
“Vàng xanh” trên những sườn đồi
Vào thời điểm cuối năm, khi nhiều giống cây ăn quả đã kết thúc vụ, thì tại vùng đồi núi xã Đồng Lộc lại bước vào mùa thu hoạch cam giòn Thượng Lộc. Nhờ trồng cam, nhiều gia đình thu về tiền tỷ mỗi năm và cây cam trở thành một trong những cây trồng chủ lực giúp người dân nơi đây xóa đói, giảm nghèo vươn lên làm giàu. Đây được coi là “vàng xanh” trên những sườn đồi tại Đồng Lộc nói riêng và Hà Tĩnh nói chung.
Những năm gần đây, diện tích trồng cây cam giòn tại xã Đồng Lộc không ngừng được tăng lên.
Theo người dân, cây cam giòn có khả năng chịu rét, chịu hạn tốt, chống sâu bệnh cao và đặc biệt cho quả đều và hoàn toàn không bị nứt vỏ trong mọi điều kiện thời tiết khắc nghiệt của miền Trung. Một cây cam giòn sẽ cho thu nhập gấp 2 - 3 lần so với cây cam thường.
Trên diện tích vườn đồi gần 5 ha, gia đình chị Bùi Thị Thu (xã Đồng Lộc, Hà Tĩnh) đã trồng rất nhiều loại cam như cam chanh, cam bù… nhưng sau khi thử nghiệm cam giòn, chị Thu nhận thấy đây là loại cây cho giá trị kinh tế nhất. Hiện tại, vườn chị Thu đang có hơn 400 gốc cam giòn đã cho thu hoạch, mỗi năm sản lượng từ 15 - 20 tấn cam.

Ở vùng cam giòn Thượng Lộc, HTX Trà Sơn là đơn vị sở hữu thương hiệu cam giòn Xuân Hòa đạt chuẩn OCOP 4 sao, đang góp phần quan trọng nâng tầm giá trị cây có múi của xã Đồng Lộc.
Hiện HTX có 12 thành viên với hơn 15 ha cam được chứng nhận OCOP 4 sao. Bên cạnh đó, đơn vị còn liên kết sản xuất - tiêu thụ với 69 hộ dân ở vùng Trà Sơn, hình thành vùng nguyên liệu rộng trên 100 ha. Nhờ quy mô lớn và quy trình sản xuất nghiêm ngặt, mỗi năm HTX cung ứng ra thị trường trên 500 tấn cam giòn.
Anh Nguyễn Xuân Hòa - Giám đốc HTX Trà Sơn cho biết: Yếu tố làm nên giá trị vượt trội của thương hiệu Xuân Hòa, là HTX kiên trì theo đuổi hướng sản xuất hữu cơ 100%. Toàn bộ vườn cam chỉ sử dụng phân vi sinh, phân chuồng ủ hoai, các biện pháp phòng trừ sâu bệnh bằng chế phẩm sinh học, tuyệt đối không dùng hóa chất độc hại. Khâu sơ chế sau thu hoạch cũng được thực hiện hết sức cẩn trọng. Cam chín đạt chuẩn được thu hái thủ công, sau đó đưa vào hệ thống rửa ozon để loại bỏ tạp chất. Đặc biệt, trước khi đóng thùng, trái cam được rửa lại bằng rượu nếp Can Lộc, giúp vỏ bóng tự nhiên, giữ mùi thơm đặc trưng và kéo dài thời gian bảo quản. Nhờ quy trình khép kín và chú trọng chất lượng, cam giòn Xuân Hòa có độ giòn, ngọt thanh và hương thơm rất riêng, tạo nên sự khác biệt rõ rệt với các loại cam khác trên thị trường và trở thành lựa chọn tin cậy của người tiêu dùng trong những năm gần đây.
Niềm vui khi cam được cả mùa lẫn giá

Theo người trồng cam giòn nơi đây, vụ cam năm nay dù chịu tác động của một số đợt mưa lớn vào tháng 9, 10 nhưng cam giòn năm nay được mùa, quả đẹp, ruột chắc nên giá bán khá cao.
Những ngày đầu vụ, thưong lái từ các nơi đã tìm về tận vườn để đặt mua. Giá thu mua đầu mùa dao động khoảng 50 ngàn đồng/kg, cao hơn cùng kỳ năm ngoái 20%, giúp người trồng cam phấn khởi khi mới bước vào vụ đã có nguồn thu đáng kể. Đây là động lực để người trồng cam yên tâm sản xuất và tái đầu tư cho vụ sau.
Với HTX Trà Sơn, thời điểm chính vụ, mỗi ngày HTX tiêu thụ 2 - 3 tấn cam, giá bán ổn định quanh mức 90 ngàn đồng/kg. Dự báo dịp Tết Dương lịch, giá sẽ tăng lên khoảng 120 ngàn đồng/kg, và đến Tết Nguyên đán có thể đạt 150 ngàn đồng/kg, phản ánh nhu cầu lớn và sức hút của sản phẩm.
Ông Phan Văn Sơn (xã Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) cho biết: Những ngày này, gia đình tôi bắt đầu cắt cam để cung ứng cho khach hàng. Chưa năm nào mà giá cam giòn lại cao như năm này, dù mới bước vào đầu mùa nhưng chúng tôi bán giá từ 70 - 90 ngàn đồng đồng/kg, gấp đôi so với năm ngoái nên chúng tôi rất phấn khởi. Thời gian tới, gia đình tôi sẽ mở rộng diện tích trồng cam giòn này.

Không chỉ được giá, đầu ra năm nay cũng thuận lợi hơn khi nhu cầu thị trường tăng cao, đặc biệt từ các tỉnh phía Bắc. Việc bán khoán cả vườn giúp ông Sơn giảm được chi phí thuê nhân công, không phải lo khâu vận chuyển và bảo quản, đồng thời đảm bảo lợi nhuận ổn định ngay từ đầu vụ. Với diện tích hơn 1 ha, gia đình ông dự kiến thu về một khoản thu đáng kể, tạo thêm động lực để tiếp tục mở rộng diện tích và chăm sóc vườn cam theo hướng an toàn, chất lượng cao.
Chị Phan Thị Hiền (xã Đồng Lộc) chia sẻ: Năm nay là năm nhuận, thời gian tiêu thụ kéo dài nên chúng tôi chủ động hơn trong kế hoạch thu hoạch. Thay vì thu gom ồ ạt như mọi năm, chúng tôi chỉ hái những cây chín rộ để bán trước, còn lại tiếp tục chăm sóc để tăng độ ngọt cho quả. Cuối năm thị trường lúc nào cũng sôi động, đặc biệt là từ Rằm tháng Chạp đến Tết Nguyên đán. Tôi tính giữ vườn cam đẹp nhất để bán vào dịp đó, chắc chắn giá sẽ tốt hơn nhiều. Nhiều năm nay, sản phẩm của tôi đã được các đầu mối tại Hà Nội, Hải Phòng và Đà Nẵng đặt mua từ sớm, giúp việc tiêu thụ luôn thuận lợi.
Còn chị Bùi Thị Thu chia sẻ: Mức giá nhập sỉ cam đầu vụ khá cao từ 70 ngàn đồng/kg trở lên, nên dịp này gia đình tôi đã tiến hành cắt tỉa quả chín, chào hàng thương lái. Số còn lại tôi để dành phục vụ dịp Tết Nguyên đán sẽ cho giá bán cao hơn nữa. Năm nay nhờ thời tiết thuận lợi, cùng với việc sản xuất theo hướng hữu cơ, an toàn nên năng suất cam tăng khoảng hơn 20% đồng thời chất lượng cũng tăng cao. Sau khi trừ chi phí gia đình tôi ước thu về gần 1 tỷ đồng.

Hiện nay, xã Đồng Lộc đang bước vào vụ thu hoạch rộ với 350 ha cam giòn, tập trung nhiều tại các thôn Anh Hùng, Khe Thờ, Trại Tiểu, Nam Phong, Thanh Mỹ…. Nhờ đặc điểm đất đồi tơi xốp, tầng canh tác sâu, khí hậu khô ráo và độ dốc thoát nước tốt, giống cam giòn sinh trưởng khỏe, ít bị ngập úng, cho quả đều, vỏ mỏng, tép giòn và giữ vị ngọt thanh đặc trưng.
Không chỉ có ưu điểm về chất lượng, cam giòn Thượng Lộc còn có thời gian chín muộn hơn nhiều giống cam khác, kéo dài từ tháng 11 đến Tết Nguyên đán. Đây chính là “khoảng trống thị trường” mang lại giá trị kinh tế cao, đặc biệt vào giai đoạn cận Tết - thời điểm nhu cầu tiêu thụ trái cây làm quà biếu tăng mạnh.
Theo đánh giá của UBND xã Đồng Lộc, vụ cam năm nay toàn xã dự kiến thu khoảng 2.500 tấn quả, doanh thu ước đạt trên 210 tỷ đồng. Giá bán tại vườn dao động 60 - 70 ngàn đồng/kg, cam đẹp có thể lên đến hơn 80 ngàn đồng/kg. Với mức giá này, mỗi ha cam cho thu nhập rất cao, nhiều hộ mỗi năm thu lãi hàng trăm triệu đồng, thậm chí có hộ đạt lợi nhuận trên 1 tỷ đồng.

Thành công của cây cam giòn Thượng Lộc đã tạo bước chuyển lớn trong cơ cấu cây trồng của xã Đồng Lộc. Những diện tích đồi trước đây chỉ phù hợp trồng keo hoặc để hoang hóa nay được phủ kín cam, mang lại nguồn thu ổn định. Cây cam không chỉ giúp nâng cao thu nhập mà còn tạo việc làm cho hàng trăm lao động thời vụ trong mùa chăm sóc và thu hái. Nhiều hộ tận dụng mô hình vườn – đồi để kết hợp chăn nuôi gà đồi, nuôi ong, trồng hoa màu xen canh, tăng hiệu quả kinh tế tổng hợp.
Với chất lượng ổn định, hiệu quả kinh tế cao và tiềm năng thị trường lớn, cam giòn Thượng Lộc xứng đáng là “vàng xanh” của Đồng Lộc nói riêng và là sản phẩm chủ lực đang góp phần thay đổi diện mạo nông nghiệp Hà Tĩnh theo hướng bền vững, hiện đại./.