Mạnh dạn chuyển đổi
Từng là người gắn bó hàng chục năm với nghề trồng cam, lúc mới bắt đầu trồng cam, anh Đoàn Ngọc Bảo (xã Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh) cũng trồng cam theo kiểu truyền thống của người dân lâu nay. Qua quá trình chăm sóc anh hiểu rõ những vất vả của người nông dân khi phụ thuộc vào phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật. Dù năng suất cao, nhưng sản phẩm lại khó tiêu thụ do người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến chất lượng và nguồn gốc của sản phẩm.
Anh Bảo chia sẻ: Có năm, cam bán ra thị trường được giá, nhưng nghe khách hàng nói lo ngại về tồn dư hóa chất, tôi thật sự trăn trở. Từ đó, tôi nghĩ phải thay đổi cách làm để sản phẩm sạch hơn, an toàn hơn để người tiêu dùng tin tưởng dùng sản phẩm hơn.
Nói là làm, vợ chồng anh chị mạnh dạn chuyển đổi hơn 7 ha cam sang canh tác theo hướng hữu cơ. Những ngày đầu, quá trình chuyển đổi không hề dễ dàng: đất trồng cần thời gian phục hồi, cây trồng dễ bị sâu bệnh do ngừng sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học, chi phí đầu tư ban đầu lại khá cao. Thế nhưng, để nâng cao gía trị của quả cam, vợ chồng anh chị từng bước làm chủ quy trình kỹ thuật, thích ứng linh hoạt với từng giai đoạn sinh trưởng của cây.
Thay cho phân bón hóa học, anh Bảo sử dụng phân chuồng ủ hoai vi sinh, đạm cá, dịch chuối và dung dịch thảo mộc tự chế để cung cấp dinh dưỡng cho cây cam. Để phòng trừ sâu bệnh, anh chị tận dụng tỏi, gừng, ớt ngâm rượu, pha loãng phun định kỳ nhằm xua đuổi côn trùng một cách tự nhiên, an toàn. Vườn cam của anh chị được nuôi kiếm vàng để diệt sâu bọ. Trong vườn, cỏ dại không bị diệt sạch hoàn toàn mà được cắt tỉa hợp lý, vừa giúp giữ ẩm, chống xói mòn, vừa tạo môi trường sống cân bằng cho vi sinh vật trong đất.
Xã Đồng Lộc cũng là vùng trồng cam lớn tại tỉnh Hà Tĩnh, toàn xã hiện có hơn 500 ha cam, trong đó ngày càng nhiều hộ dân mạnh dạn chuyển đổi sang sản xuất theo hướng hữu cơ.
Gia đình chị Dương Thị Mai (xã Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) là một trong những hộ dân tiêu biểu trong việc tiên phong áp dụng trồng cam theo hướng hữu cơ hoàn toàn. Khác với cách làm truyền thống, mô hình của chị Mai nói “không” với các loại hóa chất, thay vào đó là quy trình chăm sóc tỉ mỉ, thân thiện với môi trường và hướng đến sự bền vững lâu dài.
Chị Mai chia sẻ: Trước đây, tôi cũng như nhiều hộ dân nơi đây chủ yếu trồng cam chanh theo phương pháp truyền thống. Nhưng vài năm trở lại đây chúng tôi chuyển sang trồng cam giòn hữu cơ. Việc thay đổi này đòi hỏi sự kiên trì và cẩn thận trong từng công đoạn, từ chọn giống, phân bón, nguồn nước đến cách phòng trừ sâu bệnh đều phải tự nhiên và an toàn tuyệt đối. Tuy vất vả hơn, nhưng đất đai dần hồi sinh, cây cam khỏe mạnh, năng suất ổn định và chất lượng quả vượt trội.
Nâng cao giá trị sản phẩm
Với người trồng cam, 100% quả cam trong vườn đều được bao trái cẩn thận, giúp hạn chế sâu bệnh, giảm tác động của thời tiết, đồng thời nâng cao giá trị thương phẩm. Nhờ vậy, cam không chỉ đẹp mã, đồng đều, mà chất lượng và hương vị cũng vượt trội hơn hẳn, được người tiêu dùng đánh giá cao.
Sau nhiều năm kiên trì, vườn cam của gia đình anh Bảo luôn xanh tốt, sai quả, chất lượng vượt trội, hương vị thơm ngon, vỏ sáng bóng, tép mọng nước. Năm 2025, vườn cam của anh Bảo ước đạt gần 70 tấn, với giá bán trung bình 70.000 đồng/kg, cao gấp đôi so với sản xuất truyền thống. Dù giá cao, nhưng sản phẩm luôn trong tình trạng “cháy hàng” mỗi khi vào vụ. Đặc biệt, tại Hội chợ Mùa thu năm 2025 tổ chức ở Hà Nội, Cam Bảo Phương đã thu hút sự quan tâm của đông đảo khách hàng, trở thành một trong những sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu được đánh giá cao về chất lượng và uy tín.
Hiện nay, trang trại của gia đình chị Mai đã cho thu hoạch đợt đầu hơn 2 tấn cam, ước tính cả vụ đạt trên 40 tấn, mang lại doanh thu hơn 1,2 tỷ đồng, tăng khoảng 30% lợi nhuận so với năm trước.
Theo người trồng cam giòn tại xã Đồng Lộc, giá cam giòn đầu vụ tăng khoảng 10% so với năm trước, dao động từ 60 - 70 ngàn đồng/kg. Nhiều hộ dân thu về tiền tỷ từ cây cam.
Nguyễn Xuân Diệu - Trưởng phòng Kinh tế xã Đồng Lộc cho biết: Việc chuyển đổi trồng cam sang hướng hữu cơ mang lại chất lượng, sản lượng cho quả cũng như đáp ứng các nhu cầu khắt khe của thị trường. Với mức giá thu mua cùng sản lượng ở mức cao, nhiều hộ gia đình trên địa bàn xã Đồng Lộc đang chuyển đổi hoặc tăng thêm diện tích trồng cam giòn. Để nâng cao giá trị và phát triển bền vững, chính quyền đã và đang tích cực hỗ trợ các hộ dân, đặc biệt là các hợp tác xã, trong việc tập huấn kỹ thuật, kết nối thị trường tiêu thụ sản phẩm sạch. Vụ cam năm nay, ước tính sản lượng cam toàn xã thu hoạch hơn 2.500 tấn, tổng giá trị kinh tế ước đạt 210 tỷ đồng.
Tỉnh Hà Tĩnh hiện có gần 44 ha cam đạt chứng nhận hữu cơ còn hiệu lực và hàng trăm ha đang được canh tác theo hướng hữu cơ, tập trung chủ yếu tại các vùng trồng cam nổi tiếng như Vũ Quang, Mai Hoa, Thượng Đức, Đồng Lộc, Hương Đô…
Theo Đề án phát triển nông nghiệp hữu cơ tỉnh Hà Tĩnh giai đoạn 2024 - 2030, địa phương đặt mục tiêu đến năm 2030 có ít nhất 2.500 ha đất trồng trọt đạt tiêu chuẩn hữu cơ, trong đó cây có múi được xác định là một trong những nhóm cây chủ lực. Để đạt mục tiêu đó, ngành nông nghiệp tỉnh đã và đang triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ như: tập huấn kỹ thuật, chuyển giao quy trình sản xuất hữu cơ, hỗ trợ cấp mã vùng trồng, chứng nhận tiêu chuẩn VietGAP và hữu cơ, đồng thời kết nối doanh nghiệp, hợp tác xã để tiêu thụ sản phẩm.
Thời gian qua, cùng với chuyển đổi phương thức sản xuất, nâng cao chất lượng và năng suất sản phẩm thì để thúc đẩy tiêu thụ, địa phương cùng người dân đã tích cực quảng bá sản phẩm, ứng dụng chuyển đổi số, tăng cường xúc tiến thương mại. Nhờ đó, thị trường tiêu thụ cam ngày càng mở rộng, đầu ra ổn định hơn.
