt để bảo đảm tính minh bạch và chính xác trong toàn bộ chu trình giao dịch.
Tuy nhiên, theo ông Quang, việc phát triển thị trường carbon trong nước vẫn còn gặp phải nhiều rào cản. Những khó khăn lớn nhất hiện nay bao gồm năng lực kỹ thuật còn hạn chế, thiếu sự phối hợp giữa các ngành và nhận thức của doanh nghiệp về thị trường còn chưa đầy đủ. Để khắc phục, ông đề xuất cần đẩy nhanh số hóa hệ thống, tăng cường đào tạo nguồn nhân lực và đẩy mạnh hợp tác quốc tế.
Cùng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường cho rằng thị trường carbon sẽ trở thành công cụ tài chính khí hậu then chốt trong thập kỷ tới. Tuy vậy, để thị trường vận hành hiệu quả, cần sớm ban hành các hướng dẫn kỹ thuật cụ thể, đồng thời củng cố năng lực quản lý và giám sát tại cả cấp địa phương lẫn doanh nghiệp. Ông cũng nhấn mạnh, sàn giao dịch carbon của Việt Nam nên được thiết kế theo các tiêu chuẩn quốc tế để bảo đảm tính minh bạch, công khai và hiệu quả khi đưa vào hoạt động.
