Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg, đưa ra các yêu cầu cấp bách và mạnh mẽ nhằm kiểm soát và khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường đang ngày càng gia tăng. Mục tiêu lớn nhất là thiết lập lại trật tự, kỷ cương pháp luật trong lĩnh vực bảo vệ môi trường, hướng tới các chỉ tiêu phát triển bền vững, tạo nền tảng cho quá trình chuyển mình của đất nước trong giai đoạn phát triển mới.
Theo đó, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương rà soát những rào cản trong thực thi chính sách, hoàn thiện khung pháp lý về bảo vệ môi trường sao cho đồng bộ với cơ cấu tổ chức hệ thống chính trị hiện nay. Việc tổ chức thực hiện các chiến lược, chương trình, đề án về môi trường phải được thúc đẩy quyết liệt hơn, áp dụng nguyên tắc "6 rõ" để đảm bảo hiệu quả: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ tiến độ, rõ kết quả và rõ nguồn lực. Bên cạnh đó, cần ưu tiên huy động nguồn lực xã hội, đẩy mạnh hợp tác công - tư nhằm giải quyết các vấn đề môi trường nóng và có tính liên vùng, liên khu vực.
Các hoạt động thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm môi trường cũng được tăng cường. Những tổ chức, cá nhân vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm minh. Bên cạnh đó, Thủ tướng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, đồng thời đẩy mạnh hợp tác giữa các địa phương và quốc tế để nâng cao hiệu quả bảo vệ môi trường.
Một điểm mới đáng chú ý trong Chỉ thị là yêu cầu nghiên cứu bổ sung cơ sở pháp lý nhằm thực hiện thu phí bảo vệ môi trường đối với khí thải từ phương tiện giao thông. Bộ Tư pháp, phối hợp với Bộ Công an và các cơ quan liên quan, được giao nhiệm vụ rà soát và đề xuất các quy định pháp luật mới để đảm bảo tính răn đe và phòng ngừa vi phạm môi trường, phù hợp với mô hình tổ chức bộ máy hiện hành ở cả trung ương và địa phương.
Ngoài ra, việc xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường cũng được chỉ đạo hoàn thành trong năm 2025. Hệ thống này sẽ được tích hợp với cơ sở dữ liệu dân cư và các dữ liệu chuyên ngành khác nhằm phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý và xử lý vi phạm.
Bộ Xây dựng được giao triển khai lộ trình giảm phương tiện cá nhân tại đô thị lớn, đẩy mạnh phát triển giao thông công cộng, và hoàn thiện các tiêu chuẩn khí thải áp dụng từ quý III/2025. Đồng thời, Bộ Tài chính sẽ chủ trì xây dựng cơ chế thu phí khí thải phương tiện, cùng với chính sách ưu đãi dành cho các doanh nghiệp phát triển giao thông xanh, hoàn tất trong quý IV/2025.
Bộ Công Thương cũng phải có kế hoạch cụ thể từ quý III/2025 nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp môi trường, kiểm soát nhập khẩu máy móc, phế liệu, và đảm bảo giám sát chặt chẽ hoạt động môi trường trong các khu, cụm công nghiệp.
Về phía Thanh tra Chính phủ, Thủ tướng chỉ đạo triển khai thanh tra chuyên đề tại các khu vực ô nhiễm nặng và những dự án sử dụng ngân sách cho bảo vệ môi trường có dấu hiệu sai phạm. Trường hợp phát hiện vi phạm hình sự, phải chuyển hồ sơ sang Bộ Công an để điều tra. Việc này phải được thực hiện ngay từ quý III/2025.
Cuối cùng, Ngân hàng Nhà nước được yêu cầu hướng dẫn các tổ chức tín dụng hoàn thiện hệ thống đánh giá rủi ro môi trường và đưa yếu tố tuân thủ pháp luật môi trường vào tiêu chí xếp hạng tín dụng. Mục tiêu là nâng cao trách nhiệm của cả ngân hàng và khách hàng trong việc chung tay bảo vệ môi trường, với hướng dẫn cụ thể sẽ được ban hành trong quý III/2025.
